Αναζητώντας τις προκλήσεις στα «ήρεμα νερά» μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας

Τελικά τι σημαίνει «ήρεμα νερά» ανάμεσα σε Ελλάδα και Τουρκία;

Ελλάδα και Τουρκία περνάνε μία φάση ηρεμίας στις σχέσεις τους. Μία ηρεμία όσον αφορά τις προκλήσεις στο πεδίο, όπως οι κινήσεις του τουρκικού Ορουτς Ρέις το 2020, που έφτασε στα όρια των χωρικών υδάτων και έφερε πολύ κοντά ένα «ατύχημα» που θα μπορούσε να οδηγήσει σε επεισόδιο.

Όπως οι δεκάδες παραβιάσεις και υπερπτήσεις που από το 2023 και τους σεισμούς στην Τουρκία παραμένουν σταθερά ως επί το πλείστο στο μηδέν και αποτελούσαν επίσης μία πηγή σημαντικής έντασης που θα μπορούσε να φέρει τις δύο πλευρές πολύ κοντά σε ένα επεισόδιο, δοκιμάζοντας καθημερινά τα όρια των πιλότων της Πολεμικής Αεροπορίας.

Όπως οι διαρκείς απειλές και δηλώσεις που συντηρούσαν ένα κλίμα πολεμικής ρητορικής.

Ηρεμία άνευ λύσεων

Ωστόσο Αθήνα και Άγκυρα δεν έχουν φτάσει καν στο σημείο να ξεκινήσουν να συζητούν για την επίλυση της βασικής διαφοράς τους, αυτή της υφαλοκρηπίδας – Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης, αναζητώντας έναν κοινό δρόμο προς το Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης.

Ο πολιτικός διάλογος εξακολουθεί να κινείται εκτός «επικίνδυνων» ζητημάτων, με τις δύο πλευρές να επιλέγουν αρχικά τα ζητήματα που μπορεί να υπάρξει συνεννόηση και συνεργασία όπως είναι το μεταναστευτικό – προσφυγικό. Ακόμα και αν το 2020 ήταν αυτό που πυροδότησε την πρώτη μεγάλη κρίση στις ελληνοτουρκικές σχέσεις, το μεταναστευτικό αποτέλεσε το πρώτο «μαξιλάρι» στη συνεννόηση Ελλάδας – Τουρκίας, με τον Έβρο να έχει σχεδόν «σφραγίσει» και τις ροές από τα νησιά να είναι ελάχιστες.

Κόκκινες γραμμές

Δεδομένου ότι οι χαμηλοί τόνοι δεν οδηγούν αυτόματα σε λύσεις, αλλά είναι προαπαιτούμενο για το διάλογο, Ελλάδα και Τουρκία φροντίζουν να διαμηνύουν σε κάθε ευκαιρία ότι διατηρούν τις πάγιες θέσεις τους και τις κόκκινες γραμμές τους.

Τα στοιχεία δηλαδή που ευθύνονται σταθερά για την ένταση μεταξύ των δύο πλευρών. Σε αυτό το πλαίσιο η Άγκυρα επιμένει στο ιδεολόγημα της «Γαλάζιας Πατρίδας», το οποίο πλέον εισάγεται και στα σχολεία, διατηρεί το casus belli, δεν υποχωρεί από το παράνομο τουρκολιβυκό μνημόνιο και διατηρεί τις διεκδικήσεις της περί «αποστρατικοποίησης των νησιών», ενώ μιλά για «τουρκική μειονότητα» στη Θράκη.

Στην ατζέντα της αντιπαράθεσης πλέον προστίθενται και τα θαλάσσια πάρκα που ανακοίνωσε η Αθήνα.

Στα μεγάλα αγκάθια παραμένει και το Κυπριακό, έστω και αν δεν είναι στο τραπέζι των συνομιλιών Αθήνας – Άγκυρας.

Σε αυτή τη φάση ηρεμία

Διπλωμάτες αναγνωρίζουν ότι η Τουρκία αυτή την περίοδο έχει αποφασίσει να παραμείνει σε «ήρεμα νερά» και να μην διαταράξει τις ισορροπίες.

Όπως επισημαίνουν και αναλυτές σε συνθήκες «γεωπολιτικού χάους», με δύο πολέμους σε εξέλιξη σε Ουκρανία και Γάζα, Αθήνα και Άγκυρα δεν μπορούν να ενισχύουν και τις εντάσεις μεταξύ τους.

Αυτό ωστόσο δεν σημαίνει ότι υποχωρεί από τις θέσεις της που ερεθίζουν την Αθήνα. Το ίδιο συμβαίνει και με την ελληνική που επίσης επιμαίνει στις δικές της θέσεις έστω και αν η Άγκυρα τις εκλαμβάνει ως «λανθασμένες» με βάση τις δικές της αιτιάσεις.

Τα «ήρεμα νερά» ακόμα και χωρίς λύσεις πάντως είναι ιδιαίτερα σημαντικό να διατηρηθούν και για την Αθήνα, η οποία αναγνωρίζει τα οφέλη της απουσίας προκλήσεων. Όσο είναι δυνατόν να διατηρηθούν.

Παρ’ όλα αυτά η προεκλογική περίοδος ευνοεί τη ρητορική των εντάσεων. Με αρκετούς να τις αναζητούν ακόμα και στα «ήρεμα νερά».

Γαι την ελληνική διπλωματία πάντως η Διακήρυξη των Αθηνών παραμένει εν ισχύ, ο διάλογος συνεχίζεται στη βάση του οδικού χάρτη που καθορίστηκε στην πρόσφατη επίσκεψη Μητσοτάκη στην Άγκυρα και αναμένεται η επόμενη συνάντηση του πρωθυπουργού με τον Ερντογάν στην Ουάσιγκτον στο περιθώριο της Συνόδου Κορυφής του ΝΑΤΟ.

Το αν θα υπάρξει και πότε συζήτηση για τα δύσκολα θα το δείξουν οι εξελίξεις, όπως επιμένουν να επισημαίνουν αρμόδιες πηγές.