Ουίνστον Τσώρτσιλ: Το γράμμα που δεν έστειλε και θα μπορούσε να αλλάξει την Ιστορία

Η περίοδος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου συνεχίζει να απασχολεί τα διεθνή μέσα και τους ιστορικούς, όπως και οι πρωταγωνιστές εκείνης της εποχής σαν τον Ουίνστον Τσώρτσιλ.

Ο Guardian, σε αφιέρωμά του, αναφέρεται σε επιστολή του τότε Βρετανού πρωθυπουργού που γράφτηκε την παραμονή της Ημέρας της Νορμανδίας και θα μπορούσε να τελειώσει την πολιτική καριέρα του Σαρλ Ντε Γκωλ και να αλλάξει την ευρωπαϊκή ιστορία, όπως χαρακτηριστικά γράφει το γνωστό μέσο.

Οι σχέσεις ανάμεσα σε Βρετανία και τον Σαρλ Ντε Γκωλ ήταν τεταμένες σε όλη τη διάρκεια της καριέρας του

Στις αρχές του Ιουνίου του 1944, μια τεράστια αρμάδα συγκεντρώνονταν στη νότια ακτή της Αγγλίας με αποστολή την απελευθέρωση της Γαλλίας και, παρά τις ανησυχίες για διαρροές από το γαλλικό στρατόπεδο, ο Βρετανός πρωθυπουργός Ουίνστον Τσώρτσιλ είχε προσκαλέσει τον στρατηγό Σαρλ ντε Γκωλ να πετάξει στο Λονδίνο με το προσωπικό του αεροπλάνο από το Αλγέρι.

Κατά την άφιξή του στη Βρετανία, ο Ντε Γκωλ είχε ενημερωθεί για τα σεισμικά γεγονότα που θα εκτυλίσσονταν μέσα σε λίγες ώρες – την απόβαση της D-Day στις παραλίες της Νορμανδίας, η οποία έλαβε χώρα πριν από 80 χρόνια (για την ακρίβεια στις 6 Ιουνίου του 1944).

Όμως τα πράγματα δεν πήγαν σύμφωνα με το σχέδιο. Ένας εξοργισμένος Τσώρτσιλ μπήκε φουριόζος στο γραφείο του στην Ντάουνινγκ Στριτ και έβαλε την πένα στο χαρτί, λίγες ώρες πριν από την έναρξη της εισβολής, για να συντάξει μια επιστολή που σίγουρα θα έβαζε τέλος στην πολιτική καριέρα του Ντε Γκωλ, γράφει ο Guardian.

Πώς έγινε η απόβαση στη Νορμανδία

Πού ανακαλύφθηκε η επιστολή

Στην επιστολή, η οποία ανακαλύφθηκε ανάμεσα σε έγγραφα που φυλάσσονται στα Εθνικά Αρχεία στο Κιου ενόψει των εκδηλώσεων για την 80ή επέτειο στη Γαλλία την επόμενη εβδομάδα, επιπλήττει τον Ντε Γκωλ επειδή δεν ήθελε να μεταδώσει μια ομιλία πριν από την απόβαση και επειδή εμπόδισε την αποστολή Γάλλων αξιωματικών συνδέσμων που θα συνόδευαν τα συμμαχικά στρατεύματα στη Γαλλία.

Ο στρατηγός υποχώρησε – τουλάχιστον εν μέρει – και στα δύο αυτά σημεία και έτσι το δισέλιδο μήνυμα δεν εστάλη ποτέ. Όμως η οργή του Τσώρτσιλ την ώρα της συγγραφής γίνεται σαφής.

Καταδικάζει «τον αποτρόπαιο χαρακτήρα της ενέργειας (σ.σ. του Ντε Γκωλ)» και απειλεί να «καταστήσει σαφές στον κόσμο ότι η προσωπικότητα του στρατηγού Ντε Γκωλ είναι το μοναδικό και κύριο εμπόδιο μεταξύ των μεγάλων δημοκρατιών της Δύσης και του λαού της Γαλλίας».

«Στρατηγέ ντε Γκωλ, λυπάμαι πολύ που αρνηθήκατε να συμμετάσχετε μαζί με τα άλλα ενδιαφερόμενα Ηνωμένα Έθνη στις εκπομπές, οι οποίες θα μεταδοθούν κατά τις εναρκτήριες φάσεις αυτής της μεγάλης και, από πολλές απόψεις, μοναδικής μάχης», γράφει ο Τσώρτσιλ. «Έχω προσπαθήσει πολύ σκληρά σε πολλές περιπτώσεις, κατά τη διάρκεια τεσσάρων ετών, να δημιουργήσω κάποια λογική βάση για φιλική συντροφιά μαζί σας. Η ενέργειά σας σε αυτή τη συγκυρία με πείθει ότι αυτή η ελπίδα δεν έχει περαιτέρω ύπαρξη».

