Ευρωεκλογές: Πώς η ενεργειακή κρίση της Ευρώπης τροφοδοτεί την προεκλογική εκστρατεία;

Η μετάβαση από τα ορυκτά καύσιμα στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας αποτελούσε ήδη κεντρικό πυλώνα της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας, προτούν η Μόσχα πυροδοτήσει μια ενεργειακή κρίση – τώρα, το ερώτημα για το πώς μπορεί να εξασφαλιστεί ασφαλής και οικονομικά προσιτή ενέργεια διχάζει τα πολιτικά στρατόπεδα, καθώς οι πολίτες της ΕΕ προσέρχονται στις ευρωεκλογές σε δύο εβδομάδες.

Η πρόσφατη ενεργειακή κρίση δικαίωσε εν μέρει την πολιτική της ΕΕ για την απαλλαγή από τον άνθρακα: αν η Ευρώπη είχε κινηθεί ταχύτερα για την ανάπτυξη αιολικών, ηλιακών και άλλων ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και για τη μείωση της εξάρτησής της από τις εισαγωγές ορυκτών καυσίμων, η Ρωσία θα είχε πολύ λιγότερη επιρροή στη Δυτική Ευρώπη.

Ωστόσο, αν ο πρόεδρος Βλαντίμιρ Πούτιν στοιχημάτισε ότι η ΕΕ θα έκανε τα στραβά μάτια στην εισβολή του στην Ουκρανία το 2022, παρά να στερηθεί το φθηνό ρωσικό φυσικό αέριο, σίγουρα απογοητεύθηκε. Μια από τις πρώτες πολιτικές απαντήσεις των Βρυξελλών μετά την εισβολή των ρωσικών τανκς στον ανατολικό γείτονά της ήταν το σχέδιο «RePowerEU», με αυξημένους στόχους για την ανάπτυξη ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και την επιτάχυνση της αδειοδότησης.

Πρόσφατη έρευνα σε 26.000 πολίτες της ΕΕ έδειξε ότι η αντιμετώπιση της φτώχειας ήταν το πρώτο μέλημα των ψηφοφόρων, ακολουθούμενη από την υγεία, την απασχόληση, την άμυνα και, στη συνέχεια, το κλίμα

Στην πραγματικότητα, η Μόσχα είχε «στραγγαλίσει» τις προμήθειες φυσικού αερίου κατά τους μήνες που προηγήθηκαν της εισβολής της, αλλά ο χειμώνας του 2022/23 δεν ήταν τόσο πικρός όσο φοβόταν η ΕΕ, η οποία εξέπληξε ακόμη και τον εαυτό της με την ταχύτητα με την οποία μείωσε τη ζήτηση κατά σχεδόν ένα πέμπτο, ενώ παράλληλα βρήκε εναλλακτικές πηγές εφοδιασμού – προς μεγάλη ευχαρίστηση των Αμερικανών προμηθευτών φυσικού αερίου…

Έτσι, αν και δεν είναι κοντά στα επίπεδα της κρίσης του 2022, οι τιμές του φυσικού αερίου παραμένουν σημαντικά υψηλότερες από ό,τι ήταν πριν η Ρωσία εξαπολύσει τον πόλεμο κατά της Ουκρανίας – επιδεινώνοντας την κρίση του κόστους ζωής, που έχει γίνει κεντρικό θέμα της προεκλογικής εκστρατείας καθώς η ΕΕ οδεύει προς τις εκλογές του 9ης Ιουνίου, σημειώνει το Euronews.green.

Το Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα είναι ήδη το μεγαλύτερο κόμμα στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και ελπίζει να επωφεληθεί από την αναμενόμενη μετατόπιση προς τα δεξιά στις προσεχείς ευρωεκλογές. Αυτό θα μπορούσε να αποτελέσει μέρος μιας αντιστροφής του περιβόητου «πράσινου κύματος» που παρατηρήθηκε το 2019, το οποίο σε μεγάλο βαθμό κατηύθυνε την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, έστω και υπό τον πρόεδρο του ΕΛΚ, προς την κατεύθυνση της τοποθέτησης της Πράσινης Συμφωνίας στο επίκεντρο της πολιτικής της ατζέντας.

