Σκύλος και γάτα: Τι πρέπει να γνωρίζετε για τη χορτοφαγία

Η γάτα είναι υποχρεωτικά σαρκοφάγο ζώο, σε αντίθεση με τον σκύλο που είναι παμφάγο.
Κάθε κηδεμόνας σκύλου και γάτας φροντίζει να προσφέρει στους αγαπημένους φίλους την καλύτερη ποιοτική τροφή, έτσι ώστε να έχουν σιδερένια υγεία.

«Η πρώτη σκέψη που μας έρχεται στο μυαλό όταν συζητάμε για τη διατροφή των μικρών φίλων μας, είναι το κρέας. Βλέπουμε πως ο σκύλος μας λατρεύει το κοτόπουλο, και η γάτα μας το ψάρι. Διαβάζοντας πόσο θρεπτικό είναι το κρέας για τα ζώα, συχνά, κοιτάμε στις τροφές τους τα συστατικά της ετικέτας. Για να διαλέξουμε ένα προϊόν που θα έχει το κρέας ή το ψάρι ως πρώτο συστατικό», αναφέρει η κτηνίατρος – διατροφολόγος ζώων συντροφιάς, Σταυριάννα Μανωλάκου.

Ωστόσο, τα τρόφιμα ζωικής προέλευσης δεν είναι η μόνη θρεπτική επιλογή για τον σκύλο και τη γάτα.
«Στη χώρας μας η μείωση της κατανάλωσης κρέατος και η υιοθέτηση ενός τρόπου διατροφής, βασισμένου στις φυτικές πηγές θρεπτικών συστατικών, είναι, πλέον, αρκετά δημοφιλής. Και έχει ως αποτέλεσμα όλο και περισσότεροι κηδεμόνες να ενδιαφέρονται να ξεκινήσουν μία χορτοφαγική δίαιτα στο κατοικίδιο τους.

Το ερώτημα που προκύπτει, είναι εάν είναι εφικτό, ο σκύλος ή η γάτα μας να επιβιώσει με μία χορτοφαγική διατροφή. Η αντίστοιχη απάντηση εξαρτάται από το είδος του ζώου», υπογραμμίζει η κτηνίατρος – διατροφολόγος ζώων συντροφιάς.

Τα φυτικά τρόφιμα

Τα φυτικά τρόφιμα (όσπρια, λαχανικά, έλαια, καρποί), όπως λέει η κα Μανωλάκου, είναι πλούσια σε θρεπτικά συστατικά. Η διατροφή των ζώων συντροφιάς απαιτεί, μεταξύ άλλων, πρωτεΐνες καλής ποιότητας, υδατάνθρακες και μέταλλα. Κι αυτό γιατί, προσφέρουν ενέργεια χωρίς να επιβαρύνουν τον οργανισμό με περιττά σάκχαρα και λίπος.

Τα όσπρια

Επισημαίνει ότι τα όσπρια είναι εξαιρετικό παράδειγμα φυτικού τροφίμου που μπορεί να λειτουργήσει ως πηγή πρωτεΐνης πλούσια σε ιχνοστοιχεία και μέταλλα.
Επίσης, ο αρακάς περιέχει μαγγάνιο και ασβέστιο, ρεβύθια, μαγνήσιο και κάλιο, ενώ οι φακές σίδηρο και χαλκό.
«Επιπλέον, όλα τα όσπρια περιέχουν άφθονες φυτικές ίνες, που ρυθμίζουν την κινητικότητα του εντέρου μέσω εξισορρόπησης της χλωρίδας και υποστήριξης της λειτουργίας των περιπρωκτικών αδένων.
Τα όσπρια πρέπει δίνονται σε ένα ζώο στην κατάλληλη μορφή, προκειμένου να μπορέσει να τα πέψει. Δηλαδή, μαγειρεμένα και, σε περιπτώσεις ευαίσθητου πεπτικού συστήματος, πολτοποιημένα», διευκρινίζει η κα Μανωλάκου.

Ο σκύλος είναι παμφάγο ζώο και μπορεί -υπό προϋποθέσεις- να προσαρμοστεί σε μια πλήρη και ισορροπημένη χορτοφαγική διατροφή

Η χορήγηση τους σε ωμή μορφή δεν προτείνεται, σύμφωνα με την ειδικό, λόγω της παρουσίας του φυτικού οξέος – αναστέλλει την απορρόφηση πολλών θρεπτικών συστατικών.

«Τα όσπρια σε κονσέρβες, καλό είναι να αποφεύγονται, λόγω της υψηλής παρουσίας νατρίου, δεδομένου ότι το αλάτι στις κονσέρβες χρησιμοποιείται ως συντηρητικό», διευκρινίζει η κα Μανωλάκου .