«Αποτρόπαιος χαρακτήρας»

Ο Τσώρτσιλ συνέχισε: «Αν κάτι θα μπορούσε να κάνει τα πράγματα πιο ξεκάθαρα είναι η άρνησή σας να επιτρέψετε στους 120 Γάλλους αξιωματικούς συνδέσμους, που έχουν εκπαιδευτεί τόσο προσεκτικά, να πάνε με τους αγγλοαμερικανικούς στρατούς στη Γαλλία και η διαταγή σας προς αυτούς να εγκαταλείψουν την προσπάθεια που γίνεται τώρα για την απελευθέρωση.

Οποιαδήποτε πορεία και αν ακολουθήσουν, σε καμία περίπτωση δεν μειώνει τον αποτρόπαιο χαρακτήρα της ενέργειάς σας και θεωρώ καθήκον μου να σας πω ότι με την πρώτη κατάλληλη ευκαιρία, όσον αφορά τις στρατιωτικές επιχειρήσεις, θα καταστήσω σαφές στον κόσμο ότι η προσωπικότητα του στρατηγού ντε Γκωλ είναι το μοναδικό και κύριο εμπόδιο μεταξύ των μεγάλων δημοκρατιών της Δύσης και του λαού της Γαλλίας, για τη διάσωση του οποίου έρχονται, όποιο κι αν είναι το κόστος».

Ο Τσώρτσιλ ολοκλήρωνε την επιστολή, γράφοντας: «Δεν μπορώ να διανοηθώ κανένα χρήσιμο σκοπό για την παραμονή σας περισσότερο και ότι τα αεροπλάνα θα είναι στη διάθεσή σας αύριο το βράδυ, αν το επιτρέψουν οι καιρικές συνθήκες».

«ΔΕΝ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΦΥΓΕΙ»

Αν είχε σταλεί, η επικριτική επιστολή θα είχε σίγουρα σηματοδοτήσει μια καθοριστική ρήξη με τη Γαλλική Επιτροπή Εθνικής Απελευθέρωσης υπό την προεδρία του Ντε Γκωλ, η οποία φιλοδοξούσε να γίνει η προσωρινή κυβέρνηση της απελευθερωμένης Γαλλίας, υποστηρίζει ο Guardian.

Ωστόσο, προτού αποσταλεί, ο Γάλλος ηγέτης συμφώνησε να δώσει μια ομιλία στη γαλλόφωνη υπηρεσία του BBC, αν και αργότερα μέσα στην ημέρα από ό,τι ήλπιζαν οι σύμμαχοι. Επέτρεψε επίσης σε 20 από τους αρχικούς 120 Γάλλους αξιωματικούς συνδέσμους να συμμετάσχουν στις συμμαχικές δυνάμεις καθώς εισέβαλαν στις παραλίες της Νορμανδίας.

Στο πάνω μέρος του σχεδίου επιστολής του Τσώρτσιλ, με κεφαλαία γράμματα και μπλε μολύβι, αναγράφεται «ΔΕΝ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΦΥΓΕΙ».

Το επεισόδιο προσφέρει μια αποκαλυπτική εικόνα των θυελλωδών σχέσεων μεταξύ των συμμάχων, ιδιαίτερα των Αμερικανών και των Γάλλων. Ο καβγάς την παραμονή της Ημέρας της Νορμανδίας είχε προκληθεί από μια σύγκρουση νωρίτερα μέσα στην ημέρα, όχι με τον Τσώρτσιλ αλλά μεταξύ του Ντε Γκωλ και του ανώτατου διοικητή του συμμαχικού εκστρατευτικού σώματος, στρατηγού Ντουάιτ Αϊζενχάουερ.

Ο Ντε Γκωλ είχε απαιτήσει να ξαναγραφεί η ομιλία του Αϊζενχάουερ, προσχέδιο της οποίας είδε για πρώτη φορά στις 5 Ιουνίου. Ο Ντε Γκωλ ήθελε ο Αϊζενχάουερ να πει ότι οι γαλλικές αρχές θα αποκαθιστούσαν την πολιτική διακυβέρνηση, παρέχοντας έναν ρόλο σε αυτό που ο Ντε Γκωλ θεωρούσε ως την προσωρινή κυβέρνησή του, ενώ ο Αμερικανός στρατηγός σκόπευε να δεσμευτεί για νέες εκλογές όταν η Γαλλία απελευθερωνόταν.

