Σαν σήμερα κυκλοφόρησε το «God Save the Queen» – Πώς οι Sex Pistols δίδαξαν πανκ τον λαό

Με έναν ρηξικέλευθο τίτλο και στίχους που επιτίθεντο ανοιχτά στο βρετανικό κατεστημένο, τέτοια μέρα, το 1977, το God Save The Queen των Sex Pistols έφερε τα πάνω-κάτω με την κυκλοφορία του.

«Δεν είναι άνθρωπος»

Στις 27 Μαΐου 1977, κατά τη διάρκεια της προετοιμασίας για την 25η επέτειο από την άνοδο της Βασίλισσας Ελισάβετ Β’ στο θρόνο, το πανκ συγκρότημα The Sex Pistols κυκλοφόρησε ένα εμπρηστικό single που πυροδότησε θύελλα αντιδράσεων και τους έκανε γνωστούς μέσα σε μια νύχτα.

«Δεν θα είναι ο δημοσιογράφος, δεν θα είναι η μουσική βιομηχανία. Θα είναι το παιδί στο δρόμο, γιατί είναι αυτός που αγοράζει το δίσκο»

Το τραγούδι, God Save the Queen, ήταν μια καυστική κριτική της μοναρχίας και της καθιερωμένης πολιτικής τάξης που πρέσβευε. Με κινητήρια δύναμη τις απογυμνωμένες κιθάρες, την ωμή ενέργεια και τους λυσσαλέους στίχους, διακήρυττε ότι η βασίλισσα «δεν είναι άνθρωπος», οι άνθρωποι δεν είχαν «κανένα μέλλον» και το Ηνωμένο Βασίλειο ήταν «ένα φασιστικό καθεστώς».

Ο δίσκος, και η χρονική στιγμή της κυκλοφορίας του λίγο πριν από το ασημένιο Ιωβηλαίο, έμοιαζε με μια πολύ άμεση αμφισβήτηση της ευσέβειας που απολάμβανε η μοναρχία εκείνη την εποχή.

Οι Sex Pistols είχαν εμφανιστεί ως αναπόσπαστο κομμάτι ενός πανκ κινήματος που εξαπλωνόταν ραγδαία στο Ηνωμένο Βασίλειο στα μέσα της δεκαετίας του 1970, καθώς η χώρα αντιμετώπιζε οικονομική «καθίζηση», αυξανόμενη ανεργία, διακοπές ρεύματος και φυλετικές διακρίσεις.

Το πανκ ήθος

Με το DIY πνεύμα του και τη στάση του κατά της εξουσίας, το punk ήταν μια απάντηση στην πλήξη, την κοινωνική συμμόρφωση και την αποξένωση που ένιωθαν πολλοί νέοι. Η μουσική που προέκυψε από αυτό εξέφραζε την υποκρισία που έβλεπαν τόσο στο βρετανικό κατεστημένο όσο και στην mainstream κουλτούρα του Ηνωμένου Βασιλείου.

Οι Sex Pistols, ανυπότακτοι, ατίθασοι και συγκρουσιακοί, ενσάρκωσαν αυτό το πανκ ήθος.

Έξι μήνες πριν από την κυκλοφορία του single, τον Νοέμβριο του 1976, ο εθνικός ραδιοτηλεοπτικός φορέας του Ηνωμένου Βασιλείου, το BBC, είχε προσκαλέσει το συγκρότημα για συνέντευξη στο τηλεοπτικό πρόγραμμα Nationwide.

Αυτό οδήγησε σε ισχυρισμούς ότι το chart των singles είχε παραποιηθεί για να μην φτάσουν οι Pistols στο νούμερο ένα, κάτι που θεωρήθηκε από τους πανκιδες ως μια ακόμη απόδειξη των προσπαθειών του κατεστημένου να καταστείλει τους διαφωνούντες

Ο ραδιοτηλεοπτικός φορέας επιθυμούσε να προσεγγίσει ένα πολιτιστικό κίνημα που αντανακλούσε την οργή, την απογοήτευση και την απελπισία που φαινόταν να διέπει τη νεολαία του έθνους και που τόσο ξεκάθαρα ανησυχούσε τους νοικοκυραίους ηλεθεατές του.

