Από τα τελευταία εναπομείναντα γαλλικά εδάφη στον Ειρηνικό Ωκεανό, η Νέα Καληδονία βρίσκεται περίπου 1.500 χιλιόμετρα ανατολικά της Αυστραλίας.

Ως αποικιοκρατική δύναμη, η Γαλλία προσάρτησε το νησιωτικό σύμπλεγμα το 1853. Το έκανε αρχικά ποινική αποικία, μεταφέροντας εκεί εγκληματίες και πολιτικούς κρατούμενους.

Τελικά του έδωσε καθεστώς υπερπόντιου εδάφους το 1946, αφού είχε ήδη ανακαλύψει εκεί πολύτιμα κοιτάσματα νικελίου, τα οποία απομυζεί.

Κάπως έτσι στα εδάφη της Νέας Καληδονίας άρχισαν να αυξάνονται σε αριθμό οι λεγόμενοι «Ευρωπαίοι».

Πλέον αντιπροσωπεύουν το ένα τέταρτο του πληθυσμού, ο οποίος αγγίζει τις 270.000 χιλιάδες.

Πρόκειται είτε για απογόνους των λευκών αποίκων του 19ου αιώνα, είτε για άτομα που πάτησαν πιο πρόσφατα τα εδάφη του μακρινού νησιού, προερχόμενα από την ηπειρωτική Γαλλία.

Ο γηγενής πληθυσμός των Κανάκ, δεν είδε ποτέ με καλό μάτι την πληθυσμιακή αλλοίωση από την νεοαποικιοκρατία.

Πολλώ μάλλον όταν βρίσκονται εδώ και δεκαετίες στο περιθώριο της τοπικής οικονομίας και κοινωνίας.

Οι ασθένειες που έφεραν οι ξένοι σχεδόν τους αποδεκάτισαν.

Κατά καιρούς ξεσπούσαν σοβαρές ταραχές, που τη δεκαετία του ‘80 πήραν σχεδόν τη μορφή εμφυλίου.

Παρ’ όλα αυτά, σε τρία τοπικά δημοψηφίσματα που έχουν γίνει τα τελευταία 37 χρόνια, το αποτέλεσμα ήταν υπέρ της παραμονής στη Γαλλική Δημοκρατία.

Το τελευταίο έγινε το 2021, εν μέσω της πανδημίας COVID-19. Εν μέσω μεγάλης αποχής και μποϊκοτάζ από τους αυτόχθονες, το «όχι» στην ανεξαρτησία επικράτησε με 96,5%.

Όμως τα αυτονομιστικά πάθη ουδέποτε καταλάγιασαν.

Αντίθετα φούντωναν στο φόντο και της γεωπολιτικής αντιπαλότητας στην περιοχή Ασίας-Ειρηνικού.

Εσχάτως, δε, αναζοπυρώθηκαν στο αρχιπέλαγος, μετά την απόφαση της κυβέρνησης του Παρισιού να προχωρήσει σε συνταγματική αλλαγή, που διευρύνει το εκλογικό σώμα στη Νέα Καληδονία.

Έτσι, στις επερχόμενες κρίσιμες τοπικές εκλογές του Δεκεμβρίου, το σχέδιο είναι να έχουν δικαίωμα ψήφου, πέρα από τους ντόπιους, και όσοι είναι κάτοικοι Νέας Καληδονίας τουλάχιστον μια δεκαετία.

Κίνηση, που άναψε το «φυτίλι».

Εμπόλεμη ζώνη

Από τις 13 του μήνα η Νέα Καληδονία μετατράπηκε σε εμπόλεμη ζώνη.

Αυτόχθονες υποστηρικτές της ανεξαρτησίας ξεσηκώθηκαν ενάντια στο Παρίσι.

Πυρπόλησαν γαλλικές επιχειρήσεις.

Έστησαν οδοφράγματα στους δρόμους και συγκρούστηκαν με τις δυνάμεις ασφαλείας, που έσπευσε να ενισχύσει η κυβέρνηση Μακρόν.

Ο απολογισμός πλέον ανέρχεται σε έξι νεκρούς -εκ των οποίων δύο αστυνομικοί- εκατοντάδες τραυματίες και τουλάχιστον 280 συλλήψεις.

