Ο ακτιβισμός στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης είναι υποκριτικός;

Νωρίτερα αυτή την εβδομάδα, μια ισραηλινή αεροπορική επιδρομή σκότωσε τουλάχιστον 45 Παλαιστίνιους που βρίσκονταν σε καταυλισμό στη Ράφα – μια περιοχή στη Γάζα που είχε οριστεί ως ανθρωπιστική ζώνη για τους εκτοπισμένους.

Το γεγονός αυτό, το οποίο συνέβη αφού το Διεθνές Δικαστήριο είχε διατάξει το Ισραήλ να σταματήσει αμέσως την επίθεσή του στη Γάζα, προκάλεσε παγκόσμια κατακραυγή, ενώ μια εικόνα  φαίνεται να τράβηξε την προσοχή της κοινής γνώμης.

Δεν επρόκειτο για μια φωτογραφία των πραγματικών σκηνών θανάτου και καταστροφής – από τις οποίες υπάρχουν πολλές – αλλά για μια άχαρη, παραγόμενη από τεχνητή νοημοσύνη εικόνα ενός έρημου τοπίου, με σειρές από σκηνές και τη λεζάντα «All Eyes On Rafah (Όλα τα μάτια στη Ράφα)».

Το να μην έχει δημοσιεύσει κάποιος μέχρι τώρα για το θέμα αυτό δεν είναι απόδειξη ότι δεν ενδιαφερόταν πριν, και αν ένα infographic που δημιουργείται από τεχνητή νοημοσύνη ήταν πραγματικά αυτό που τους άνοιξε τα μάτια για τη φρίκη που εκτυλίσσεται, ίσως αυτό θα μπορούσε να προκαλέσει μια πιο ουσιαστική εμπλοκή με την υπόθεση

Έκτοτε έχει κοινοποιηθεί εκατομμύρια φορές σε πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης, μεταξύ άλλων από διασημότητες όπως η Nicola Coughlan, η Kehlani, η Jenna Ortega, η Bella Hadid και η Melissa Barrera.

‘All eyes on Rafah’ image shared 44 million times on Instagramhttps://t.co/0fXkwhFdBU

— The Times Of India (@timesofindia) May 30, 2024

Η εικόνα, η οποία είναι ευρέως διαδεδομένη, προκάλεσε κάποια αντίδραση μεταξύ των φιλοπαλαιστινίων σχολιαστών, οι οποίοι απογοητεύτηκαν από την ασάφεια και την έλλειψη ανθρώπινου στοιχείου.

Αυτή είναι μια κατανοητή αντίδραση: η εικόνα είναι ΑΙ, και καταλήγει σε μια θέα χιονισμένων βουνών – πράγμα που σημαίνει πώς δεν παρουσιάζει μεγάλη ομοιότητα με τη Ράφα ως μέρος.

Το μήνυμα περνάει;

Είναι μια απεικόνιση της Παλαιστίνης που δεν περιλαμβάνει Παλαιστίνιους και ένα infographic που δεν περιέχει καμία πληροφορία. Χωρίς πλαίσιο, δεν μας λέει τίποτα για το τι συμβαίνει, ούτε μεταφέρει τις αποκαλυπτικές σκηνές που προέκυψαν αυτή την εβδομάδα.

Δεν υπάρχει καμία πρόσκληση για δράση πέρα από το «δώστε προσοχή»- δεν υπάρχουν σύνδεσμοι για δωρεές, ούτε λεπτομέρειες για το πώς να βοηθήσετε. Από όλες τις εικόνες που θα μπορούσαν να έχουν γίνει viral, είναι απογοητευτικό ότι αυτή είναι η μόνη που έγινε.

Αλλά παρ’ όλα τα ελαττώματα της εικόνας, δεν υπάρχει λόγος να διαμαρτύρεστε για το γεγονός ότι η αλληλεγγύη στην Παλαιστίνη έχει γίνει viral -όσο λίγος και αν ακούγεται αυτός ο όρος μπροστά σε όσα συμβαίνουν-.

Φυσικά υπάρχουν καλύτεροι τρόποι χρήσης του διαδικτύου, και σε έναν ιδανικό κόσμο, όλοι θα μοιράζονταν αναλύσεις ειδικών και μαρτυρίες από ανθρώπους που βρίσκονται εκεί. Αλλά πολλοί άνθρωποι εκφράζουν την υποστήριξή τους, έστω και ατελώς, και αυτό εξακολουθεί να είναι ένα καλό: η πανταχού παρούσα εικόνα μαρτυρά τον αντίκτυπο του κινήματος. Μπορεί να μην μετράει πολύ από μόνη της, αλλά είναι ένα σημάδι ότι το μήνυμα περνάει.

Το infographic

Θα πρέπει να θέτουμε υψηλότερα στάνταρ για τα δημόσια πρόσωπα, αλλά αν δούμε έναν μακρινό συγγενή ή έναν φίλο από το σχολείο που δεν έχει πει τίποτα για τη Γάζα εδώ και έξι μήνες να δημοσιεύει τελικά ένα infographic, δεν έχουμε παρά να το εκλάβουμε ως «παίρνω θέση».

