Οργασμοφοβία: Ο φόβος της έκστασης και της απώλειας του ελέγχου

Ως θεραπεία, οι ειδικοί συνιστούν ασκήσεις για την επανασύνδεση των ατόμων με το σώμα και το μυαλό τους.

Ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή, όμως.

Ο οργασμός είναι το κερασάκι στη σεξουαλική τούρτα, και ακόμη και αν δεν είναι απαραίτητος όταν πρόκειται για το αίσθημα της ευχαρίστησης, όλοι φιλοδοξούμε να τον βιώσουμε στις συνευρέσεις μας, και ακόμη καλύτερα αν λαμβάνει χώρα σε συγχρονισμό με έναν σύντροφο.

Υπάρχει και ο οργασμός που προσποιείται για να ευχαριστήσει ένα άλλο άτομο, ή ακόμα και για να ξεγελάσει τον εαυτό του. Ο ανέφικτος οργασμός, σαν το σώμα μας να αρνείται τη χαρά. Ο οργασμός που μπορεί να είναι τρομακτικός, που μας κρατάει μακριά από την αυτοεγκατάλειψη του γαλλικού petite mort (μικρού θανάτου), το άγνωστο, την απόδραση από τον έλεγχό μας.

Ο φόβος της ελευθερίας

Υπό μια ορισμένη έννοια, ο οργασμός μοιάζει με την ελευθερία. Όλοι τον αναζητούν, παρουσιάζεται ως η υπέρτατη ευτυχία- αλλά δεν είναι πάντα εύκολο να υπογράψει κανείς το συμβόλαιό του, να αποδεχτεί τους όρους του.

Λαχταράμε να είμαστε ελεύθεροι, αλλά φοβόμαστε τα βήματα που πρέπει να γίνουν προς αυτή την ελευθερία, τα οποία τόσο συχνά πρέπει να προσφέρονται σε αντάλλαγμα για την ασφάλεια. Το ίδιο συμβαίνει και με τον οργασμό.

Δεν τολμάμε όλοι μας να κάνουμε το μεγάλο βήμα, ακόμη και με κάτι τόσο εξιδανικευμένο. Κι αν δεν είμαι σε θέση να το κάνω; Κι αν με οδηγήσει σε μια κατάσταση που δεν μπορώ να διαχειριστώ;

Το να μην μπορείς να έχεις οργασμό και το να τον φοβάσαι είναι δύο διαφορετικά πράγματα

Δύο διαφορετικά πράγματα

Κάποιοι άνθρωποι δεν μπορούν να φτάσουν σε οργασμό, δεν έχουν φτάσει ποτέ και δεν μπορούν να φανταστούν την ολοκλήρωσή του- άλλοι, για διαφορετικούς λόγους, διακόπτουν τη διέγερση και κατά κάποιο τρόπο ματαιώνουν τον οργασμό τους από φόβο μήπως χάσουν τον έλεγχο ή επειδή συγχέουν τα συμπτώματά του με κάτι αρνητικό.

Σε ένα επεισόδιο της σειράς Desperate Housewives, μια γυναίκα συγχέει την κορύφωσή της με καρδιακή προσβολή.

Το να μην μπορείς να έχεις οργασμό και το να τον φοβάσαι είναι δύο διαφορετικά πράγματα. «Αλλά το αποτέλεσμα είναι το ίδιο», λέει η γυναικολόγος και σεξολόγος Francisca Molero, η οποία είναι διευθύντρια του Ιβηροαμερικανικού Ινστιτούτου Σεξολογίας και πρόεδρος της Ισπανικής Ομοσπονδίας Εταιρειών Σεξολογίας. «Ο οργασμός είναι μια πολύ ευάλωτη στιγμή, κατά την οποία η λογική μας εγκαταλείπει για λίγα δευτερόλεπτα και υπάρχει ένα αίσθημα απουσίας αυτοελέγχου. Γι’ αυτό πολλοί άνθρωποι φοβούνται τα συναισθήματα και τις αισθήσεις τους».

