Απόφαση-οδηγός (;) του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Δικαιωμάτων Ανθρώπου για το σκάνδαλο των υποκλοπών στην Ελλάδα

Η υπόθεση Pietrzak και Bychawska-Siniarska κατά της Πολωνίας που αφορούσε καταγγελία πέντε Πολωνών οι οποίοι κατήγγειλαν τις μυστικές υπηρεσίες της χώρας τους για συστηματική παρακολούθηση των επικοινωνιών τους εξαιτίας της έντονης κριτικής που ασκούσαν στην κυβέρνηση πιθανόν να αποτελέσει «οδηγό» και για το σκάνδαλο υποκλοπών στην Ελλάδα.

Το Πρώτο Τμήμα του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (ΕΔΔΑ) εξέτασε την προσφυγή των πολιτών που ζητούσαν να μάθουν τον λόγο και τις λεπτομέρειες της παρακολούθησης, αλλά οι πολωνικές αρχές αρνήθηκαν να το πράξουν επικαλούμενες το απόρρητο της δράσης των μυστικών υπηρεσιών.

Το δικαστήριο στο Στρασβούργο έκρινε ομόφωνα ότι υπήρξαν τρεις παραβιάσεις του άρθρου 8 (Δικαίωμα σεβασμού της ιδιωτικής και οικογενειακής ζωής και της αλληλογραφίας) της Ευρωπαϊκής Σύμβασης Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων όσον αφορά τις καταγγελίες που αφορούν «το καθεστώς επιχειρησιακού ελέγχου, τη διατήρηση δεδομένων επικοινωνιών για πιθανή χρήση από τις αρμόδιες εθνικές αρχές και το καθεστώς μυστικής παρακολούθησης βάσει του αντιτρομοκρατικού νόμου».

Οι διατάξεις περί μυστικής παρακολούθησης δεν πληρούν τις απαιτήσεις του άρθρου 8

Ειδικότερα, θεώρησε ότι οι προσφεύγοντες «μπορούσαν να ισχυριστούν ότι είναι θύματα παραβίασης της Σύμβασης» και έκρινε ότι «όλες οι ελλείψεις που εντόπισε στο καθεστώς επιχειρησιακού ελέγχου οδηγούν στο συμπέρασμα ότι η εθνική νομοθεσία δεν παρέχει επαρκείς εγγυήσεις στην παρακολούθηση (…)». Επιπλέον, έκρινε ότι «η εθνική νομοθεσία, σύμφωνα με την οποία οι πάροχοι τεχνολογιών πληροφορικής και επικοινωνιών υποχρεούνται να διατηρούν δεδομένα επικοινωνιών για πιθανή μελλοντική χρήση από τις αρμόδιες εθνικές αρχές δεν επαρκεί για να εξασφαλίσει την αρχή της αναλογικότητας και του δικαιώματος προσωπικής ζωής».

Τέλος, το Δικαστήριο κατέληξε στο συμπέρασμα ότι οι διατάξεις περί μυστικής παρακολούθησης – του αντιτρομοκρατικού νόμου – δεν πληρούν τις απαιτήσεις του άρθρου 8 της Σύμβασης.

Η απόφαση του Δικαστηρίου και η Ελλάδα

Η απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου είναι κρίσιμη και για την Ελλάδα καθώς στο ΕΔΔΑ έχει προσφύγει ο πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ – Κινήματος Αλλαγής Νίκος Ανδρουλάκης, για την υπόθεση της παρακολούθησής του από την ΕΥΠ, με τους συνεργάτες του να μιλούν για ένα ακόμη βήμα θεσμικής διερεύνησης και αποκάλυψης όσων ευθύνονται.

Στην προσφυγή του ο πρόεδρος του κόμματος της Χαριλάου Τρικούπη υπογραμμίζει το γεγονός ότι «ούτε η ισχύουσα νομοθεσία ούτε -ακόμη χειρότερα- το κατατεθέν κυβερνητικό νομοσχέδιο προβλέπουν ένα στοιχειωδώς αποτελεσματικό ένδικο βοήθημα γι’ αυτόν τον σκοπό, κάτι που από χρόνια σε σειρά αποφάσεών του το ΕΔΔΑ έχει απερίφραστα καταδικάσει».

Στην ακροαματική διαδικασία στο Στρασβούργο για την υπόθεση της Πολωνίας είχε αγορεύσει ο Έλληνας ποινικολόγος Αλέξης Αναγνωστάκης, ο οποίος εκπροσώπησε την Ένωση Ευρωπαίων Ποινικολόγων.