Αόρατες γυναίκες: Το βικτοριανό έθιμο της αποκοπής των μητέρων από τα πορτραίτα

Στα περισσότερα παραδείγματα της πρώιμης φωτογραφίας, οι κρυμμένες βικτωριανές μητέρες είναι παρούσες και ταυτόχρονα απούσες, μπερδεύοντάς τες κανείς με τα έπιπλα στα οποία κάθονται ή στα οποία ξαπλώνουν τα μωρά τους, γίνονται τα λίκνα ή οι καρέκλες τους, σκεπασμένες με λουλουδάτες κουβέρτες ή χαμένες στη σκιά.

Στις περισσότερες φωτογραφίες, τα κεφάλια και τα πρόσωπα των μητέρων είναι επιμελώς τυλιγμένα σαν να είναι πτώματα, ενώ σε άλλες, ένα χέρι μπορεί να εμφανίζεται από το πουθενά για να κρατήσει το νήπιο στη θέση του.

Μερικές φορές κρατούν περισσότερα από ένα παιδιά ή σκύβουν πίσω από μια ξύλινη καρέκλα, με τα χέρια τους να προεξέχουν για να στηρίξουν ένα αμφίρροπο μωρό, με τις κορυφές των κεφαλιών τους και ευθυγραμμισμένο παιδί τους να είναι η μόνη ένδειξη ότι είναι παρούσες.

Οι εικόνες είναι μερικές φορές απόκοσμες και εντυπωσιακές και άλλες φορές εντελώς κωμικές. «Γιατί δε φωτογράφιζαν τις μητέρες;» -αυτή είναι η αυθόρμητη ερώτηση που προκύπτει στη θέα αυτών των φωτογραφιών.

Το ερώτημα γιατί αυτή η φιγούρα είναι εξαρχής σκεπασμένη

Photo via Museum of Fine Arts, Boston, Gift of Lee Marks and John C.

Photo via Museum of Fine Arts, Boston, Gift of Lee Marks and John C.

Ένα memento mori

Η Susan E. Cook, συγγραφέας του βιβλίου «Hidden Mothers: Forms of Absence in Victorian Photography and Fiction», εξηγεί στον ιστότοπό της γιατί αυτές οι εικόνες μπορεί να μας ανατριχιάζουν σχεδόν 200 χρόνια αργότερα. «Εφιστούν την προσοχή στη σκεπασμένη φιγούρα που προσπαθούν να αποκρύψουν», γράφει, «και εγείρουν το ερώτημα γιατί αυτή η φιγούρα είναι εξαρχής σκεπασμένη.

»Είναι στην πραγματικότητα ένα μέλος της οικογένειας (η μητέρα των παιδιών) ή ένας υπάλληλος (μια νταντά ή ένας βοηθός στο φωτογραφικό στούντιο), του οποίου η δουλειά είναι να γίνει ουσιαστικά ένα έπιπλο που περιορίζει την κίνηση;».

Η Cook αναφέρει επίσης μια τρομακτική συζήτηση που διάβασε σε μια ανάρτηση σχετικά με τα πορτραίτα κρυμμένων μητέρων στο blog της Chelsea Nichols, The Museum of Ridiculously Interesting Things, σχετικά με το αν κάποια από τα παιδιά είναι ζωντανά ή αν έπρεπε να στηριχθούν από κρυμμένες μητέρες επειδή τα πορτραίτα είναι στην πραγματικότητα ένα memento mori.

Η Cook επισημαίνει ότι αυτή η συζήτηση επισκιάζει ακόμη περισσότερο τις μητέρες.

Δείτε το βίντεο 

Για χάρη των παιδιών τους

Η βικτωριανή εποχή σηματοδότησε μια μόνιμη αλλαγή στον τρόπο με τον οποίο η κοινωνία αντιμετώπιζε τις οικογένειες.

Η εστίαση της περιόδου στην οικειότητα τοποθέτησε την οικογένεια ως συναισθηματική μονάδα και όχι ως καθαρά οικονομική, και τα παιδιά ως υποκείμενα στην επιθυμία των γονέων τους να διατηρήσουν την αθωότητά τους.

Αυτά τα παιδικά πορτρέτα των τελών του 19ου αιώνα έχουν όλα κάτι κοινό -αυτή την  ανατριχιαστική φιγούρα με μανδύα στο φόντο και παρόλο που το αποτέλεσμα φαίνεται απειλητικό και υποτιμητικό για τη γυναίκα (και όντως είναι), στην πραγματικότητα οι μητέρες των παιδιών μεταμφιεσμένες σε καρέκλες, κουρτίνες ή απλά χαλιά δημιουργούν το τέλειο βικτοριανό οικογενειακό στιγμιότυπο για χάρη των παιδιών τους μιας και οι αργές ταχύτητες κλείστρου δεν άφησαν στους φωτογράφους άλλη επιλογή από το να βάλουν τις γυναίκες να κρατούν ακίνητα τα παιδιά τους για να διασφαλίσουν ότι το αποτέλεσμα δεν θα είναι ένα θολό χάος.

*Με στοιχεία από ithub.com