Στο μυαλό του Βλαντιμίρ Πούτιν: Τι κρύβεται πίσω από το αίτημα του για ειρήνη στην Ουκρανία

Την ώρα που ο πόλεμος στην Ουκρανία συνεχίζεται αδιάκοπα, την Παρασκευή υπήρξαν δημοσιεύματα που ανέφεραν πως ο Βλαντιμίρ Πούτιν είναι ανοιχτός σε διαπραγματεύσεις, εντυπωσιάζοντας την διεθνή κοινότητα. Παρόλα αυτά, η αλλαγή αυτή από τον Ρώσο πρόεδρο θα πρέπει να αντιμετωπιστεί με τεράστιες επιφυλάξεις και το βάρος της προηγούμενης εμπειρίας της Ουκρανίας – και της Δύσης – από τη ρωσική διπλωματία.

Σύμφωνα με ρεπορτάζ του CNN, το Reuters επικαλέστηκε τέσσερις πηγές, μεταδίδοντας την είδηση, ότι η Μόσχα ήταν πρόθυμη να εξετάσει το ενδεχόμενο ειρηνευτικών συνομιλιών που θα πάγωναν την τρέχουσα ρωσική κατοχή περίπου του ενός πέμπτου της Ουκρανίας. Ο Πούτιν απάντησε σε αυτό το δημοσίευμα υπονοώντας ότι η Ρωσία ήταν πρόθυμη να συζητήσει για ειρήνη, με βάση προηγούμενες συμφωνίες.

Οι στόχοι του Κρεμλίνου

Ο Πούτιν αμφισβήτησε τη νομιμότητα του προέδρου της Ουκρανίας Βολοντίμιρ Ζελένσκι, τον οποίο η Μόσχα έχει επανειλημμένα επιτεθεί, αφού το Κίεβο αναγκάστηκε να καθυστερήσει τις εκλογές εξαιτίας του ίδιου του πολέμου που ξεκίνησε ο Πούτιν. Παράλληλα, υπήρχαν ανεπιβεβαίωτες πληροφορίες ότι το ιδιωτικό τζετ του πρώην προέδρου της Ουκρανίας Βίκτορ Γιανουκόβιτς είχε προσγειωθεί στη Λευκορωσία.

Ο φιλορώσος Γιανουκόβιτς εγκατέλειψε την Ουκρανία το 2014, αφού οι πιστές σε αυτόν δυνάμεις πυροβόλησαν δεκάδες διαδηλωτές στο κέντρο του Κιέβου. Η απλή πιθανότητα της παρουσίας του κατά τη διάρκεια της συνάντησης Πούτιν και Λουκασένκο οδήγησε σε εικασίες ότι η Μόσχα ήλπιζε και πάλι να οργανώσει την επιστροφή ενός πληρεξουσίου στην εξουσία στην Ουκρανία.

Ο λιγότερο βάναυσος στόχος του Κρεμλίνου στην Ουκρανία – κοντά στην πλήρη ή μερική κατοχή – περιλαμβάνει έναν πρόεδρο στο Κίεβο που θεωρεί πιστό, ο οποίος θα σταματήσει την πορεία της χώρας προς την Ευρωπαϊκή Ένωση και το ΝΑΤΟ. Το σενάριο αυτό φαινόταν φανταστικό πριν από τη ρωσική εισβολή το 2022 αλλά τώρα δε φαντάζει τόσο αν θέλει να επιβληθεί σε έναν πληθυσμό που βράζει από τη βαρβαρότητα του Κρεμλίνου.

Ο Πούτιν αμφισβήτησε τη νομιμότητα του προέδρου της Ουκρανίας Βολοντίμιρ Ζελένσκι

Η εργαλειοποίηση της διπλωματίας

Η διπλωματία ήταν πάντα ένα στρατιωτικό εργαλείο για το Κρεμλίνο. Μίλησε για ειρήνη πάνω από τη Συρία το 2015, καθώς τα αεροσκάφη του σφυροκοπούσαν αμάχους σε περιοχές που ελέγχονταν από τους αντάρτες. Μίλησε για ειρήνη το 2015 με την Ουκρανία, ενώ τα ρωσικά στρατεύματα και οι πληρεξούσιοι τους βρίσκονταν σε πλήρη επίθεση εναντίον της στρατηγικής σημασίας ουκρανικής πόλης Ντεμπάλτσεβε.

Από ότι φαίνεται, ο Ρώσος πρόεδρος θεωρεί ότι οι συνομιλίες αξίζουν να συνεχιστούν σε περίπτωση που παράγουν απροσδόκητα ένα χρήσιμο αποτέλεσμα χωρίς βία, ή δίνουν στον αντίπαλό τους λόγο να σταματήσει να πολεμά για να προσπαθήσει να ενθαρρύνει μια συμφωνία.

Δύο λόγοι

Η Μόσχα μπορεί επίσης να μιλάει ξανά για ειρήνη τώρα για δύο λόγους:

Πρώτον, η Ουκρανία και οι σύμμαχοί της συγκαλούν μια ειρηνευτική σύνοδο κορυφής στην Ελβετία τον Ιούνιο, όπου θα συζητήσουν, χωρίς τη Ρωσία, τι είδους συμφωνία θα μπορούσε να αποδεχθεί. Πιθανότατα αποσκοπεί στη δημιουργία δυναμικής για μια έξοδο που μπορεί να πάρει το Κρεμλίνο όταν οι δυνάμεις του τελικά εξαντληθούν στρατιωτικά ή βρεθούν σε αδιέξοδο.

