Το Μεξικό στην «Ημέρα Μηδέν» της κλιματικής αλλαγής

Αφόρητοι καύσωνες, ξηρασία και έλλειψη νερού.

Το Μεξικό βιώνει φέτος έναν τριπλό εφιάλτη, σε μια σπειροειδή κρίση που επιτείνει η κλιματική αλλαγή.

Ένας θερμικός θόλος έχει εγκατασταθεί πάνω από τη χώρα, παγιδεύοντας ζεστό αέρα και μετατρέποντας το μεγαλύτερο μέρος της σε «χύτρα», με θερμοκρασίες ρεκόρ.

Ακόμη και στην Πόλη του Μεξικού -που έχει παραδοσιακά εύκρατο κλίμα, καθώς βρίσκεται σε υψόμετρο 2.240 μέτρων- έσπασαν τα «κοντέρ», καταγράφοντας την πιο καυτή ημέρα στα χρονικά της, με 34,7 βαθμούς Κελσίου.

Συνηθισμένοι σε άλλες καιρικές συνθήκες, οι περισσότεροι από τα 22,5 εκατομμύρια κατοίκους της μητροπολιτικής περιοχής της μεξικανικής πρωτεύουσας δεν έχουν καν στα σπίτια τους κλιματισμό.

Από τις 17 Μαρτίου, αφότου άρχισαν οι καύσωνες, οι νεκροί από τις ακραίες θερμοκρασίες έχουν φτάσει τους 48, κυρίως λόγω θερμοπληξίας ή αφυδάτωσης.

Τις προηγούμενες χρονιές, την ίδια περίοδο, οι θάνατοι που σχετίζονται με τη ζέστη δεν ξεπερνούσαν τους 2-3 κατά μέσο όρο.

Μοιραία η καταιγιστική ζέστη έχει επιδεινώσει την ξηρασία, που πλήττει το σύνολο της χώρας.

Η κατάσταση είναι τόσο τραγική, που στα δάση ακούγονται τα ουρλιαχτά απόγνωσης μαϊμούδων του γένους Αλουάτα.

Τουλάχιστον 157 έχουν πέσει νεκρές από τα δέντρα, λόγω αφυδάτωσης.

Οι ειδικοί προειδοποιούν ότι άλλο ένα απειλούμενο είδος, η μεξικανική σαλαμάνδρα, μπορεί να αφανιστεί από την ξηρασία.

Παπαγάλοι, νυχτερίδες και άλλα ζώα εντοπίστηκαν επίσης νεκρά και αφυδατωμένα.

Όμως τα χειρότερα δεν έχουν ακόμη έρθει, προειδοποιούν ερευνητές στο Εθνικό Αυτόνομο Πανεπιστήμιο του Μεξικού (UNAM).

Μέχρι το πρώτο πενθήμερο του επόμενου μήνα -μετά δηλαδή τις επερχόμενες κρίσιμες προεδρικές και γενικές εκλογές στις 2 Ιουνίου- προβλέπουν ότι «η χώρα θα βιώσει τις υψηλότερες θερμοκρασίες που έχουν καταγραφεί ποτέ».

Χαρακτηρίζουν το τρέχον κύμα καύσωνα «πρωτοφανές».

Δεν είναι όμως παρά το τρίτο από τα συνολικά πέντε που αναμένεται να πλήξουν μέχρι τον Ιούλιο στη χώρα, που τώρα ζει με την αγωνία της λειψυδρίας.

EXTRAORDINARY HEAT IN MEXICO
19 STATES >45c !
Incredible 48.0C at Valle Nacional, hottest day ever recorded in Oaxaca State
Also stunning 48.0C in Veracruz State
There has never been anything remotely close to this.
Map by SMN pic.twitter.com/DPB32q1SpZ

— Extreme Temperatures Around The World (@extremetemps) May 28, 2024

Όταν οι βρύσες στερεύουν

Τα στοιχεία δείχνουν ότι η μέση ετήσια διαθεσιμότητα νερού κατά κεφαλήν στο Μεξικό έχει ήδη μειωθεί κατά 68% από το 1960.

Τώρα η υπερβολική ζέστη και οι μειωμένες βροχοπτώσεις εντείνουν τους φόβους για δραματική επιδείνωση της έλλειψης νερού.

Ήδη το ένα τρίτο της χώρας βιώνει ακραία ξηρασία, με την κατάσταση στην υπόλοιπη επικράτεια να περιγράφεται επίσης δύσκολη.

Σε αυτό το φόντο, η λειψυδρία έχει φτάσει σε ορισμένες περιοχές σε επίπεδα έκτακτης ανάγκης.

Στην Πόλη του Μεξικού -από τις πολυπληθέστερες στον κόσμο- μετρούν εδώ και καιρό αντίστροφα για την λεγόμενη «Ημέρα Μηδέν».

Θα είναι η στιγμή που βρύσες σε σπίτια και επιχειρήσεις θα στερέψουν.

Κατά ορισμένους υπολογισμούς, αυτή η ώρα της κρίσης θα έρθει στις 26 Ιουνίου. Ή πέριξ αυτής.

