Είμαστε όλοι γεννημένοι μαραθωνοδρόμοι; – Τι έδειξε μελέτη σε κοινωνίες ιθαγενών

Πολύ πριν εμφανιστούν τα τόξα και οι καραμπίνες, το βασικό όπλο των προγόνων μας όταν έβγαιναν για κυνήγι ήταν τα ίδια τα πόδια τους, υποστηρίζει μελέτη που εξέτασε τις πρακτικές ιθαγενών σε όλο τον κόσμο.

Τα ευρήματα προσφέρουν στήριξη στην αμφιλεγόμενη θεωρία ότι ο άνθρωπος εξελίχθηκε ως δρομέας μεγάλων αποστάσεων που κυνηγούσε ζώα μέχρι να καταρρεύσουν από εξάντληση.

Οι άνθρωποι μπορεί να μην είναι οι καλύτεροι σπρίντερ, συγκριτικά με ζώα όπως οι ζέβρες και οι αντιλόπες, έχουν όμως αξιοθαύμαστη αεροβική αντοχή και μπορούν να τρέχουν με σταθερή ταχύτητα για δεκάδες χιλιόμετρα.

Η ανάλυση δείχνει να διαψεύδει το βασικό αντεπιχείρημα ότι το τρέξιμο σε μεγάλες αποστάσεις είναι υπερβολικά ενεργοβόρο

Διαθέτουν περισσότερες μυϊκές ίνες «βραδείας συστολής», ανθεκτικές στην κόπωση, και αποβάλλουν εύκολα τη θερμότητα που παράγουν οι μύες χάρη στο γυμνό τους δέρμα και την άφθονη εφίδρωσή τους. Κυνηγημένα από τον άνθρωπο, τα περισσότερα ζώα θα αναγκάζονταν κάποια στιγμή να σταματήσουν λόγω κόπωσης και υπερθέρμανσης.

Από την Αμερική μέχρι το Σουδάν

Η νέα μελέτη που δημοσιεύεται στην επιθεώρηση Nature Human Beaviour δεν αρκεί για να αποδείξει ότι ο άνθρωπος εξελίχθηκε ως μαραθωνοδρόμος. Αποκαλύπτει όμως ότι το κυνήγι μέχρι τελικής πτώσης ήταν πιο διαδεδομένο από ό,τι φανταζόμασταν.

Η ίδια η μελέτη ήταν κι αυτή μια άσκηση αντοχής, καθώς οι ερευνητές χρειάστηκαν πέντε χρόνια για να σκαλίσουν 8.000 εθνογραφικά κείμενα που καλύπτουν τους τελευταίους πέντε αιώνες.

Εντόπισαν έτσι 391 αναφορές για κυνήγι μεγάλων αποστάσεων, αριθμός δέκα φορές μεγαλύτερος από τα παραδείγματα που γνώριζαν οι ανθρωπολόγοι μέχρι τώρα. Έτσι κυνηγούσαν άλκες οι ιθαγενείς της Βόρειας Αμερικής, έτσι έπιαναν καμηλοπαρδάλεις οι κυνηγοί του Σουδάν.

Η ανάλυση δείχνει να διαψεύδει το βασικό αντεπιχείρημα ότι το τρέξιμο σε μεγάλες αποστάσεις είναι υπερβολικά ενεργοβόρο. Σύμφωνα με τη μελέτη, το τρέξιμο απαιτεί μεν περισσότερη ενέργεια από το περπάτημα, σε κάποιες περιπτώσεις όμως κάνει το κυνήγι πιο σύντομο σε διάρκεια και απόσταση και μεγιστοποιεί έτσι το όφελος.

Ενεργειακό όφελος

Ως παράδειγμα οι ερευνητές εξετάσουν το υποθετικό κυνήγι ενός γκέμπσμποκ, μιας μεγαλόσωμης αντιλόπης της νότιας Αφρικής που φτάνει σε ταχύτητα τα 60 χιλιόμετρα την ώρα σε σύντομες αποστάσεις. Αν οι κυνηγοί το ακολουθούσαν περπατώντας, θα ξόδευαν δύο ώρες και θα κάλυπταν απόσταση οκτώ χιλιομέτρων μέχρι να το σκοτώσουν.

Αν όμως έτρεχαν με ταχύτητα δέκα χιλιομέτρων την ώρα, το κυνήγι δεν θα διαρκούσε πάνω από μισή ώρα και η απόσταση θα μειωνόταν σχεδόν στο μισό, δείχνουν οι υπολογισμοί.

Ανεξάρτητοι επιστήμονες δήλωσαν ωστόσο δύσπιστοι με τα ευρήματα, επισημαίνοντας μεταξύ άλλων ότι οι κυνηγετικές πρακτικές των τελευταίων αιώνων δεν δίνουν αξιόπιστη εικόνα για τις προϊστορικές κοινωνίες ανθρώπων.

Επισήμαναν δε ότι το κυνήγι μεγάλων αποστάσεων δεν αντιστοιχούσε παρά μόλις στο 2% των αναφορών που εξετάστηκαν, και επομένως δεν μπορεί να ήταν ισχυρός παράγοντας στην εξέλιξη της ανθρώπινης ανατομίας και φυσιολογίας.

Η αλήθεια είναι πως δύσκολα μπορεί να αποδείξει κανείς ότι τα χαρακτηριστικά ενός είδους εξελίχθηκαν ως αποτέλεσμα ενός συγκεκριμένου παράγοντα ή συμπεριφοράς, όπως το κυνήγι.

Αν μη τι άλλο, όμως, η μελέτη μάς υπενθυμίζει πως δεν εξελιχθήκαμε να μένουμε στάσιμοι στην καρέκλα του γραφείου ή τον καναπέ.

Έντυπη έκδοση Το Βήμα