Ο Ζελένσκι εξέφρασε την ελπίδα του ότι η Κίνα – ο πιο ισχυρός σύμμαχος της Ρωσίας αλλά μόνο μερικός υποστηρικτής στον πόλεμο της Ουκρανίας – θα συμμετάσχει στη σύνοδο.Έτσι λοιπόν, είναι πιθανόν ο Πούτιν να μιλάει για ειρήνη σήμερα ώστε να προτείνει στο Πεκίνο να μην εμπλακεί στη διπλωματία για τη Ρωσία χωρίς την παρουσία της.

Υπάρχει ελάχιστη πιθανότητα η σύνοδος κορυφής της Ελβετίας να τερματίσει τον πόλεμο, αλλά μπορεί να γίνεται περισσότερο κατανοητό στη Δύση το πόσο σοβαρή απειλή αποτελεί μια πραγματική ειρηνευτική συμφωνία της Μόσχας

Ο υπουργός Εξωτερικών της Ουκρανίας, Dmytro Kuleba, δήλωσε την Παρασκευή ότι οι υπαινιγμοί του Πούτιν για ειρηνευτικές συνομιλίες είχαν άμεσο στόχο να σαμποτάρουν τη σύνοδο κορυφής. «Ο Πούτιν δεν έχει επί του παρόντος καμία επιθυμία να τερματίσει την επιθετικότητά του κατά της Ουκρανίας», έγραψε στο Χ, προσθέτοντας ότι «γι’ αυτό φοβάται τόσο πολύ» τη σύνοδο κορυφής της Ελβετίας.

Μηνύματα στη Δύση

Δεύτερον, και πιο σημαντικό, ο Πούτιν στέλνει μηνύματα στις κυβερνήσεις της Δύσης και στην τρέχουσα αμερικανική προεδρική εκστρατεία. Προσπαθεί να υποδείξει αδιαφανώς -ίσως στους λαϊκιστές στην Ευρώπη ή στους Ρεπουμπλικάνους του MAGA στις Ηνωμένες Πολιτείες- ότι είναι στα χέρια του μια απλή συμφωνία, στην οποία οι γραμμές του μετώπου, στις οποίες η Ουκρανία χάνει σήμερα με σημαντικές απώλειες, μπορούν ξαφνικά να παγώσουν.

Η δυτική υποστήριξη για τον πόλεμο είναι δαπανηρή και όλο και πιο αντιδημοφιλής – αν και τα πρόσφατα 61 δισεκατομμύρια δολάρια που ψηφίστηκαν από το Κογκρέσο ίσως έδωσαν στο θέμα μια αναστολή από το να βρίσκεται στο έλεος της εκλογικής κοινής γνώμης για περίπου ένα χρόνο.

Η Ρωσία και ιδιαίτερα ο Πούτιν θέλουν να δείξουν μία διαφορετική εικόνα απέναντι στους δυτικούς ηγέτες

Μηνύματα σε ευήκοα ώτα

Το δημοσίευμα του Reuters επιτρέπει σε όσους στη Δύση επιθυμούν τον τερματισμό του πολέμου να πιστέψουν ότι το Κρεμλίνο θα μπορούσε να σταματήσει τον πόλεμο, ως έχει, αμέσως. Ο εκπρόσωπος του Κρεμλίνου Ντμίτρι Πεσκόφ έκανε την έκθεση να ακούγεται σαν να αντανακλά τη μόνιμη θέση της Ρωσίας. Αλλά τελικά μπορεί να ακούγεται νέα και ενδιαφέρουσα σε βασικά δυτικά πρόσωπα:

Τον Ντόναλντ Τραμπ – ο οποίος απέτυχε να εξηγήσει πώς θα υλοποιούσε τον ισχυρισμό του ότι θα μπορούσε να σταματήσει τον πόλεμο σε 24 ώρες – και άλλα μέλη του ΝΑΤΟ που είναι λιγότερο bullish από τη Γαλλία, το Ηνωμένο Βασίλειο και τις χώρες της Βαλτικής, σχετικά με την ανάγκη να μην εμπιστευτούμε ποτέ τη Ρωσία στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων.

O Πούτιν είναι πραγματιστής

Ξεκίνησε τον πόλεμο πιστεύοντας ότι θα ήταν εύκολος. Τον συνέχισε πιστεύοντας ότι η ανοχή του στον πόνο, η αυταρχική του ασφάλεια και η υπομονή του για τη νίκη θα θριαμβεύσουν. Μπορεί να έχει δίκιο, μόνο τώρα. Βλέπει τώρα μια στιγμή εκλογικής αδυναμίας στις ΗΠΑ και σε άλλα ευρωπαϊκά κράτη, την οποία αντιμετώπισε με ένα αόριστο, αδιαφανές μήνυμα ότι μπορεί να έρθει η ώρα για διπλωματία.

Πιθανόν να κερδίσει κάποια απήχηση μεταξύ εκείνων που ελπίζουν απεγνωσμένα ότι ο πόλεμος στην Ουκρανία απλώς θα εξαφανιστεί, και οι οποίοι έχουν λιγότερο υπόψη τους την υπαρξιακή απειλή που θέτει μια νικηφόρα και υπερστρατιωτικοποιημένη Μόσχα στα ανατολικά μέλη του ΝΑΤΟ. Αλλά θα πρέπει να εξεταστεί μέσα από το πρίσμα του βαθύ κυνισμού της προηγούμενης διπλωματίας της Μόσχας στη Συρία και την Ουκρανία: χρησιμοποιείται ως χρόνος για να επιδιώξει άγρια τους ίδιους στρατιωτικούς στόχους, αλλά με το απατηλό σκηνικό ότι η ειρήνη μπορεί να είναι προ των πυλών.