Τουρίστες βρέθηκαν ξαφνικά εγκλωβισμένοι στο χάος, με τη Νέα Ζηλανδία και την Αυστραλία να οργανώνουν εκτάκτως την απομάκρυνσή τους.

Το ξέσπασμα της βίας, παραμονές των ευρωεκλογών, ήταν ένα ακόμη πλήγμα για το προφίλ του Γάλλου προέδρου, Εμανουέλ Μακρόν.

Η πολιτική του έχει διχάσει τον λαό του.

Ο ίδιος κατηγορείται πλέον για «ναπολεόντειο σύνδρομο», ακόμη και από συμμάχους του, εν μέσω γεωπολιτικής ασάφειας με την Κίνα και των επαναλαμβανόμενων πολεμοχαρών δηλώσεών του υπέρ της αποστολής δυτικών στρατευμάτων στην εμπόλεμη Ουκρανία.

Το μήνυμα υπέρ της «ειρήνης» και της «ασφάλειας» που κόμισε κατά την εσπευσμένη επίσκεψη του, την Πέμπτη, στη Νέα Καληδονία, δεν φαίνεται να πείθει.

Σε πολλούς ντόπιους φαντάζει το λιγότερο παράταιρο, δεδομένης της άγριας καταστολής των τελευταίων ταραγμένων ημερών.

Επιβάλλοντας καθεστώτος έκτακτης ανάγκης, το Παρίσι απαγόρευσε τη νυχτερινή κυκλοφορία, τις συγκεντρώσεις, τις πωλήσεις αλκοόλ, μέχρι και το… TikTok στη Νέα Καληδονία.

Ειδικά το τελευταίο μέτρο αποτέλεσε «παρθενική πρώτη» για κυβέρνηση χώρας-μέλους της ΕΕ.

Η λογική του Παρισιού ήταν ότι μέσω της εφαρμογής γινόταν συντονισμός και υποκίνηση του χάους.

Την ίδια θεωρία είχε προτάξει και για τις ταραχές του περασμένου καλοκαιριού στην ηπειρωτική Γαλλία, χωρίς να αναζητεί τα βασικά αίτια της κρίσης.

Στην περίπτωση της Νέας Καληδονίας, θεωρείται η έλλειψη ουσιαστικού διαλόγου με την κοινότητα των Κανάκ.

Απόγονοι των πρώτων κατοίκων του αρχιπελάγους, είναι μακράν η πολυπληθέστερη, αντιπροσωπεύουντας το 41,2% του τοπικού πληθυσμού.

Πίσω από το αίτημά τους για ανεξαρτησία, πάντως, η κυβέρνηση Μακρόν «βλέπει» τώρα «ξένους δακτύλους».

Υβριδικός πόλεμος επιρροής

Με στρατηγική θέση στο νοτιοδυτικό Ειρηνικό Ωκεανό και πλούσια σε ορυκτά, η Νέα Καληδονία εξελίσσεται σε πρόσφορο πεδίο για γεωπολιτικούς ανταγωνισμούς.

Σήμερα είναι ο τέταρτος μεγαλύτερος παγκοσμίως παραγωγός νικελίου. Ενός μετάλλου απαραίτητου για την ανάπτυξη νέων τεχνολογιών και ηλεκτρικών αυτοκινήτων.

Οι όροι εκμετάλλευσής του αποτελούν κατά καιρούς πηγή εντάσεων, καθώς τα κέρδη πηγαίνουν στη Γαλλία, χωρίς να τα γεύονται οι ντόπιοι.

Ένας στους πέντε ζει κάτω από το όριο της φτώχειας. Το 26% των νέων είναι άνεργοι.

Πολλοί στο Παρίσι εκφράζουν τώρα ανησυχίες για πιθανή σύνδεση του κινήματος υπέρ της ανεξαρτησίας με τα γεωπολιτικά σχέδια της Κίνας στην περιοχή Ασίας-Ειρηνικού.

Τα τελευταία χρόνια, αναφέρει σε έρευνα το France Info, «οι τοπικές αρχές έχουν λάβει αρκετές κινεζικές προτάσεις για τουριστικά και οικονομικά έργα, συμπεριλαμβανομένου ενός που επικεντρώνεται στην εκμετάλλευση του νικελίου».

Αυτά, ενώ το Πεκίνο προσπαθεί να προσεταιριστεί νησιά του Ειρηνικού σε ένα σύμφωνο ασφαλείας, συμπεριλαμβανομένης ομάδας πρώην γαλλικών αποικιών, που υποστηρίζουν μια πολιτική συμμαχία υπέρ της ανεξαρτησίας της Νέας Καληδονίας.

