Η διψασμένη Σικελία στη «μέγγενη» της κλιματικής κρίσης

Η Σικελία βιώνει τη χειρότερη ξηρασία εδώ και σχεδόν 20 χρόνια.

Στο μεγαλύτερο νησί της Μεσογείου, η έλλειψη χειμερινών βροχοπτώσεων μετά το περσινό καυτό καλοκαίρι έχει αφήσει τους ταμιευτήρες άδειους έως και κατά 75%.

Τα βοσκοτόπια είναι ξερά και οι καλλιέργειες έχουν υποστεί μεγάλο πλήγμα, με σημαντική μείωση της παραγωγής εσπεριδοειδών, ελιών και σιταριού στο ιταλικό νησί.

Οι πυρκαγιές εν τω μεταξύ έχουν κατακάψει από πέρυσι πάνω από 500.000 στρέμματα και φέτος έχουν ήδη ξεσπάσει οι πρώτες, με «προσάναμμα» την ξηρή γη.

Την «κόλαση» στην καθημερινότητα των Σικελών συμπληρώνει η χρήση νερού με το δελτίο.

Αλλά τα χειρότερα δεν έχουν ακόμη έλθει…

Οι ειδικοί προειδοποιούν ότι η φετινή μπορεί να είναι η τρίτη χειρότερη κρίση νερού που έχει καταγραφεί ποτέ στα χρονικά της Σικελίας.

Ήδη από τις αρχές Φεβρουαρίου ο επικεφαλής της περιφέρειας -και πρώην πρόεδρος της ιταλικής Γερουσίας- Ρενάτο Σκιφάνι, έχει κηρύξει το νησί σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης λόγω ξηρασίας.

Όμως δεν ήταν καν νωρίς.

Το περσινό δεύτερο εξάμηνο ήταν το πιο ξηρό εδώ και πάνω από έναν αιώνα.

Λιγοστές και ασθενείς, οι βροχές δεν είχαν την παραμικρή επίδραση.

Σε ορισμένες περιοχές, το έλλειμμα βροχόπτωσης άγγιξε τον Δεκέμβριο το 96%.

Έκτοτε η κατάσταση δεν έχει βελτιωθεί.

Η παρατεταμένη ξηρασία έχει επιδεινώσει το πρόβλημα της λειψυδρίας, που δεν έχει αφήσει ανέγγιχτο ούτε ένα τομέα της καθημερινής ζωής.

Χάρτης καταγραφής των βροχοπτώσεων στην Ιταλία σε βάθος εξαμήνου, με τη Σικελία στην «κόκκινη» ζώνη (Πηγή: roughtcentral.it)

Νερό με το δελτίο

Οι κάτοικοι της Σικελίας δεν είναι άμαθοι από τέτοιες καταστάσεις, που γίνονται όλο και πιο συχνές τα τελευταία καλοκαίρια.

Για πρώτη φορά όμως η επιβολή δελτίου στην παροχή νερού έχει πάρει τέτοιες διαστάσεις.

Πλέον επηρεάζει σχεδόν ολόκληρο το νησί και όχι τις πιο επιρρεπείς σε λειψυδρία περιοχές του.

Από τις αρχές Μαρτίου, το μέτρο εφαρμόστηκε σε σε περισσότερους από 93 δήμους, επηρεάζοντας 850.000 κατοίκους.

Μέσα σε ένα δίμηνο, επεκτάθηκε σε 150 δήμους, με συνολικό πληθυσμό πάνω από ένα εκατομμύριο κατοίκους.

Σε ορισμένους δήμους, όπως στο Παλέρμο, η αστυνομία έχει αρχίσει να μοιράζει πρόστιμα για σπατάλη νερού, π.χ. με τον καθαρισμό αυλών ή το πλύσιμο ΙΧ.

Στον αντίποδα, έχουν αρθεί περιορισμοί στις γεωτρήσεις ως λύση ανάγκης.

Πολλώ μάλλον τώρα, που τα νέα τιμολόγια νερού έχουν φτάσει στο… Θεό.

Οι τοπικές αρχές έχουν αποδυθεί σε εκστρατεία ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης της κοινής γνώμης, με στόχο την εξοικονόμηση πόρων, εν αναμονή του καλοκαιριού.

Τους επαγγελματίες στον τουριστικό τομέα πάντως ήδη τους λούζει κρύος ιδρώτας, φοβούμενοι προβλήματα στην διαμονή των τουριστών και μείωση των αφίξεων.

Στον γεωργικό τομέα ήδη μετρούν πληγές.

Τα κοπάδια βρίσκουν όλο και πιο δύσκολα χόρτα να βοσκήσουν.