Το συγκρότημα εκείνη την εποχή αποτελούνταν από τον τραγουδιστή Johnny Rotten (γνωστός και ως John Lydon), τον κιθαρίστα Steve Jones, τον ντράμερ Paul Cook και τον μπασίστα Glen Matlock, ο οποίος θα αποχωρούσε την επόμενη χρονιά και θα τον αντικαθιστούσε ο Sid Vicious. Την εμφάνιση τους προλόγισαν με ένα κομμάτι που είχε ως στόχο να ενημερώσει το κοινό για αυτό που περιέγραψαν ως «τη λατρεία του punk».

View this post on Instagram

A post shared by Sex Pistols Official (@sexpistols)

«Λοιπόν, μπορεί να μην είναι το καλύτερο rock “n” roll στον κόσμο, αλλά είναι σίγουρα το πιο αμφιλεγόμενο», είπε με αποδοκιμαστικό τόνο ο παρουσιαστής Lionel Morton, ο οποίος προειδοποιούσε τους τηλεθεατές ότι μια εφημερίδα του Λονδίνου είχε αποκαλέσει τους Sex Pistols «το πιο επιθετικό, μοχθηρό συγκρότημα που υπήρξε ποτέ».

Η συμπαρουσιάστριά του Maggie Norden, η οποία ήταν στην πραγματικότητα πολύ νεότερη από τον μάνατζερ του συγκροτήματος Malcolm McLaren, φάνηκε επίσης να δυσκολεύεται να κατανοήσει γιατί τόσοι πολλοί νέοι γοητεύονταν από αυτό το βίαιο, μηδενιστικό garage rock και την περιφρόνηση του συγκροτήματος για την εξουσία.

«Λοιπόν, αυτή είναι μια κατηγορία ανθρώπων που πραγματικά δεν καταλαβαίνουν τι θέλουν τα παιδιά», δήλωσε ο McLaren. «Τα παιδιά θέλουν ενθουσιασμό, θέλουν πράγματα που θα μεταμορφώσουν αυτή την κατά βάθος πολύ βαρετή ζωή τους», συμπλήρωσε.

Άχρηστος

Η Norden έβαλε στο στόχαστρο το συγκρότημα – λέγοντας ότι «προσπαθούσαν να σοκάρουν τους πάντες» – καθώς επίσης αποκάλεσε τα ρούχα τους «παράξενα» και ρώτησε τον Johnny Rotten αν ήταν ευχαριστημένος με τον όρο πανκ, λέγοντας ότι σήμαινε «άχρηστος, άσχημος».

View this post on Instagram

A post shared by Sex Pistols Official (@sexpistols)

«Ο Τύπος μας τον έδωσε. Είναι δικό τους πρόβλημα, όχι δικό μας. Ποτέ δεν αποκαλέσαμε τους εαυτούς μας πανκ», απάντησε με τρόπο αινιγματικό.

Το Nationwide του BBC είχε επίσης φέρει τον δημοσιογράφο Giovanni Dadomo, ο οποίος εκείνη την εποχή έγραφε για τις μουσικές εφημερίδες Sounds και ZigZag, για να εισχωρήσει στον διάλογο με το συγκρότημα.

O Dadomo θεωρούσε την προσέγγιση των Pistols «βαρετή».

«Η καταστροφή για χάρη της μουσικής είναι βαρετή, τελικά», είπε ο Dadomo. «Ξέρεις ότι δεν προσφέρει καμία ελπίδα, δεν θέλει πραγματικά να αλλάξει. Λέει απλώς «δεν μας αρέσει αυτό, είμαστε διαφορετικοί, κοιτάξτε μας».

