Αφροδίτη: Ποτάμια λάβας καταγράφηκαν στην αφιλόξενη αδελφή της Γης

Αναδρομική ανάλυση παρατηρήσεων με ραντάρ τη δεκαετία του 1990 αποκάλυψαν ακόμα δύο ενεργά ηφαίστεια στην Αφροδίτη, ένα εύρημα που ίσως βοηθήσει τους πλανητολόγους να καταλάβουν γιατί η ξαδέλφη της Γης έγινε η αφιλόξενη κόλαση που βλέπουμε σήμερα.

Η Αφροδίτη, ο δεύτερος πλανήτης του Ηλιακού Συστήματος κατά σειρά απόστασης από τον Ήλιο, έχει σχεδόν το ίδιο μέγεθος με τη Γη. Καλύπτεται όμως από μια πυκνή ατμόσφαιρα διοξειδίου του άνθρακα που λειτουργεί ως αέριο του θερμοκηπίου και ανεβάζει την επιφανειακή θερμοκρασία στους 464 βαθμούς Κελσίου.

Οι πλανητολόγοι αναρρωτιούνταν για χρόνια αν η Αφροδίτη διαθέτει ηφαίστεια ή όχι. Στη Γη, η ηφαιστειακή δραστηριότητα συγκεντρώνεται στα όρια των τεκτονικών πλακών. Η Αφροδίτη, όμως, καλύπτεται από συνεχόμενο φλοιό και δεν διαθέτει τέτοιες πλάκες.

Μια μεγάλη ανακάλυψη ήρθε το 2023, όταν η αναδρομική ανάλυση δεδομένων από την αποστολή Magellan της NASA αποκάλυψε την παρουσία του πρώτου ενεργού ηφαιστείου.

Από το 1990 έως το 1992, το Magellan χαρτογράφησε με ραντάρ το 98% της επιφάνειας της Αφροδίτης. Τα δεδομένα μπορεί να είναι παλιά, η ανάλυσή τους όμως συνεχίζεται μέχρι σήμερα, εν μέρει λόγω τεχνικών εξελίξεων που διευκολύνουν την επεξεργασία.

Το ηφαίστειο Sif Mons σε τρισδιάστατη απεικόνιση που προέκυψε από τα δεδομένα του Magellan (NASA / JPL-Caltech)

Η νέα ανάλυση, η οποία δημοσιεύτηκε αυτή την εβδομάδα στην επιθεώρηση Nature Astronomy, εκτιμά ότι δύο μεγάλα ποτάμια λάβας εμφανίστηκαν στην επιφάνεια της Αφροδίτης στη διάρκεια της αποστολής Magellan.

«Τα αποτελέσματά μας δείχνουν ότι η Αφροδίτη μπορεί να είναι πολύ πιο ενεργή γεωλογικά από ό,τι νομίζαμε ως σήμερα» σχολίασε σε ανακοίνωση της NASA ο Νταβίντ Σουλκανέσε του Πανεπιστημίου της Πεσκάρα στην Ιταλία, επικεφαλής της μελέτης.

«Εξετάζοντας τις ροές λάβας που παρατηρήσαμε σε δύο τοποθεσίες του πλανήτη, ανακαλύψαμε ότι η ηφαιστειακή δραστηριότητα της Αφροδίτης μπορεί να είναι συγκρίσιμη με της Γης» είπε ο ερευνητής.

Θάλασσες λάβας

Ένα από τα δύο ποτάμια λάβας εντοπίστηκαν γύρω από το ηφαίστειο Sif Mons στην περιοχή Eistla Regio, το οποίο έχει διάμετρο 300 χιλιομέτρων. Οι εικόνες ραντάρ «πριν και μετά» υποδεικνύουν ότι το ηφαίστειο απελευθέρωσε 30 κυβικά χιλιόμετρα λάβας, αρκετή για να γεμίσει 36.000 πισίνες Ολυμπιακών διαστάσεων.

Σύγκριση μεγέθους ανάμεσα στον Ερμή, την Αφροδίτη, τη Γη και τον Άρη (NASA)

Η δεύτερη τοποθεσία είναι ένα μεγάλο ηφαιστειακό πεδίο στην περιοχή Niobe Planitia, όπου απελευθερώθηκαν 45 κυβικά χιλιόμετρα λάβας, όσο 54.000 πισίνες Ολυμπιακών διαστάσεων,.

Συγκριτικά, η έκρηξη του ηφαιστείου Μάουνα Λόα της Χαβάης το 2022 θα μπορούσε να γεμίσει 100.000 πισίνες Ολυμπιακών διαστάσεων.

Τόσο το Sif Mons όσο και τα ηφαίστεια του Niobe Planitia είναι ασπιδοειδή ηφαίστεια, τα οποία χαρακτηρίζονται από πλατιές πλαγιές μικρής κλίσης, σχηματισμένες από ροές λάβας χαμηλού ιξώδους» δήλωσε ο Τζιουζέπε Μίτρι του Πανεπιστημίου της Πεσκάρα.

«Η μελέτη μας είναι η πρώτη που προσφέρει άμεσες αποδείξεις σχηματισμού ροών λάβας στη διάρκεια της αποστολής Magellan» πρόσθεσε  ο επικεφαλής της μελέτης Νταβίντ Σκουλκανέσε.

Τα δεδομένα ίσως προσφέρουν νέα στοιχεία για την εσωτερική δομή της Αφροδίτης και τους λόγους που διαφέρει τόσο πολύ από τη Γη.

«Ο λόγος για τη διαφορετική εξέλιξη των δύο πλανητών παραμένει αντικείμενο συζήτησης» είπε ο Σουλκανέσε.

Οι αποστολές που σχεδιάζουν για τα επόμενα χρόνια η NASA και η ευρωπαϊκή διαστημική υπηρεσία ESA «θα μας βοηθήσουν να κατανοήσουμε καλύτερα γιατί οι δύο πλανήτες είχαν τόσο διαφορετική μοίρα».