Τουρκία – Ισραήλ: Πόσο κοστίζει το «παγωμένο» εμπόριο μεταξύ των δύο πλευρών

Το ισραηλινο-τουρκικό εμπόριο έχει ξεπεράσει πολλές διμερείς διπλωματικές καταιγίδες κατά τη διάρκεια των δεκαετιών και έχει παραμείνει σε τροχιά, φτάνοντας τα δισεκατομμύρια δολάρια ετησίως, αλλά οι Ισραηλινοί φοβούνται ότι μπορεί να μην επιβιώσει από το τελευταίο ράγισμα λόγω του πολέμου στη Γάζα.

Η Τουρκία διέκοψε αυτό το μήνα όλες τις διμερείς εμπορικές συναλλαγές με το Ισραήλ έως ότου τερματιστεί ο πόλεμος και η βοήθεια μπορεί να φτάσει απρόσκοπτα στη Γάζα. Το Ισραήλ δήλωσε ότι η κίνηση της Τουρκίας παραβιάζει τους κανόνες του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου.

Οι εναλλακτικές

Οι ισραηλινοί εισαγωγείς προσπάθησαν να βρουν εναλλακτικές πηγές για βασικά είδη, από τσιμέντο μέχρι τρόφιμα και αυτοκίνητα, ως απάντηση στην απόφαση της Τουρκίας, η οποία, σύμφωνα με τους οικονομολόγους, μπορεί να οδηγήσει σε βραχυπρόθεσμες ελλείψεις, αλλά είναι απίθανο να πλήξει την οικονομία του Ισραήλ που ανέρχεται σε 500 δισεκατομμύρια δολάρια.

«Η Τουρκία είναι ένας σημαντικός εμπορικός εταίρος του Ισραήλ, αλλά δεν βασιζόμαστε αποκλειστικά, ή έστω και κατ’ ελάχιστον αποκλειστικά, στην Τουρκία», δήλωσε ο Shmuel Abramzon, επικεφαλής οικονομολόγος του υπουργείου Οικονομικών του Ισραήλ, ο οποίος πιστεύει τώρα ότι η οικονομική ανάπτυξη του Ισραήλ το 2024 θα ξεπεράσει την τρέχουσα πρόβλεψή του για 1,6%.

Ακόμη, συμπλήρωσε πως «Ενώ ορισμένες εναλλακτικές λύσεις μπορεί να επιφέρουν υψηλότερο κόστος, δεν αναμένουμε σημαντική ή επίμονη διαταραχή στην ισραηλινή οικονομία από τις ενέργειες της Τουρκίας».

Το διμερές εμπόριο διολίσθησε σχεδόν κατά 23% στα 6,2 δισεκατομμύρια δολάρια το 2023, σύμφωνα με τα στοιχεία της ισραηλινής κυβέρνησης, με τις ισραηλινές εισαγωγές να αντιπροσωπεύουν περίπου τα τρία τέταρτα αυτού του ποσού.

Μετά την κίνηση της Άγκυρας, αρκετές τουρκικές εξαγωγικές εταιρείες δήλωσαν στο Reuters ότι αναζητούσαν τρόπους αποστολής αγαθών στο Ισραήλ μέσω τρίτων χωρών, αλλά οι εξαγωγείς και οι εισαγωγείς τόσο στην Τουρκία όσο και στο Ισραήλ δήλωσαν έκτοτε ότι δεν υπάρχουν ενδείξεις ότι αυτό θα πετύχει.

Το κενό

Σύμφωνα με δηλώσεις εμπορικών αξιωματούχων, η Ελλάδα, η Ιταλία και άλλες χώρες είναι πρόθυμες να καλύψουν το κενό που άφησε η Τουρκία και οι συμφωνίες είναι κοντά, αλλά το κύριο πρόβλημα θα είναι η εξεύρεση εναλλακτικών προορισμών για τις εκτοπισμένες ισραηλινές εξαγωγές αξίας άνω του 1,5 δισεκατομμυρίου δολαρίων, κυρίως καύσιμα, χημικά και ημιαγωγούς.