Στις καλλιέργειες, όπου το κόστος παραγωγής έχει εκτιναχθεί στα ύψη, η απόδοση έχει πέσει δραματικά.

Αναγνωρίζοντας τη σοβαρότητα της κατάστασης, οι αρχές έχουν προχωρήσει στη συγκρότηση ομάδας κρίσης για την αντιμετώπιση της κρίσης λειψυδρίας.

Όμως η πτώση της στάθμης των υδάτων στους ταμιευτήρες συνεχίζεται, λόγω ανομβρίας.

Η εικόνα δεν είναι διαφορετική στις λίμνες της Σικελίας, όπως στην Περγκούζα, τη μόνη φυσική στο νησί.

Μέρος ενός προστατευόμενου γεωπάρκου της UNESCO, φυσικό καταφύγιο για αποδημητικά πτηνά, κοντεύει να ξεραθεί.

Ουδείς, δε, μπορεί να είναι σε θέση να ελπίζει ότι η κατάσταση θα αντιστραφεί και τη φθινοπωρινή περίοδο, με τα πολυαναμενόμενα πρωτοβρόχια.

«Find ourselves in a disastrous situation, without water»- The water crisis is intensifying in Sicily, Italy, marking the worst drought in nearly 20 years, as reservoirs continue to dry up.#WaterCrisis #Sicily #Italy pic.twitter.com/q1LsvUNz22

— Viory Video (@vioryvideo) May 6, 2024

Μια πολυπαραγοντική κρίση

Προφανώς η κατάσταση οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στην κλιματική κρίση. Όμως δεν είναι μόνο αυτή η αιτία…

Σε βάθος 150 χρόνων, η Σικελία έχει αποστραγγίσει το 95% των υγροτόπων της για τη μετατροπή τους σε αστική ή αγροτική γη.

Διαθέτει επίσης 29 φράγματα, τα 25 για άρδευση, που όμως δεν είναι γεμάτα, ούτε όλα λειτουργικά, ενώ συνολικά είναι κακοσυντηρημένα και παλιά.

Από τις 463 μονάδες επεξεργασίας λυμάτων για τη χρήση των εκροών στη γεωργία, ενεργές είναι οι 388 και εξ αυτών μόνο το 20% έχει άδεια λειτουργίας.

Η Σικελία έχει εν τω μεταξύ τις μεγαλύτερες -σε πανεθνικό επίπεδο- απώλειες υδάτων μέσω διαρροών στις παλιές υποδομές του δικτύου ύδρευσης.

Ενώ κατά μέσο όρο κυμαίνονται στο 42% στην Ιταλία, στο νησί φτάνουν στο 52,5%.

Τούτων λεχθέντων, ένα σημαντικό μέρος του Εθνικού Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας προορίζεται για τη βελτίωση των υποδομών για το νερό.

Τα εν λόγω κονδύλια φτάνουν τα 3,9 δισεκατομμύρια ευρώ για όλη την Ιταλία.

Περίπου το 60% θα διατεθεί στο νότο, που αντιμετωπίζει τις μεγαλύτερες προκλήσεις.

Η Σικελία είναι η δεύτερη μεγαλύτερη δικαιούχος περιοχή. Ωστόσο οκτώ έργα, όπως αναφέρει έρευνα του ιστότοπου EUobserver έχουν ήδη απορριφθεί.

Περιβαλλοντολόγοι και ακτιβιστές πάντως επισημαίνουν ότι η λύση στην κρίση ξηρασίας δεν είναι κι άλλο τσιμέντο και υποδομές.

Απαιτούνται νέοι τρόποι καλλιέργειας και σκέψης για τη χρήση του νερού, παρατηρεί ο Μασιμιλιάνο Πάσκουι, ερευνητής στο Παρατηρητήριο Ξηρασίας.

Κατά τον Τζουζέπε Μαρία Αμάτο, περιφερειακό διευθυντή της ιταλικής περιβαλλοντικής ΜΚΟ Legambiente, θα πρέπει επίσης να δοθεί και πάλι ο πρώτος λόγος στη φύση, με την αποκατάσταση λιμνών, ελών και ποταμών.

Στο μεσοδιάστημα, η δραματική κατάσταση στη Σικελία σκιαγραφείται ως προάγγελος όχι μόνο για την ιταλική ηπειρωτική χώρα, αλλά για όλη τη λεκάνη της Μεσογείου.

Μελέτες ήδη προβλέπουν ότι, λόγω της ανθρωπογενούς κλιματικής κρίσης, το νησί κινδυνεύει στο μέλλον με ερημοποίηση, σε ποσοστό 70%.