Χαμένος πίνακας του Καραβάτζιο που παραλίγο να πωληθεί για 1.500€ εκτίθεται στη Μαδρίτη

Τέσσερις αιώνες αφότου ζωγραφίστηκε, τρεισήμισι αιώνες αφότου έφτασε στην Ισπανία και τρία χρόνια αφότου έφτασε επικίνδυνα κοντά στο να βγει στο σφυρί για μόλις 1.500 ευρώ, ένας χαμένος, λαμπερός και με αγάπη αποκατεστημένος «Καραβάτζιο» εκτίθεται στο Πράδο της Μαδρίτης.

Η μακρά ιστορία του πίνακα

Ο πίνακας «Ιδού ο άνθρωπος», ζωγραφισμένος στα σκοτεινά και ανέλπιδα τελευταία χρόνια του Ιταλού δασκάλου, έγινε πρωτοσέλιδο σε όλο τον κόσμο, αφού οι ειδικοί του μουσείου τον εντόπισαν σε έναν κατάλογο δημοπρασίας και τηλεφώνησαν στο υπουργείο Πολιτισμού της Ισπανίας για να μοιραστούν τις υποψίες τους ότι ο πίνακας είχε αποδοθεί λανθασμένα.

Το έργο «Ιδού ο άνθρωπος» είναι εμπνευσμένο από τη φυγή του Καραβάτζιο, όταν εγκατέλειψε τη Ρώμη για να γλιτώσει πιθανή εκτέλεση μετά τον θανάσιμο τραυματισμό ενός μαστροπού σε καυγά το 1606 και ταξίδεψε στη Νάπολη, τη Σικελία και τη Μάλτα

Παρά το γεγονός ότι αναφερόταν ως έργο του Ισπανού ζωγράφου του 17ου αιώνα, Χοσέ ντε Ριμπέρα, οι ειδικοί ήταν αρκετά σίγουροι ότι στην πραγματικότητα είχε προέλθει από τα πινέλα του Μικελάντζελο Μερίζι ντα Καραβάτζιο.

Αφού το υπουργείο Πολιτισμού επέβαλε απαγόρευση εξαγωγής του έργου, οι ειδικοί ανέλαβαν μια σχολαστική εξέταση και αποκατάσταση του πίνακα.

Νωρίτερα αυτό το μήνα, το έργο πιστοποιήθηκε τελικά ως Καραβάτζιο και το Πράδο ανακοίνωσε ότι ο πίνακας – ο οποίος αγοράστηκε από την οικογένεια που τον είχε στην κατοχή της επί γενιές από έναν ανώνυμο αγοραστή έναντι αδιευκρίνιστου ποσού – θα εκτεθεί στο μουσείο μέχρι τα μέσα Οκτωβρίου.

Φωτογραφία: Ο πίνακας κατά τη διάρκεια της διαδικασίας αποκατάστασης | Museo de Prado

Έκτοτε αποκαλύφθηκε ότι το έργο ανήκε αρχικά σε Ισπανούς αντιβασιλείς στη Νάπολη, από τους οποίους πέρασε στη συλλογή του βασιλιά Φίλιππου Δ’. Το 1823 περιήλθε στα χέρια της οικογένειας Pérez de Castro, από τους απογόνους της οποίας αγοράστηκε από τον σημερινό ιδιοκτήτη. Σύμφωνα με δημοσιεύματα ισπανικών μέσων ενημέρωσης, ο ιδιοκτήτης είναι Βρετανός υπήκοος που ζει στην Ισπανία και ο οποίος πλήρωσε 36 εκατ. ευρώ για τον Καραβάτζιο.

Δεν εμφανίζεται κάθε μέρα ένας Καραβάτζιο

Από την Τρίτη, οι επισκέπτες του μουσείου θα μπορούν να δουν έναν μαστιγωμένο και θλιμμένο Χριστό, έναν ταλαιπωρημένο και διστακτικό Πόντιο Πιλάτο και έναν Ρωμαίο στρατιώτη που κρατάει μια ρόμπα κόκκινη σαν το αίμα που στάζει από το ακανθώδες στεφάνι.

Το Πράδο περιέγραψε τον πίνακα -ένα από τα μόλις εξήντα περίπου γνωστά έργα του καλλιτέχνη- ως «μία από τις μεγαλύτερες ανακαλύψεις στην ιστορία της τέχνης». Όπως επισήμανε το πρωί της Δευτέρας ο πρόεδρος του μουσείου, Χαβιέρ Σολάνα, δεν εμφανίζεται κάθε μέρα ένας Καραβάτζιο.

Ο Νταβίντ Γκαρσία Κουέτο, επικεφαλής της ιταλικής και γαλλικής τέχνης πριν από το 1800 στο Πράδο, δήλωσε ότι το έργο «Ιδού ο άνθρωπος» είναι εμπνευσμένο από τη φυγή του Καραβάτζιο, όταν εγκατέλειψε τη Ρώμη για να γλιτώσει πιθανή εκτέλεση μετά τον θανάσιμο τραυματισμό ενός μαστροπού σε καυγά το 1606 και ταξίδεψε στη Νάπολη, τη Σικελία και τη Μάλτα.

«Οι επισκέπτες θα έχουν την ευκαιρία να δουν δύο πίνακες του Καραβάτζιο – που εκτίθενται σε απόσταση λίγων μέτρων μεταξύ τους – οι οποίοι ζωγραφίστηκαν με διαφορά έξι έως εννέα ετών: Το έργο «Δαβίδ και ο Γολιάθ» και το «Ιδού ο άνθρωπος», είπε.

«Μπορούμε να δούμε τον Δαβίδ του, που ζωγραφίστηκε όταν ο Καραβάτζιο ήταν περίπου τριάντα ετών, και στη συνέχεια να δούμε πώς, κατά τη διάρκεια αυτών των έξι έως εννέα ετών, το ύφος του έκανε άλμα προς τα εμπρός, καθώς έγινε πολύ πιο εξπρεσιονιστικό, τολμηρό και έντονο».

Αν η μεγαλοφυΐα του Καραβάτζιο, η μαεστρία του στο κιαροσκούρο και η χρήση απλών ανθρώπων, συμπεριλαμβανομένων των εργαζομένων στο σεξ, ως μοντέλων του εξασφάλισαν την αθανασία του, οι καθημερινές δραστηριότητές του τον έκαναν πασίγνωστο εν ζωή.

Η συγχώνευση του ιερού και του βέβηλου προσέλκυσε τη δημιουργική προσοχή όλων, από τον Ντέρεκ Τζάρμαν έως τον Αλβάρο Ενρίγκε, και η βίαιη και ακόλαστη ύπαρξη του καλλιτέχνη έριξε τη σκιά της στην πρόσφατη διασκευή του Netflix της Patricia Highsmith «Ο ταλαντούχος κύριος Ρίπλεϊ».

*Mε πληροφορίες από: Guardian