Υψηλός πληθωρισμός και τιμές στα καύσιμα ανησυχούν τους ψηφοφόρους

Η κεντροδεξιά ομάδα εντοπίζει τον υψηλό πληθωρισμό, τις τιμές της ενέργειας και τα επιτόκια μεταξύ των κύριων ανησυχιών των ψηφοφόρων και υπόσχεται στο προεκλογικό της πρόγραμμα «αποφασιστική» δράση για την αντιμετώπισή τους. «Για να το πετύχουμε αυτό, χρειαζόμαστε μια πολιτική που δεν θα θολώνει από παραπλανητική ιδεολογία, αλλά θα στηρίζεται σε στέρεες πραγματικές βάσεις και στην κοινωνική ευθύνη», αναφέρεται.

Στην Ελλάδα, μάλιστα, ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης έστειλε επιστολή στην εκλεκτή του ΕΛΚ για την προεδρία της Κομισιόν, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, αναφορικά με την «ακρίβεια των πολυεθνικών», προτείνοντας τέσσερα μέτρα ώστε «να εξομαλύνουν αποτελεσματικά τις διαφορές τιμών μεταξύ των καταναλωτικών αγορών των κρατών-μελών»

Αν και έχει γίνει ένα χιλιοειπωμένο κλισέ, ότι οι εκλογές αφορούν «την οικονομία, ηλίθιε», τότε πρόκειται για ένα σύμφωνο που αναγνωρίζεται όχι μόνο στην πολιτική δεξιά – και η Ευρώπη έχει πολλά να σκεφτεί. Οι χώρες της ΕΕ βγαίνουν από τα υψηλότερα ποσοστά πληθωρισμού που έχουν παρατηρηθεί από τον Μεγάλο Πληθωρισμό της δεκαετίας του 1970.

Η Ευρώπη έχει πολλά να σκεφτεί

Η εκτόξευση των τιμών του φυσικού αερίου στην Ευρώπη, μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία το 2022 και το κλείσιμο των κύριων αγωγών προς την ΕΕ, έπαιξε σημαντικό ρόλο στο τελευταίο κύμα πληθωρισμού. Ο σχεδιασμός της ενιαίας αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας της ΕΕ επιδείνωσε αναμφισβήτητα το πρόβλημα, αναγκάζοντας τη χονδρική τιμή της ηλεκτρικής ενέργειας να ακολουθεί την τιμή του φυσικού αερίου, ακόμη και σε περιόδους που μεγάλο μέρος του δικτύου ήταν γεμάτο με ανανεώσιμη ενέργεια από υδροηλεκτρικά, αιολικά πάρκα και ηλιακές συστοιχίες.

Μια πρόσφατα συμφωνηθείσα αναθεώρηση των κανόνων της αγοράς ενέργειας επιδίωξε να αναχαιτίσει τις σημαντικές αυξήσεις των τιμών που παρατηρήθηκαν το 2022, όταν οι τιμές του ηλεκτρικού ρεύματος και του φυσικού αερίου για τα νοικοκυριά έφτασαν σε επίπεδα ρεκόρ, αν και δεν προχώρησε σε ριζική μεταρρύθμιση του μηχανισμού τιμολόγησης.

Το Κόμμα των Ευρωπαίων Σοσιαλιστών, το οποίο βρίσκεται στις τάξεις των Σοσιαλιστών και Δημοκρατών (S&D) στις Βρυξέλλες και το Στρασβούργο, αναλαμβάνει να καταπολεμήσει την ενεργειακή φτώχεια και να εγγυηθεί τον εφοδιασμό των ευάλωτων νοικοκυριών. Από την πολιτική του έδρα στις Βρυξέλλες, το S&D δεσμεύεται «να αγωνιστεί για τη μεταρρύθμιση της αγοράς ενέργειας, ώστε να διασφαλιστεί η σταθερότητα των τιμών και η οικονομική προσιτότητα».

Η αντιμετώπιση της φτώχειας μεταξύ των κορυφαίων προβλημάτων των ψηφοφόρων

Εναπόκειται στους πολιτικούς να πείσουν τους ψηφοφόρους ότι η δημόσια στήριξη, όχι μόνο των αντλιών θερμότητας αλλά και της ευρύτερης ενεργειακής ανακαίνισης των κατοικιών και των κτιρίων, είναι επίσης καλή ιδέα και θα αποδώσει μεσοπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα.

Μια πρόσφατη έρευνα σε 26.000 πολίτες της ΕΕ έδειξε ότι η αντιμετώπιση της φτώχειας ήταν το πρώτο μέλημα των ψηφοφόρων, ακολουθούμενη από την υγεία, την απασχόληση, την άμυνα και, στη συνέχεια, το κλίμα, με ποσοστά που κυμάνθηκαν από 33% έως 27% μεταξύ των ερωτηθέντων.