Χορτοφαγία για τον σκύλο

Ο σκύλος, όπως ενημερώνει, είναι παμφάγο ζώο και μπορεί -υπό προϋποθέσεις- να προσαρμοστεί σε μια πλήρη και ισορροπημένη χορτοφαγική διατροφή. Παρόλα αυτά, απαιτείται ιδιαίτερη προσοχή. Γιατί, αν και όλα τα απαραίτητα συστατικά βρίσκονται σε φυτικές πηγές, δεν αξιοποιούνται στο σώμα του όπως τα αντίστοιχα ζωικής προέλευσης.
«Χαρακτηριστικό παράδειγμα, είναι τα Ω3 λιπαρά οξέα, τα οποία βρίσκονται σε έλαια, τόσο ζωικής (ιχθυέλαια) όσο και φυτικής (λινέλαιο) προέλευσης.
Ο σκύλος χρειάζεται τα Ω3 λιπαρά οξέα EPA και DHA, τα οποία βρίσκονται στα ιχθυέλαια (πχ. έλαιο σολομού). Το λινέλαιο είναι πλούσιο στο Ω3 λιπαρό οξύ ALA, το οποίο, όμως, ο σκύλος δεν μπορεί να μετατρέψει σε EPA και DHA, ώστε να επωφεληθεί από αυτό.
Επομένως, το λινέλαιο δεν μπορεί να θεωρηθεί αξιόλογη πηγή Ω3 λιπαρών οξέων για τον σκύλο», επισημαίνει η κα Μανωλάκου.

«Φάρμακο» η χορτοφαγική δίαιτα για τους σκύλους με τροφικές αλλεργίες

Ένα συχνό πρόβλημα υγείας στα κατοικίδια ζώα, ειδικά στους σκύλους, όπως λέει η κα Μανωλάκου, είναι οι αλλεργίες. Οι αλλεργίες μπορεί να οφείλονται, είτε σε περιβαλλοντικά αίτια, είτε σε διατροφικά.

Άρα, οι αιτίες για τους οποίους ένας κηδεμόνας ζώου επιθυμεί μία χορτοφαγική δίαιτα για το ζώο του, εκτός από προσωπικοί, πιθανόν να είναι ιατρικοί.
«Στις περιπτώσεις των τροφικών αλλεργιών, δηλαδή των αλλεργιών που οφείλονται 100% σε κάποιο συστατικό της τροφής, ο «ένοχος» είναι, σχεδόν πάντα, κάποια πρωτεΐνη.

Οι πρωτεΐνες που έχουν συνδεθεί κατά κύριο λόγο με αλλεργίες στα ζώα, είναι το κοτόπουλο, το μοσχάρι, το σιτάρι και το αυγό, οι οποίες αποτελούν και συνηθισμένα συστατικά των περισσότερων ζωοτροφών.

Για να καταπολεμήσεις αποτελεσματικά μία αλλεργία, πρέπει να αποκλείσεις τον «ένοχο». Σε αυτές τις περιπτώσεις, συχνά, η λύση είναι μία χορτοφαγική τροφή, η οποία δεν περιέχει ζωικές πρωτεΐνες», τονίζει η κα Μανωλάκου.

Γάτα και χορτοφαγική διατροφή

Στη γάτα, η πλήρης χορτοφαγική διατροφή είναι ακόμα πιο δύσκολη, σύμφωνα με την κα Μανωλάκου. Γιατί η γάτα είναι υποχρεωτικά σαρκοφάγο ζώο. Και έχει διατροφικές απαιτήσεις, που καλύπτονται μόνο από ζωικές πηγές.

«Παραδείγματα είναι η ταυρίνη -η ανεπάρκεια της οποίας μπορεί να οδηγήσει σε τύφλωση ή καρδιακή ανεπάρκεια. Το αραχιδονικό οξύ -που είναι απαραίτητο λιπαρό οξύ για τη γάτα-, και η βιταμίνη Α.

Συγκεκριμένα, για τη βιταμίνη Α, πολύς κόσμος έχει την εντύπωση ότι ένα ζώο μπορεί να τη σχηματίσει και από φυτικές πηγές, όπως, πχ, το καρότο. Πράγματι, περιέχουν το β καροτένιο, που είναι η πρόδρομη ουσία της βιταμίνης Α. Όμως ο οργανισμός της γάτας δεν μπορεί να το αξιοποιήσει για να τη συνθέσει.

Για αυτό και πρέπει να τη λάβει σε προσχηματισμένη μορφή, δηλαδή βιταμίνη Α (ρετινόλη), έτοιμη για αξιοποίηση από τον οργανισμό», διευκρινίζει η κα Μανωλάκου.

Ακόμη και αν ο οργανισμός της γάτας μπορούσε να μετατρέψει το β καροτένιο, πχ του καρότου, σε βιταμίνη Α, το πιθανότερο είναι, όπως αναφέρει η ειδικός, το καρότο να μη θεωρούταν αξιόλογη πηγή. Διότι ως υποχρεωτικά σαρκοφάγο ζώο, η γάτα δεν προβλέπεται να έχει μεγάλη ποσότητα υδατανθράκων στην καθημερινή διατροφή της.

Χορτοφαγικές τροφές: Βιομηχανοποιημένη, μαγειρευτή, ωμή

Σύμφωνα με την κα Μανωλάκου, εάν κάποιος επιθυμεί να ξεκινήσει χορτοφαγική διατροφή στο κατοικίδιο του, το αρχικό ερώτημα που τίθεται, είναι: Προτιμά μία εμπορική βιομηχανοποιημένη τροφή (πχ, ξηρά τροφή ή κονσέρβα), ή μια μαγειρευτή τροφή – ωμοφαγία; Και τονίζει ότι τα κατοικίδια ζώα δεν μπορούν να πέψουν εύκολα τα περισσότερα λαχανικά και φρούτα σε ωμή μορφή.