Θα συμβεί αν δεν υπάρχει αρκετό νερό να διοχετευθεί στην πόλη, ακόμη και αν αρχίσει η περίοδος των βροχών.

Σε ορισμένες γειτονιές έχει ήδη επιβληθεί δελτίο στο νερό, ενώ άλλες -συνήθως πιο πλούσιες- βασίζονται σε υδροφόρες για να γεμίσουν δεξαμενές.

«Είναι τρομακτικό, μας τελειώνουν οι πόροι», δήλωσε στους New York Times ένας κάτοικος της μεξικανικής πρωτεύουσας.

Χαρακτηρίζεται ωστόσο μια προαναγγελθείσα καταστροφή, έπειτα από χρόνια κακοδιαχείρισης.

Υπολογίζεται ότι από τους υπόγειους υδροφόρους ορίζοντες στην ευρύτερη περιοχή της Πόλης του Μεξικού αντλείται 2,15 φορές περισσότερο νερό από ό,τι αναπληρώνεται με τις βροχοπτώσεις.

Είναι θέμα προσφοράς και ζήτησης, σε μια πόλη που χτίστηκε πάνω στην πρώην κοίτη λίμνης, η οποία αποστραγγίστηκε από τους Ισπανούς κατακτητές, τον 16ο αιώνα.

Η ανάπτυξη των υποδομών της -και δη για την ύδρευση- δεν συμβάδισαν με την εκρηκτική αύξηση του πληθυσμού της.

Πλέον, σε όσα προβλήματα χρόνιζαν, έχει έρθει ως πολλαπλασιαστής η κλιματική αλλαγή.

Μέλη της Πολιτικής Προστασίας μοιράζουν μπουκάλια με κρύο νερό σε πολίτες, εν μέσω καύσωνα στο Μεξικό (REUTERS/Daniel Becerril)

Νερό vs πετρελαίου

«Στην Πόλη του Μεξικού δεν είμαστε έτοιμοι να ανταποκριθούμε με την ίδια ταχύτητα που η ξηρασία δημιουργεί πλέον προβλήματα», λέει στο δίκτυο NBC ο Νταρίο Σολάνο-Ρόχας, αναπληρωτής καθηγητής στο τμήμα Γεωλογικής Μηχανικής στο Εθνικό Αυτόνομο Πανεπιστήμιο του Μεξικού.

Παραμονές των εκλογών, όλο και περισσότεροι κατηγορούν την απερχόμενη κυβέρνηση του προέδρου Ομπραδόρ για καταστροφική πολιτική.

Κατά την εξαετή θητεία του προώθησε την παραγωγή ορυκτών καυσίμων, επιδιώκοντας την ενεργειακή ανεξαρτησία.

Ως αντιστάθμισμα προτάσει το γεγονός ότι φυτεύτηκαν δέκα εκατομμύρια στρέμματα γης με δέντρα.

Όμως αυτό από μόνο του προφανώς δεν αποτελεί λύση.

«Το Μεξικό θα έπρεπε να δαπανά δισεκατομμύρια για το νερό, όχι για το πετρέλαιο», γράφει σε ανάλυση το Bloomberg.

Δεν συνέβη.

Τώρα η Κλαούδια Σέινμπαουμ -προεδρική υποψήφια του κυβερνώντος κόμματος και επικρατέστερη διάδοχός του Ομπαρδόρ- υπόσχεται επενδύσεις στην καθαρή ενέργεια.

Η κεντροδεξιά αντίπαλός της, Σότσιλ Γάλβες -γνωστή ως «υποψήφια των επιχειρηματιών»- προτείνει το  κλείσιμο ορισμένων διυλιστηρίων.

Στο μεσοδιάστημα ωστόσο ετοιμάζεται ένας «πόλεμος νερού» μεταξύ των ΗΠΑ και του Μεξικού, επισημαίνει η Washington Post.

Βάσει διακρατικής συμφωνίας, το Μεξικό πρέπει να στέλνει νερό στον βορρά -περίπου αρκετό για 1 εκατομμύριο νοικοκυριά- από τους ταμιευτήρες του Ρίο Γκράντε.

Έχει μείνει ωστόσο πίσω στην υποχρέωσή του, δημιουργώντας προβλήματα στις μεθοριακές κοινότητες στο Τέξας.

Πλέον, στις ΗΠΑ έχουν αρχίσει να ακούγονται φωνές ακόμη και για τερματισμό της βοήθειας προς το Μεξικό, μέχρι να αρχίσει να ρέει και πάλι το νερό.

Είναι ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα πώς η κλιματική αλλαγή και οι συνέπειές της, συνδυαστικά με την κακοδιαχείριση, μπορούν να περιπλέξουν τη διεθνή συνεργασία.

Όχι μόνο στην αμερικανική ήπειρο, αλλά και αλλού.

Μελέτη έχει ήδη καταγράψει πώς σε 15 πόλεις της Αφρικής, της Ασίας και της Λατινικής Αμερικής οι καθημερινές διακοπές  στην υδροδότηση αποτελούν για τους κατοίκους τους μια πρόγευση της «Ημέρας μηδέν».