Είναι μια ακόμη απόδειξη ότι η κατάσταση αρχίσει να αλλάζει: μπορεί οι πολιτικοί μας και οι ειδήμονες των μέσων ενημέρωσης να συνεχίζουν να υπερασπίζονται τις σοβαρές παραβιάσεις του διεθνούς δικαίου από το Ισραήλ, αλλά όλο και περισσότεροι άνθρωποι αρνούνται να το αποδεχτούν.

Και ενώ η δημοσίευση μιας και μόνο εικόνας μπορεί να είναι επιφανειακή όσον αφορά τον αντίκτυπό της, δεν υπάρχει κανένας λόγος να αμφισβητήσουμε το συναίσθημα που κρύβεται πίσω από αυτήν: μετά τις φρικτές εικόνες που έρχονται από τη Γάζα τους τελευταίους μήνες, γιατί να μην είναι κανείς ειλικρινά τρομοκρατημένος;

This is not about you. Saying things like “oh now you wanna speak up.” Is not helping anybody in Rafah, Congo or Sudan. These people are begging us daily to speak up. They don’t care if it was today or yesterday this is real life. This isn’t a contest of who spoke up first.

— GOTHICC (@frankenfemme_) May 28, 2024

Μπορεί κανείς εύκολα να διαπιστώσει ότι στους περισσότερους ανθρώπους δεν αρέσει όταν σκοτώνονται χιλιάδες παιδιά. Το να μην έχει δημοσιεύσει κάποιος μέχρι τώρα για το θέμα αυτό δεν είναι απόδειξη ότι δεν ενδιαφερόταν πριν, και αν ένα infographic που δημιουργείται από τεχνητή νοημοσύνη ήταν πραγματικά αυτό που τους άνοιξε τα μάτια για τη φρίκη που εκτυλίσσεται, ίσως αυτό θα μπορούσε να προκαλέσει μια πιο ουσιαστική εμπλοκή με την υπόθεση. Ποιος ξέρει.

Ανοίγει έτσι ο απαραίτητος χώρος;

Αφού η εικόνα «All Eyes on Rafah» έγινε viral, κάποιοι την συνέκριναν με την «Blackout Tuesday» – μια συλλογική πρωτοβουλία ως απάντηση στη δολοφονία του Τζορτζ Φλόιντ, η οποία ξεκίνησε από τη μουσική βιομηχανία και τελικά είδε εκατοντάδες εταιρείες και (κυρίως λευκούς) ανθρώπους να δημοσιεύουν μαύρα τετραγωνάκια στους λογαριασμούς τους στο Instagram.

Στα χρόνια που μεσολάβησαν από το 2020, πολλοί έφτασαν να το θεωρούν ως σύμβολο του πιο ρηχού, αναποτελεσματικού είδους διαδικτυακού ακτιβισμού. Αλλά το πλαίσιο σήμερα είναι διαφορετικό.

Καλώς ή κακώς, το κατεστημένο ήταν πολύ πιο πρόθυμο να δώσει τα εύσημα στο κίνημα Black Lives Matter, με σχεδόν κάθε μεγάλη εταιρεία να εκφράζει την υποστήριξή της και τους πολιτικούς να «γονατίζουν» σε στημένες φωτογραφήσεις, ανεξάρτητα από τη δική τους συνενοχή στην εκμετάλλευση και την καταπίεση των μαύρων ανθρώπων.

Όπως υποστήριξαν πολλοί μαύροι διανοούμενοι, η προθυμία των κυρίαρχων τάξεων να «συνεργαστούν» με το κίνημα για φυλετική δικαιοσύνη είχε στην καλύτερη περίπτωση διφορούμενα αποτελέσματα, λειαίνοντας τον δρόμο για λίγες μεταρρυθμίσεις, ενώ αποδυνάμωσε ή αγνόησε τα πιο ριζοσπαστικά αιτήματα.

Αλλά το κλίμα γύρω από την Παλαιστίνη σήμερα δεν έχει καμία σχέση με αυτό: αυτή τη στιγμή, αυτού του είδους η συμπόρευση δεν συμβαίνει σε μεγάλη κλίμακα, και η το κίνημα αλληλεγγύης στην Παλαιστίνη αντιμετώπιζε πάντα λογοκρισία και καταστολή, και τους τελευταίους έξι μήνες, άνθρωποι έχασαν τη δουλειά τους επειδή υπέγραψαν ανοιχτές επιστολές, έκαναν αναρτήσεις στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης ή συμμετείχαν σε διαμαρτυρίες.

Σε αυτό το κλίμα, θα πρέπει να καλωσορίσουμε το κίνημα που γίνεται «μοντέρνο», δηλαδή δημοφιλές. Όσο περισσότεροι άνθρωποι μιλούν, ακόμη και αν το κάνουν με τον πιο ρηχό τρόπο, τόσο πιο εύκολο γίνεται για τους άλλους να κάνουν το ίδιο – ανοίγει ο χώρος.

*Mε πληροφορίες από: James Greig | Dazed