Στο εμπόριο κυκλοφορούν, όπως ενημερώνει η κα Μανωλάκου, αρκετές επιλογές πλήρων χορτοφαγικών τροφών (ξηρά τροφή, κονσέρβα) για σκύλους και γάτες.

Αντίθετα, η μαγειρευτή διατροφή, προτείνεται μόνο για τους σκύλους, και οι πηγές πρωτεΐνης που επιλέγονται, συνήθως, είναι οι φακές, τα ρεβύθια, η σόγια (πχ τόφου) και ο αρακάς. Παράλληλα, προστίθενται τα υπόλοιπα υλικά (ρύζι, λαχανικά, έλαια κλπ.) και επιλέγονται τα κατάλληλα συμπληρώματα διατροφής.

Ιατρική παρακολούθηση

«Προτείνεται η ιατρική παρακολούθηση του ζώου κάθε 4-6 μήνες, προς αξιολόγηση της θρεπτικής του κατάστασης. Από πλευράς εξετάσεων, οι περισσότερες διατροφικές ελλείψεις αργούν να φανούν στο αιματολογικό προφίλ (μπορεί και 2-3 χρόνια). Επομένως δεν έχει νόημα να κάνουμε τακτικά ένα πλήρες πακέτο εξετάσεων για αυτόν τον λόγο», επισημαίνει η κα Μανωλάκου.

Ωστόσο, όπως αναφέρει, η τακτική γενική εξέταση των ούρων μπορεί να αποδειχθεί χρήσιμη. Κι αυτό γιατί η αυξημένη πρόσληψη λαχανικών επηρεάζει το pH (οξύτητα) του ούρου. Με αποτέλεσμα να ευνοείται ο σχηματισμός κρυστάλλων και μετέπειτα -αν δεν αντιμετωπιστούν έγκαιρα- λίθων.

Τι λένε οι έρευνες για τις χορτοφαγικές τροφές

Μέχρι σήμερα, όπως ενημερώνει η κα Μανωλάκου, έχουν διεξαχθεί ορισμένες έρευνες σε σκύλους, σχετικά με την ασφάλεια της μακροχρόνιας κατανάλωσης χορτοφαγικών τροφών.

Το 2018 είχε δημοσιευτεί μια έρευνα του FDA -του αντίστοιχου ΕΦΕΤ στην Αμερική-, που αφορούσε σκύλους. Είχε συσχετίσει περιστατικά διατατικής μυοκαρδιοπάθειας με την κατανάλωση τροφών, στις οποίες το 20% των θερμίδων, και πάνω, προέρχονταν από φασόλια.

«Ωστόσο, δεν υπάρχει, προς το παρόν, επίσημο πόρισμα. Επομένως, αυτό που ισχύει είναι ότι, εφόσον η τροφή είναι πλήρης, ισορροπημένη και ο οργανισμός ανταποκρίνεται καλά δεν υπάρχει κάποια αντένδειξη ως προς την καθημερινή χορήγηση της. Και όπως αναφέραμε προηγουμένως, για να διαπιστώσουμε εάν ο οργανισμός ανταποκρίνεται καλά προτείνεται τακτική παρακολούθηση», καταλήγει η κα Μανωλάκου.

● Η κα Σταυριάννα Μανωλάκου είναι κτηνίατρος με ειδικό ενδιαφέρον στη διατροφή των ζώων συντροφιάς.

Είναι πτυχιούχος του τμήματος Κτηνιατρικής της Στρατιωτικής Σχολής Αξιωματικών Σωμάτων, πτυχιούχος της Κτηνιατρικής Σχολής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης και κάτοχος δύο μεταπτυχιακών τίτλων, στα αντικείμενα της Δημόσιας Υγείας (Εθνική Σχολή Δημόσιας Υγείας) και της Επιστήμης & Τεχνολογίας Τροφίμων (Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών).

Κατόπιν ολοκλήρωσης ειδικής κτηνιατρικής μετεκπαίδευσης στο αντικείμενο της διατροφής των ζώων συντροφιάς, ασχολείται πλέον αποκλειστικά με την καθοδήγηση και εκπαίδευση επί θεμάτων διατροφής σε ιδιοκτήτες ζώων συντροφιάς και επαγγελματίες της βιομηχανίας ζωοτροφών, αντίστοιχα.

Υπηρετεί στο Πολεμικό Ναυτικό ως Αξιωματικός κτηνίατρος και διατηρεί ιδιωτικό ιατρείο στην Αθήνα, όπου αναλαμβάνει τη διατροφική διαχείριση υγιών και ασθενών ζώων που ακολουθούν πάσης φύσεως δίαιτες (βιομηχανοποιημένες, ωμές, μαγειρευτές).

Είναι ιδιοκτήτης της ιστοσελίδας www.petfoodologist.gr.