Προσδιορισμός του οργασμού

Όσο παράξενο κι αν φαίνεται, δεν είναι πάντα σαφές πότε είχαμε οργασμό. Όλοι έχουμε ακούσει για γυναίκες που δεν ξέρουν αν έχουν φτάσει στην κορύφωση ή όχι, ή ακόμα, αν έχουν βιώσει ποτέ τον «μικρό θάνατο».

«Είναι μια αίσθηση που είναι αρκετά έντονη ώστε να καταλαβαίνεις αν έχεις ή όχι», λέει η Molero. Αλλά μπορεί να υπάρξει σύγχυση: «Μερικοί άνθρωποι αναγνωρίζουν και βιώνουν εύκολα τις φυσιολογικές αλλαγές του οργασμού (διέγερση, αλλαγές στα γεννητικά όργανα, επιτάχυνση της αναπνοής, συσπάσεις), αλλά αυτές οι αισθήσεις είναι σε καθαρά σωματικό επίπεδο και ο εγκέφαλος δεν τις ερμηνεύει ως οργασμό.

»Η σύνδεση σώματος-μυαλού λείπει, γι’ αυτό και στη σεξολογία έχουμε τον όρο ανοργασμία, ο οποίος αναφέρεται όταν ένα άτομο φτάνει στα πρόθυρα της διέγερσης και της σεξουαλικής έντασης που απαιτούνται για έναν οργασμό με τη μηχανική έννοια, αλλά του λείπει το συναίσθημα και η νόησή του».

Η γνωστική απόδοση του οργασμού

Υπάρχει ένας όρος στην ψυχολογία που ονομάζεται «γνωστικές αποδόσεις», ο οποίος αναφέρεται στις εξηγήσεις που δίνουμε σχετικά με τα πράγματα που μας συμβαίνουν με σχετικά ασυνείδητο τρόπο. «Ο οργασμός απαιτεί επίσης γνωστική απόδοση, επειδή κάποιος μπορεί να είναι πολύ διεγερμένος, αλλά επειδή δεν αποδίδει αυτά τα συμπτώματα στη σεξουαλική διέγερση, δεν θα τα αισθανθεί με αυτόν τον τρόπο», λέει η Miren Larrazabal, κλινική ψυχολόγος, σεξολόγος και πρόεδρος της SISEX (Διεθνής Εταιρεία Ειδικών στη Σεξολογία).

Για να δώσουμε ένα άλλο παράδειγμα, οι κρίσεις πανικού είναι στην πραγματικότητα μια λανθασμένη ερμηνεία των σωματικών συμπτωμάτων του άγχους, όπως εξηγεί η Larrazabal: «Το άτομο αναγνωρίζει αυτά τα σημάδια ως συναγερμό που χτυπάει, νομίζει ότι θα πεθάνει, ο φόβος κυριεύει και τότε εμφανίζεται η κρίση πανικού, από τον φόβο του φόβου.

»Στην πραγματικότητα, ορισμένα άτομα που έχουν βιώσει αυτό το φαινόμενο μπορούν αργότερα να ερμηνεύσουν την έντονη σεξουαλική διέγερση ως την αρχή μιας κρίσης πανικού- παρακάμπτουν την αίσθηση και, ως αποτέλεσμα, δεν φτάνουν στην κορύφωση».

Η ευχαρίστηση χτίζεται

Ο οργασμός είναι μια υποκειμενική αντίληψη που μπορεί επίσης να απαιτεί κάποια εμπειρία. «Η ευχαρίστηση είναι κάτι που χτίζεται και όλοι πρέπει να ξέρουμε πώς είναι η δική μας ευχαρίστηση», λέει ο Molero. Από την άλλη πλευρά, λέει, υπάρχουν άνθρωποι που έχουν μη ρεαλιστικές προοπτικές γύρω από την κορύφωση και, όταν φτάνουν στο σημείο απογείωσής της, δεν την αναγνωρίζουν ως τέτοια.

