Νότια Κορέα: Μια «βιομηχανία εξαγωγής» παιδιών

«Είναι σαν να ανοίγεις το κουτί της Πανδώρας», λέει η Μάι-Μπριτ Κοντ, ιδιοκτήτρια εστιατορίου στην Κοπεγχάγη, που στα 47 χρόνια της προσπαθεί να βρει τις ρίζες της.

Ξέρει ότι η καταγωγή της είναι από τη Νότια Κορέα και ότι η μοίρα την έφερε στην Ευρώπη, μετά την υιοθεσία της από ένα ζευγάρι Δανών.

Όμως «δεν ξέρω καν πότε γεννήθηκα», εξηγεί.

Η ιστορία του Πίτερ Μούλερ δεν είναι διαφορετική.

Ο Δανός δικηγόρος με τα ασιατικά χαρακτηριστικά έγινε πρόσφατα 50 ετών, σύμφωνα με τα όσο αναφέρει τουλάχιστον η ταυτότητά του.

Ωστόσο δεν είναι πια σίγουρος ούτε γι’ αυτό.

Ο Πίτερ και η Μάι-Μπριτ δεν είναι μεμονωμένες περιπτώσεις.

Ανήκουν σε μια πολυπληθή ειδική κατηγορία.

Στα 71 χρόνια που έχουν μεσολαβήσει από το τέλος του πολέμου της Κορέας υπολογίζεται ότι περίπου 200.000 παιδιά, που γεννήθηκαν στον νότο της χερσονήσου, έχουν υιοθετηθεί από οικογένειες σε πλείστες όσες χώρες, τα περισσότερα υπό «σκοτεινές» συνθήκες.

Ο Δανός δικηγόρος προσπαθεί εδώ και 13 χρόνια να βρει απαντήσεις.

Μετεγκαταστάθηκε πρόσφατα στη Σεούλ ακριβώς γι’ αυτό το λόγο.

Όμως τα στοιχεία που έχει βρει σε αρχεία, στα οποία έχει αποκτήσει μέχρι σήμερα πρόσβαση, του έχουν γεννήσει ακόμη πιο πολλά ερωτήματα για το τι πραγματικά συνέβη.

Ως γενέτειρά του αναφέρονται δύο διαφορετικές πόλεις.

Αντικρουόμενες είναι οι πληροφορίες ακόμη και για την ημερομηνία γέννησής του ή για το εάν ήταν πράγματι ορφανός, προτού υιοθετηθεί από ένα ζευγάρι Δανών.

Η Δανέζικη Ομάδα για τα Δικαιώματα Kορεατών (DKRG), την οποία συνίδρυσε εν μέσω της πανδημίας COVID-19, έχει ήδη εντοπίσει πολλές περιπτώσεις υιοθετημένων Νοτιοκορεατών, που επίσης είχαν καταγραφεί ως ορφανοί, αλλά αργότερα ανακάλυψαν ότι οι γονείς τους ήταν ολοζώντανοι.

Για την προσωπική ιστορία του, ο ίδιος δεν έχει βγάλει ακόμη άκρη.

Προσπαθεί να τη βρει, προσφεύγοντας στην νοτιοκορεατική Επιτροπή Αλήθειας και Συμφιλίωσης (TRC), αρμόδια για την διερεύνηση ιστορικών παραβιάσεων των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.

«Εξαγωγή» παιδιών

Η προσφυγή δεν αφορά μόνο την υπόθεση του Πίτερ, αλλά δεκάδων στη Δανία.

Με το που έγινε δε η είδηση γνωστή, περιγράφει ο ίδιος στο αυστραλιανό δίκτυο ABC, «λάβαμε εκατοντάδες μηνύματα ηλεκτρονικού ταχυδρομείου από ολόκληρο τον κόσμο».

Ανάλογες περιπτώσεις έχουν καταγραφεί σχεδόν σε όλα τα μήκη και τα πλάτη του πλανήτη.

Από την Ευρώπη και τις ΗΠΑ, έως την Αυστραλία.

Σήμερα ο Πίτερ συντονίζει 375 υποθέσεις από υιοθετημένους Νοτιοκορεάτες σε συνολικά 11 χώρες.

«Είναι πολύ σημαντικό για εμάς να γνωρίζουμε την πραγματική μας ταυτότητα», τονίζει.

«Είμαστε ενήλικες και έχουμε το δικαίωμα να γνωρίζουμε τη αλήθεια».

Όμως αυτή δείχνει να χάνεται στα βάθη του χρόνου, στη γραφειοκρατία της Σεούλ και σε ένοχα μυστικά του παρελθόντος.

Μετά τη Συμφωνία Εκεχειρίας της Κορέας, το 1953, τα ορφανοτροφεία και τα νοσοκομεία ήταν ήταν γεμάτα από χιλιάδες ορφανά του πολέμου, μωρά που είχαν γεννηθεί από ανύπαντρες μητέρες με πατεράδες ξένους στρατιώτες ή σε ρημαγμένες από τη φτώχεια οικογένειες, που δεν τα έβγαζαν πέρα.