«Δεν νομίζω ότι η οικονομία θα πρέπει να βασίζεται σε μια χώρα που λέει τη μια μέρα “θέλουμε να κάνουμε εμπόριο μαζί σας” και την άλλη μέρα “δεν θέλουμε να κάνουμε εμπόριο μαζί σας”», δήλωσε ο Roey Fisher, επικεφαλής της Διεύθυνσης Εξωτερικού Εμπορίου του Υπουργείου Οικονομίας.

«Το εμπόριο πρέπει να είναι αξιόπιστο και βιώσιμο … Και ως εκ τούτου, θεωρούμε ότι ο στόχος μας είναι να βρούμε αξιόπιστες πηγές μακροπρόθεσμα», δήλωσε στο Reuters.

«Παγωμένοι» δεσμοί

Ο Τούρκος πρόεδρος Ταγίπ Ερντογάν έχει επικρίνει έντονα τη στρατιωτική επίθεση του Ισραήλ στη Γάζα εναντίον της παλαιστινιακής οργάνωσης Χαμάς.

Ο πόλεμος ξεκίνησε στις 7 Οκτωβρίου, όταν ένοπλοι της Χαμάς εισέβαλαν στο Ισραήλ, σκοτώνοντας περίπου 1.200 ανθρώπους και συλλαμβάνοντας περισσότερους από 250 ομήρους, σύμφωνα με ισραηλινούς απολογισμούς. Σχεδόν 36.000 Παλαιστίνιοι έχουν σκοτωθεί στην επίθεση που ακολούθησε από το Ισραήλ, σύμφωνα με το υπουργείο Υγείας της Γάζας.

Λίγο πριν ξεσπάσει ο πόλεμος, ο Ερντογάν και ο ισραηλινός πρωθυπουργός Μπενιαμίν Νετανιάχου είχαν συναντηθεί προσωπικά, εν μέσω μιας βραδείας βελτίωσης των δεσμών που είχαν επί μακρόν επιβαρυνθεί από το παλαιστινιακό ζήτημα. Αλλά τα σχέδιά τους να επισκεφθούν ο ένας τη χώρα του άλλου αναβλήθηκαν στη συνέχεια.

Αντίποινα

Η Τουρκία ανακάλεσε τον πρεσβευτή της στο Ισραήλ τον Νοέμβριο για διαβουλεύσεις και οι πτήσεις μεταξύ των δύο χωρών έχουν ανασταλεί. Ο Ερντογάν αποκάλεσε τη Χαμάς «απελευθερωτικό κίνημα» και φιλοξένησε τον επικεφαλής της, Ισμαήλ Χανίγια, στην Κωνσταντινούπολη τον περασμένο μήνα.

Ως αντίποινα για την απαγόρευση του εμπορίου, ο Ισραηλινός υπουργός Οικονομικών Μπεζαλέλ Σμότριχ δήλωσε ότι θα καταργήσει τη συμφωνία ελεύθερου εμπορίου με την Τουρκία – τουλάχιστον μέχρι να παραιτηθεί ο Ερντογάν και να αντικατασταθεί από «έναν ηγέτη που είναι λογικός και δεν είναι μισητός του Ισραήλ». Το σχέδιο, είπε, θα υποβληθεί στο υπουργικό συμβούλιο για έγκριση.

Η Τουρκία είναι ο πρώτος -και μέχρι στιγμής ο μόνος- σημαντικός εμπορικός εταίρος του Ισραήλ που αναστέλλει το εμπόριο λόγω του πολέμου στη Γάζα. Η Τουρκία κατατάσσεται ως ο πέμπτος μεγαλύτερος εμπορικός εταίρος του Ισραήλ, αλλά εξακολουθεί να αντιπροσωπεύει λιγότερο από το 5% των συνολικών εισαγωγών του.

Ωστόσο, η Τουρκία αντιπροσωπεύει περίπου το 40% του εισαγόμενου τσιμέντου του Ισραήλ, δήλωσε ο Shay Pauzner, αναπληρωτής γενικός διευθυντής της Ένωσης Κατασκευαστών του Ισραήλ.

Ενώ η βιομηχανία έχει στραφεί σε Ευρωπαίους προμηθευτές, είπε, «θα είναι πολύ πιο ακριβό από ό,τι από την Τουρκία», η οποία είναι γνωστή για τα φθηνά βιομηχανικά προϊόντα. «Είναι ένα πρόβλημα, όχι μια καταστροφή», πρόσθεσε.

Πηγή: ΟΤ