Αυτές οι λανθασμένες ιδέες, αντιλήψεις και φόβοι όσον αφορά την υπέρτατη απόλαυση δεν αφορούν αποκλειστικά τις γυναίκες. Οι άντρες πέφτουν επίσης στην παγίδα, ένα χαρακτηριστικό μιας εποχής στην οποία τα σεξουαλικά ένστικτα μπορούν να θεωρηθούν ότι έρχονται σε αντίθεση με τις υγιείς σχέσεις.

«Στην πραγματικότητα, η αύξηση της σεξουαλικής έντασης μπορεί, σε ορισμένες περιπτώσεις, να δημιουργήσει λανθασμένα την αίσθηση του πόνου»

Οι φόβοι που προκύπτουν

Η έννοια του sexocorporel αναφέρεται στη μελέτη του σώματος, μια σεξολογική προσέγγιση που δημιουργήθηκε από τον Jean-Yves Desjardins (1921-2011) και βασίζεται στην παραδοχή ότι κάθε τι φυσιολογικό έχει τη συσχέτισή του στο γνωστικό συναίσθημα.

Η Claude Roux-Deslandes είναι γιατρός, σεξολόγος και μαθήτρια του Desjardins που ζει στη Γαλλία, όπου προσφέρει θεραπεία βασισμένη στις αρχές του κλάδου και διδάσκει. «Έχω μια περίπτωση άνδρα ασθενή που αποφεύγει τον οργασμό επειδή φοβάται τη δύναμή του και φοβάται ότι, αν χάσει τον έλεγχο, θα μπορούσε να βλάψει τη σύντροφό του ή να κάνει κάτι στο οποίο δεν συναινεί», λέει η Roux-Deslandes.

«Άλλοι άνθρωποι που έχουν προβλήματα υγείας μπορεί να φοβούνται μήπως υποστούν καρδιακή ανακοπή- εν τω μεταξύ, για πολλές γυναίκες, ο χειρότερος εφιάλτης τους είναι να ουρήσουν πάνω τους όταν έχουν οργασμό. Στη ρίζα όλων αυτών των φόβων βρίσκεται η ανησυχία για την απώλεια του ελέγχου. Σε αυτές τις περιπτώσεις, είναι απαραίτητο να δουλέψουμε πάνω σε αυτή την έλλειψη αυτογνωσίας και να εκπαιδεύσουμε την ερωτική και γνωστική ικανότητα των ασθενών. Δεν μπορεί να υπάρξει καμία ένταση-ευχαρίστηση αν υπάρχει σωματική ένταση. Επίσης, πρέπει να μάθουν ότι η επίτευξη του οργασμού δεν απαιτεί τόση προσπάθεια όση νομίζουν οι άνθρωποι. Το θέμα είναι περισσότερο να αφεθείς», λέει η σεξολόγος.

Η ευχαρίστηση και ο πόνος

Οι περιοχές του εγκεφάλου που καταγράφουν την ευχαρίστηση και τον πόνο συνδέονται μεταξύ τους και, όπως επισημαίνει η Roux-Deslandes, μπορούν, όπως τα τρένα, να βρεθούν μερικές φορές σε λάθος τροχιά.

«Στην πραγματικότητα, η αύξηση της σεξουαλικής έντασης μπορεί, σε ορισμένες περιπτώσεις, να δημιουργήσει λανθασμένα την αίσθηση του πόνου- η οργασμική απελευθέρωση μπορεί επίσης να είναι μια απελευθέρωση συναισθημάτων. Μπορεί να υπάρχει μια αίσθηση κενού, θλίψης, απόσυρσης, θλίψης ή απογοήτευσης που η απόλαυση διαρκεί για τόσο μικρό χρονικό διάστημα», λέει η ίδια.