Η αντίδραση της Γαλλίας στις ταραχές, παρατηρούν αναλυτές στο πρακτορείο Reuters, θα μπορούσε να λειτουργήσει υπέρ της Κίνας, με την εργαλειοποίηση της αποικιακής κληρονομιάς στον Ειρηνικό.

Κάτι ανάλογο συμβαίνει ήδη με τη Ρωσία στην υποσαχάρια Αφρική, όπου το αντι-γαλλικό αίσθημα κοχλάζει.

Μέχρι και στις διαδηλώσεις στη Νέα Καληδονία εμφανίστηκαν εν τω μεταξύ πανό, όπου οι αυτονομιστές έγραφαν: «Πρόεδρε Πούτιν, ελευθερώστε τις αποικίες μας».

Όμως κατά το Παρίσι υπάρχει ένας άλλος αναπάντεχος «εχθρός», που υποδαυλίζει τις ταραχές στο αρχιπέλαγος του Ειρηνικού από τον μακρινό… Καύκασο.

Υπογραμμίζοντας την επιδείνωση των διμερών σχέσεων λόγω της Αρμενίας, η Γαλλία κατηγόρησε το Αζερμπαϊτζάν ότι ρίχνει «λάδι στη φωτιά», στηρίζοντας τους αυτονομιστές στη Νέα Καληδονία.

Παρά τους στενούς δεσμούς που έχει πράγματι αναπτύξει από πέρυσι με τους Κανάκ, το Μπακού διαψεύδει κάθε εμπλοκή του στο νέο κύμα βίας.

Ο Γάλλος πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν κρατά συνοφρυωμένος σημειώσεις, δίπλα στον υπουργό Εσωτερικών και Υπερπόντιων Υποθέσεων της Γαλλίας, Ζεράλ Νταρμανέν, σε συνάντηση με εκλεγμένους αξιωματούχους της Νέας Καληδονίας, στη Νουμέα (LUDOVIC MARIN/Pool via REUTERS)

Αποικιακό παρελθόν, νεοαποικιακές πρακτικές

«Ας το ξεκαθαρίσουμε εξ αρχής: δεν ήταν η ξένη παρέμβαση που προκάλεσε την έκρηξη της βίας στη Νέα Καληδονία», τονίζει σε poidcast στο France Inter o Γάλλος δημοσιογράφος, συγγραφέας και γεωπολιτικός αναλυτής, Πιέρ Χασκί.

«Οι εξωτερικοί παράγοντες δεν μπορούν να χρησιμεύσουν ως  αποδιοπομπαίοι τράγοι για προβλήματα που αφορούν κυρίως την επικράτεια και μια εσωτερική πολιτική διαδικασία που έχει εκτροχιαστεί».

Ο Μακρόν μπορεί να «ήθελε να δώσει στους ταραχοποιούς ένα μάθημα σθένους», επιτρέποντας να προχωρήσει η ψηφοφορία για τις αμφιλεγόμενες εκλογικές μεταρρυθμίσεις, σχολιάζει σε κύριο άρθρο της η εφημερίδα Le Monde.

Πρόκειται όμως για μια «πύρρειο νίκη», εξηγεί, καθώς «τίποτα δεν θα είναι δυνατό χωρίς ευρεία συμφωνία, που θα περιλαμβάνει οικονομικά, κοινωνικά και θεσμικά ζητήματα».

Επί της ουσίας «δεν υπάρχει διάλογος μεταξύ εκείνων που ξεκίνησαν αυτή τη μεταρρύθμιση και των ντόπιων, παρόλο που δεν μπορεί να επιτευχθεί συμφωνία χωρίς αυτούς», επισημαίνει στο France 24 η Ιζαμπέλ Μερλ, ιστορικός της αποικιοκρατίας, με ειδίκευση στη Νέα Καληδονία, στο Εθνικό Κέντρο Επιστήμης και Έρευνας (CNRS).

«Δεν μπορούμε να παραμελήσουμε τη διαδικασία χειραφέτησης», τονίζει, «επιβάλλοντας κανόνες χωρίς να λαμβάνουμε υπόψη τις αποκλίνουσες απόψεις».

Headlines