Απουσία κοινωνικής πρόνοιας, η τότε ηγεσία της Σεούλ αντιμετώπισε την κατάσταση αυτή ως πρόβλημα.

Η λύση που έδωσε;

Μετέτρεψε τα παιδιά αυτά σε «εξαγώγιμο προϊόν» της Νότιας Κορέας, με μεσάζοντες ιδιωτικά γραφεία υιοθεσιών, υπό θολές συνθήκες.

Το δρόμο άνοιξαν ο Χάρι και η Μπέρθα Χολτ, ένα ζευγάρι ευαγγελικών από τις ΗΠΑ.

Έγιναν πρωτοσέλιδο μετά την υιοθέτηση οκτώ μωρών από τη Νότια Κορέα το 1955.

Στη συνέχεια, δε, ίδρυσαν το μεγαλύτερο γραφείο υιοθεσιών από τη Νότια Κορέα, που μετεξελίχθηκε σε διεθνή οργάνωση.

Έχει ευρέως επικριθεί ότι μετέτρεψε τις διακρατικές υιοθεσίες σε επικερδή επιχείρηση.

Ζευγάρια από το εξωτερικό πλήρωναν όσο-όσο για να αποκτήσουν ένα παιδί.

Υπάρχουν μαρτυρίες ότι φτωχές μητέρες πιέζονταν ακόμη και από συγγενείς τους να δώσουν τα παιδιά τους για υιοθεσία.

Σε ορισμένες περιπτώσεις γινόταν χωρίς καν τη συγκατάθεσή τους.

Γραφεία υιοθεσιών αναζητούσαν εναγωνίως παιδιά προς υιοθεσία ακόμη και στα μαιευτήρια.

Δικαίωμα στην αλήθεια

Οι πρακτικές αυτές, συχνά παράνομες, συνεχίστηκαν για πολλές δεκαετίες.

Για την ακρίβεια, τα επίσημα στοιχεία της κυβέρνησης της Νότιας Κορέας δείχνουν ότι οι υιοθεσίες κορυφώθηκαν το 1985, όταν στάλθηκαν στο εξωτερικό 8.837 παιδιά -κατά μέσο όρο 24 την ημέρα.

Το σημείο καμπής ήρθε το 1988 με τους Ολυμπιακούς Αγώνες στη Σεούλ, όταν τα διεθνή ΜΜΕ έριξαν φως στο θέμα των μαζικών διακρατικών υιοθεσιών.

Έφτασε ωστόσο 2013 μέχρι η Νότια Κορέα να θέσει ως προαπαιτούμενο για τη διαδικασία αυτή την έγκριση οικογενειακών δικαστηρίων.

Όχι τυχαία, οι υιοθεσίες από το εξωτερικό έκτοτε μειώθηκαν.

Το 2022 ήταν μόλις 142.

Όμως, σε μια αντίστροφη εξέλιξη, κορυφώνεται το δράμα των Νοτιοκορεατών που αναζητούν πια ως ενήλικες την πραγματική ταυτότητά τους.

Στην αναζήτησή της, πολλοί επιστρέφουν στην πατρογονική πατρίδα τους.

Αρκετοί επιχειρούν να βρουν τους βιολογικούς γονείς τους.

Για κάποιους, είναι πρακτικά αδύνατο.

Όπως αναφέρεται χαρακτηριστικά σε μόλις προ τριμήνου σχετική έκθεση του υπουργείου Κοινωνικών Υποθέσεων της Δανίας, υπήρξε «συστηματική παρανομία» ως προς τις υιοθεσίες στην ασιατική χώρα.

«Αν και κάθε περίπτωση είναι μοναδική, έχουν προκύψει ανησυχητικά μοτίβα, που μας έχουν πείσει ότι τα ζητήματα που έχουμε αποκαλύψει δεν ήταν ούτε τυχαία, ούτε μεμονωμένα», αναφέρει στη δική της πρόσφατη προσφυγή στην TRC η AUSKRG: μια ομάδα υιοθετημένων Νοτιοκορεατών από οικογένειες στις ΗΠΑ και στην Αυστραλία.

Η επιτροπή της Σεούλ έχει προθεσμία μέχρι το 2025 για να παραδώσει τα πορίσματά της για τυχόν παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.

Αν και αναμένεται να υποβάλει απλές συστάσεις προς την νοτιοκορεατική κυβέρνηση και συναρμόδιους φορείς στις διακρατικές υιοθεσίες, το θέμα της διεκδίκησης αποζημιώσεων είναι πλέον ανοιχτό.

«Όχι μόνο από τη Νότια Κορέα», επισημαίνει ένα μέλος της AUSKRG, «αλλά και από χώρες» όπου υιοθετήθηκαν παιδιά, υπάρχουν υπόνοιες «για παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων» και έχουν «υποχρεώσεις βάσει του διεθνούς ανθρωπιστικού δικαίου».