Μια κακή στιγμή για να χάσετε τον έλεγχο

Χωρίς αμφιβολία, η κοινωνία, ο πολιτισμός και οι μεταβαλλόμενες τάσεις επηρεάζουν τη σεξουαλική και συναισθηματική συμπεριφορά. «Βλέπω πολλούς ανθρώπους που δυσκολεύονται να αφεθούν, να απολαύσουν τις σωματικές αισθήσεις, επειδή είμαστε εγκλωβισμένοι στο μυαλό μας, χαμένοι μέσα στις ιδέες μας, την ιδεολογία μας και επειδή ο κόσμος που χτίζουμε είναι ένας κόσμος στον οποίο πρέπει να είμαστε όλο και περισσότερο σε εγρήγορση», λέει η Γαλλίδα σεξολόγος.

«Υπάρχουν πολλές γυναίκες που έχουν μηχανικούς οργασμούς που στερούνται συναισθηματικής συνιστώσας, επειδή το συναισθηματικό μέρος τις φοβίζει. Κανείς δεν θέλει να πάει πολύ βαθιά, γεγονός που εξηγεί και την τρέχουσα τάση των δονητών, επειδή οι άνθρωποι αναζητούν εξωτερικές, λιγότερο βαθιές αισθήσεις», λέει.

«Η ανθρώπινη σεξουαλικότητα γίνεται όλο και λιγότερο ενστικτώδης»

Ενώ ο έλεγχος μπορεί να είναι το αντίθετο της ευχαρίστησης, το ένστικτο υποφέρει επίσης από χαμηλά ποσοστά δημοτικότητας. «Η ανθρώπινη σεξουαλικότητα γίνεται όλο και λιγότερο ενστικτώδης», λέει ο Molero. «Και θα έλεγα ότι χάνουμε το ένστικτο σε όλα τα επίπεδα, ίσως επειδή αισθανόμαστε λιγότερο απειλούμενοι σωματικά και αντ’ αυτού αναζητούμε λύσεις στα φάρμακα (αγχολυτικά, αντικαταθλιπτικά), αντί στις φυσικές μας ικανότητες».

Ίσως η απάντηση στο πρόβλημα να βρίσκεται στην αποκλιμάκωση, στην επιστροφή στην ουσία μας, στην απλοποίηση; Κατά τη γνώμη του Molero, αυτό που πρέπει να κάνουμε είναι να επικεντρωθούμε στις αισθήσεις.

Είναι απαραίτητο να ανακτήσουμε τη σωματική και νοητική συνείδηση, να εισέλθουμε στο απτικό επίπεδο. «Για να βοηθήσουμε τους ανθρώπους να χαλαρώσουν, τους υποβάλλουμε σε διάφορους ελεγχόμενους, σταδιακούς τύπους έκθεσης, πρώτα ατομικά και μετά σε ζευγάρια», λέει.

Η αυτοεγκατάλειψη ως λύση

Για την Larrazabal, είναι σημαντικό να δουλέψουμε πάνω σε ορισμένες έννοιες που έχουν καεί μέσα μας, όπως η ιδέα ότι η απώλεια του ελέγχου είναι ανεπιθύμητη. «Πρέπει να εξορίσουμε αυτή την αρνητική ιδέα. Η αυτοεγκατάλειψη μπορεί να είναι ένας προσαρμοστικός πόρος, επειδή οδηγεί σε χαλάρωση και αποδοχή.

»Για τους ανθρώπους που δεν φτάνουν σε οργασμό, για οποιονδήποτε λόγο, η βασική άσκηση είναι να μάθουν να αφήνονται, να σταματούν να ελέγχουν, μέσα από διαδοχικές προσεγγίσεις».

Για να γίνει αυτό, προτείνει διάφορα πειράματα συμπεριφοράς σχεδιασμένα για την απώλεια ελέγχου, όπως το να φωνάζεις στο κενό, να χορεύεις σαν να μην υπάρχει αύριο ή να αφήνεσαι να παρασυρθείς από τον ρυθμό της αναπνοής.

*Με στοιχεία από elpais.com