Πιθανότατα μια δοκιμασία για το νέο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και την Επιτροπή, θα είναι ο καθορισμός ενός στόχου για το 2040 για την καθαρή μείωση των αερίων του θερμοκηπίου, μια απαίτηση που απορρέει από το νόμο για το κλίμα που εγκρίθηκε το 2021. Το σημερινό εκτελεστικό όργανο ακολούθησε πρόσφατα τις συμβουλές μιας ανεξάρτητης επιστημονικής επιτροπής, η οποία συνέστησε μείωση κατά 90% κάτω από τα επίπεδα του 1990.

Έρχονται νέες ανατιμήσεις;

Αν αυτό πρόκειται να δοκιμάσει την όρεξη της πολιτικής τάξης να προωθήσει περισσότερες πολιτικές για το κλίμα, τότε το ίδιο ισχύει και για την εφαρμογή της δέσμης νομοθετικών ρυθμίσεων για το κλίμα και το περιβάλλον, που εγκρίθηκαν κατά την τρέχουσα θητεία. Μεταξύ αυτών είναι ένα νέο ETS (σ.σ. ο ακρογωνιαίος λίθος της πολιτικής της ΕΕ για την καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής και το βασικό εργαλείο για τη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου με οικονομικά αποδοτικό τρόπο – η μεγαλύτερη αγορά άνθρακα στον κόσμο), το οποίο πρόκειται να τεθεί σε λειτουργία το 2027.

Αυτό το νέο σύστημα θα επιβάλει μια πρόσθετη τιμή στα ορυκτά καύσιμα που χρησιμοποιούνται τόσο για τη θέρμανση των κτιρίων όσο και για τις μεταφορές, γι’ αυτό και ένας αξιωματούχος του ΕΛΚ προειδοποίησε για τον κίνδυνο οι πολίτες της ΕΕ, οι περισσότεροι από τους οποίους δεν γνωρίζουν επί του παρόντος την επερχόμενη πολιτική, να αντιδράσουν οργισμένα εάν δουν ακόμη πιο αυξημένες τιμές.

Το δεξιό κόμμα των Ευρωπαίων Συντηρητικών και Μεταρρυθμιστών, το οποίο σύμφωνα με τις δημοσκοπήσεις μπορεί να σημειώσει μέτρια κέρδη και να ξεπεράσει τους Πράσινους στις εκλογές, για να γίνει η τέταρτη μεγαλύτερη ομάδα στη συνέλευση του Στρασβούργου, δημοσίευσε τον Απρίλιο το προεκλογικό του μανιφέστο. Σε ανακοίνωσή της, η ομάδα δήλωσε ότι η Πράσινη Συμφωνία πρέπει «να ανατραπεί» και ότι το ECR επιθυμεί «μια πιο ισορροπημένη και εντοπισμένη στρατηγική για το κλίμα, που δεν θα ξεχνά τους απλούς ανθρώπους».

Μια κρίσιμη επιλογή στις 9 Ιουνίου

Παρουσιάζοντας το μανιφέστο στις 24 Απριλίου, η Ιταλίδα πρωθυπουργός, Τζόρτζια Μελόνι, δήλωσε ότι η πολιτική ομάδα θέλει να τερματίσει «τα χρόνια προώθησης ενός ομοσπονδιακού υπερκράτους» και να επιστρέψει την εξουσία στις εθνικές κυβερνήσεις και τις περιφέρειες.

Σε αντίθεση με την ευρωσκεπτικιστική συντηρητική ομάδα, το 46σέλιδο μανιφέστο των Πρασίνων αναλύει με πολλές λεπτομέρειες τον τρόπο με τον οποίο η ενεργειακή μετάβαση μπορεί να λειτουργήσει προς όφελος των πολιτών της ΕΕ. «Το να μην κάνουμε τίποτα θα εξυπηρετήσει μόνο τους πλουσιότερους που επωφελούνται από τα ορυκτά καύσιμα, ενώ θα αφήσουμε τους φτωχότερους στις κοινωνίες μας να επωμιστούν το κόστος», σημειώνει χαρακτηριστικά.

Το ποιο από αυτά τα δύο αντικρουόμενα μηνύματα θα αγγίξει τις καρδιές και το μυαλό των ψηφοφόρων στις 9 Ιουνίου θα μπορούσε να έχει δραματικές επιπτώσεις στη δράση της Ευρωπαϊκής Ένωσης για το κλίμα και την ενεργειακή της πολιτική τα επόμενα πέντε χρόνια και, κατά συνέπεια, για τις ζωές των Ευρωπαίων.