Το αίτημα του Ντε Γκωλ ήταν αφενός απαράδεκτο για τους συμμάχους και αφετέρου είχε έρθει πολύ αργά. Τα φυλλάδια της εκπομπής του Αϊζενχάουερ, που επρόκειτο να διανεμηθούν γύρω από τη Νορμανδία, είχαν ήδη τυπωθεί. Πίσω στον Λευκό Οίκο, ο πρόεδρος των ΗΠΑ, Φραγκλίνος Ρούσβελτ, ήταν ανένδοτος ότι ο Ντε Γκωλ δεν έπρεπε να αντιμετωπιστεί ως πρόεδρος της Γαλλίας μέχρι να μιλήσουν οι Γάλλοι στην κάλπη, σημειώνει ο Guardian.

Δύσκολες σχέσεις

Αυτή η καταιγίδα πέρασε, αλλά οι σχέσεις παρέμειναν δύσκολες για όλη τη διάρκεια του πολέμου. Πριν από τη διαμάχη, ο Τσώρτσιλ είχε συμφωνήσει ότι ο Ντε Γκωλ θα μπορούσε να επισκεφθεί τη Νορμανδία αμέσως μετά την εισβολή. Γράφοντας στον στρατηγό Μπέρναρντ Μοντγκόμερι, διοικητή όλων των συμμαχικών χερσαίων δυνάμεων κατά τη διάρκεια της επιχείρησης Όβερλορντ, ο Τσώρτσιλ έγραψε απολογητικά στις 13 Ιουνίου: «Πρέπει να σας επιβάλω την επίσκεψη του στρατηγού Ντε Γκωλ αύριο».

«Δεν υπάρχει ίχνος γενναιοδωρίας σε αυτόν τον άνθρωπο»

Σε σημείωμά του προς τον τότε υπουργό Εξωτερικών, Άντονι Ίντεν, ο Τσώρτσιλ σημείωσε ακόμη: «Να θυμάστε ότι δεν υπάρχει ίχνος γενναιοδωρίας σε αυτόν τον άνθρωπο, ο οποίος το μόνο που επιθυμεί είναι να εμφανιστεί ως σωτήρας της Γαλλίας σε αυτή την επιχείρηση χωρίς ούτε έναν Γάλλο στρατιώτη μαζί του. Γνωρίζετε τους λόγους για τους οποίους τον φέραμε εδώ και ότι προέκυψαν από αγνό ιπποτισμό προς τη δυστυχισμένη χώρα του, για να τους πει για τη μάχη πριν εμπλακούν – και ότι νόμιζε ότι τον φέραμε εδώ μόνο και μόνο για να τον πείσουμε να κάνει μια εκπομπή που να την υποστηρίζει».

Τον Σεπτέμβριο του 1944, ο Ντε Γκωλ επέστρεψε στο Παρίσι και αναγνωρίστηκε από τους συμμάχους ως πρόεδρος της προσωρινής γαλλικής κυβέρνησης. Στη συνέχεια εξελέγη το 1946, αλλά παραιτήθηκε δύο χρόνια αργότερα ισχυριζόμενος ότι δεν είχε επαρκή κυβερνητική εξουσία. Επέστρεψε μόλις το 1958 για να ηγηθεί μιας νέας κυβέρνησης έκτακτης ανάγκης μετά από μια εξέγερση στην Αλγερία που οδήγησε σε σοβαρή πολιτική κρίση. Ο Ντε Γκωλ, ο οποίος πέθανε το 1970, διατήρησε την τεταμένη σχέση του με τη Βρετανία για το υπόλοιπο της καριέρας του, ασκώντας βέτο στις αιτήσεις του Ηνωμένου Βασιλείου να ενταχθεί στην Ευρωπαϊκή Οικονομική Κοινότητα, τον πρόδρομο της ΕΕ, τόσο το 1963 όσο και το 1967.

Περίπου ένα εκατομμύριο άνθρωποι αναμένεται να παρευρεθούν στις εκδηλώσεις μνήμης της Ημέρας της Νορμανδίας στη Γαλλία την Τετάρτη και την Πέμπτη, συμπεριλαμβανομένου του προέδρου των ΗΠΑ, Τζο Μπάιντεν, και του προέδρου της Ουκρανίας, Βολοντίμιρ Ζελένσκι, σημειώνει ο Guardian.