Ο McLaren απάντησε: «Πρέπει να καταστρέψεις για να δημιουργήσεις, το ξέρεις αυτό. Πρέπει να το διαλύσεις και να το ξαναχτίσεις σε διαφορετική μορφή».

Δεν είναι βέβαιο πόσο ειλικρινής ήταν ο ίδιος ο Dadomo ως προς την άποψή του, αφού τον επόμενο χρόνο θα σχημάτιζε και θα ήταν μπροστάρης του δικού του πανκ ροκ συγκροτήματος με την ονομασία The Snivelling Shits.

«Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι θα πουλήσει»

Ο McLaren ήταν αγέρωχος πιστεύοντας ότι το συγκρότημα θα ξεπερνούσε τη συντεταγμένη αντίσταση των μουσικών επιχειρήσεων, των μέσων ενημέρωσης και του πολιτικού κατεστημένου, πιστεύοντας ότι οι νέοι είχαν τη δύναμη να αλλάξουν την κοινή γνώμη.

«Δεν θα είναι ο δημοσιογράφος, δεν θα είναι η μουσική βιομηχανία. Θα είναι το παιδί στο δρόμο, γιατί είναι αυτός που αγοράζει το δίσκο», είπε.

«Έχει σημασία αν ο δίσκος δεν πουλάει;» ρώτησε η Norden.

«Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι θα πουλήσει», απάντησε ο McLaren.

Μιλούσε για το ντεμπούτο single των Sex Pistols, Anarchy in the UK, το οποίο θα έφτανε στο νούμερο 38 του βρετανικού singles chart. Αυτός ο δίσκος θα κατέληγε επίσης να απαγορευτεί από τους τηλεοπτικούς δέκτες του BBC μετά την κινηματογραφική εμφάνιση του συγκροτήματος στην τηλεοπτική εκπομπή Today που κατέληξε σε χάος.

Οι προσπάθειες να αποσιωποιηθεί το God Save the Queen απλώς τροφοδότησαν τη δημοτικότητά του. Ο δίσκος εξαφανίστηκε από τα ράφια των καταστημάτων που τον διέθεταν, ανεβαίνοντας στο νούμερο δύο των charts. Την πρώτη θέση του στέρησε, κάπως ειρωνικά δεδομένης της απαγόρευσής του, ένα τραγούδι με τίτλο «I Don’t Want to Talk About It» του Rod Stewart.

View this post on Instagram

A post shared by Sex Pistols Official (@sexpistols)

Αυτό οδήγησε σε ισχυρισμούς ότι το chart των singles είχε παραποιηθεί για να μην φτάσουν οι Pistols στο νούμερο ένα, κάτι που θεωρήθηκε από τους πανκιδες ως μια ακόμη απόδειξη των προσπαθειών του κατεστημένου να καταστείλει τους διαφωνούντες.

Και όσον αφορά τις ερωτήσεις κατά τη διάρκεια της Nationwide συνέντευξης του BBC σχετικά με την επικίνδυνη συμπεριφορά στις συναυλίες των Sex Pistols, η ιστορία έδειξε ότι ήταν τα μέλη του συγκροτήματος ή όσοι συνδέονταν με τα τραγούδια τους που υπέστησαν βία.

Μετά την οργή που προκάλεσε ο δίσκος, στις 19 Ιουνίου 1977, ο Johnny Rotten και οι παραγωγοί του τραγουδιού, Chris Thomas και Bill Price, δέχτηκαν επίθεση με ξυράφια έξω από μια παμπ στο Highbury του Λονδίνου.

Ο ντράμερ, Paul Cook, δέχτηκε επίθεση από έξι άνδρες οπλισμένους με μαχαίρια έξω από το σταθμό του μετρό Shepherd’s Bush την επόμενη μέρα.

*Με πληροφορίες από: BBC | Kεντρική φωτογραφία θέματος: Thomas Dellert | Wikimedia Commons