Εχθρός εντός των τειχών

Κοντεύει χρόνος από αυτήν, συνέβη στις 27 Ιουνίου του 2023, παραμένει όμως μία από τις πιο βάρβαρες επιθέσεις της Ρωσίας στην Ουκρανία: η πυραυλική επίθεση σε μία δημοφιλή πιτσαρία του Κραματόρσκ, τη Ria Pizza, που είχε ως αποτέλεσμα να χάσουν τη ζωή τους 13 άνθρωποι, ανάμεσά τους δύο 14χρονες αδελφές καθώς και η γνωστή ουκρανή συγγραφέας, ποιήτρια και ακτιβίστρια Βικτόρια Αμελίνα, και να τραυματιστούν περισσότεροι από 60 ακόμα.

Αρχές Απριλίου, ένας κάτοικος του Κραματόρσκ, ο 58χρονος Βολοντίμιρ Σινέλνικ, βετεράνος της σοβιετικής εισβολής στο Αφγανιστάν, καταδικάστηκε σε ισόβια κάθειρξη για τον ρόλο του σε αυτή.

Σύμφωνα με την ουκρανική εισαγγελία, είχε στρατολογηθεί από έναν αξιωματούχο των ρωσικών υπηρεσιών πληροφοριών στο ελεγχόμενο από τη Ρωσία κομμάτι του Ντονέτσκ. Του ζητήθηκε να συλλέξει πληροφορίες για την πιτσαρία.

Συμφώνησε. Εκείνη τη μέρα, παρατήρησε αυτοκίνητα με στρατιωτικές πινακίδες στο πάρκινγκ και στρατιωτικούς μέσα στο εστιατόριο. Κατέγραψε κρυφά δύο βίντεο, και τα έστειλε στον χειριστή του μέσω Telegram. Λίγο μετά, ένας ρωσικός πύραυλος Iskander διέλυσε το κτίριο.

«Εσωτερικούς εχθρούς» σαν τον Σινέλνικ μετράει αρκετούς η Ουκρανία. Περισσότερες από 2.500 ανάλογες ποινικές υποθέσεις έχουν ανοίξει στη χώρα από την αρχή της ολομέτωπης ρωσικής εισβολής, τον Φεβρουάριο του 2022: περιπτώσεις ουκρανών αξιωματούχων που αποφάσισαν να ταχθούν στο πλευρό του εχθρού, συνεργατών των Ρώσων στα κατεχόμενα εδάφη, πληροφοριοδοτών του ρωσικού στρατού… Αυτοί οι τελευταίοι, άμαχοι στην πλειοψηφία τους, κατηγορούνται ότι είναι τα μάτια της Μόσχας στην ουκρανική επικράτεια.

Αποστολή τους είναι να κοινοποιούν την ακριβή τοποθεσία στρατηγικών σημείων, όπως είναι οι ενεργειακές υποδομές, οι αποθήκες του ουκρανικού στρατού ή οι συγκεντρώσεις στρατιωτών και στρατιωτικού εξοπλισμού. Οι ρωσικές δυνάμεις χρησιμοποιούν κατόπιν τις πληροφορίες αυτές ώστε να βομβαρδίσουν τους συγκεκριμένους στόχους.

Τα κίνητρα αυτών των εσωτερικών εχθρών μπορεί να είναι ιδεολογικά, οικονομικά, επαγγελματικά (η υπόσχεση μιας θέσης στην κατοχική διοίκηση) ή, πολύ πιο σπάνια, αποτέλεσμα απειλών. Κατά κανόνα, στο 80% των περιπτώσεων, στρατολογούνται μέσω Telegram.

Μια τέτοια περίπτωση είναι και αυτή του 54χρονου Αντριι Σ., που δικάζεται από τις 16 Μαΐου στο Χάρκοβο. Πρώην αστυνομικός, εργαζόταν εδώ και μερικά χρόνια σε μία κρατική επιχείρηση του στρατιωτικο-βιομηχανικού συμπλέγματος, την Ukroboronprom. Αφού πρώτα παρακολούθησαν, για μήνες, τις επικοινωνίες του με έναν Ρώσο εγκατεστημένο στην κατεχόμενη περιοχή του Λουγκάνσκ, στην ανατολική Ουκρανία, οι ουκρανικές Αρχές τον συνέλαβαν τον Ιούλιο κατηγορώντας τον πως κοινοποίησε στον εχθρό την τοποθεσία τουλάχιστον 14 στόχων στην περιοχή του Χαρκόβου – που στη συνέχεια βομβαρδίστηκαν.

Μιλώντας στη γαλλική εφημερίδα Le Monde, η ουκρανή εισαγγελέας Κατερίνα Χερμπάκοβα έκανε λόγο για μία «πολύ περίπλοκη υπόθεση», αναγνωρίζοντας πόσο δύσκολο είναι να απονεμηθεί, εν μέσω πολέμου, δικαιοσύνη. «Οφείλουμε να παραμείνουμε αντικειμενικοί και να διεξάγουμε δίκαιες δίκες», σημείωσε εντούτοις, «αν δεν θέλουμε να μας παραπέμψουν στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων». Να μια έγνοια που δεν έχει απασχολήσει σίγουρα ποτέ το καθεστώς του Πούτιν.

Μια χώρα που βομβαρδίζεται καθημερινά, που έχει βιώσει τόσο πόνο και καταστροφή, επ’ ουδενί μπορεί να χαρακτηριστεί τυχερή, αν μη τι άλλο, ωστόσο, η Ουκρανία γνωρίζει ότι δέχεται πόλεμο, ξέρει καλά ποιος είναι και για τι είναι ικανός ο εχθρός της. Δύσκολα μπορεί να ισχυριστεί κανείς το ίδιο για το μπλοκ των 27 κρατών που ετοιμάζονται σύντομα να προσέλθουν στην κάλπη.

Μια μέρα, στο μέλλον, ίσως μάθουμε πότε ακριβώς ξεκίνησε ο υβριδικός πόλεμος της Ρωσίας εναντίον της ΕΕ, όλα τα μέσα που χρησιμοποιήθηκαν, όλους όσοι συνεργάστηκαν για τον έναν ή τον άλλο λόγο μαζί της. Προς το παρόν, μαθαίνουμε μόνο ψήγματα, πότε για κάποια επιχείρηση παραπληροφόρησης, πότε για μια εκστρατεία αποσταθεροποίησης.

Αρκεί, πάντως, να ενώσει κάποιος τις τελείες ανάμεσα στο απειλητικό e-mail για βόμβες που εστάλη αυτή την εβδομάδα σε τουλάχιστον 35 σχολεία της Αττικής, το βάνδαλο γκραφίτι με τις κόκκινες παλάμες που εμφανίστηκε την περασμένη εβδομάδα στο Μνημείο του Ολοκαυτώματος στο Παρίσι και την πυρκαγιά που κατέστρεψε στις 13 Μαΐου το μεγαλύτερο εμπορικό κέντρο της Βαρσοβίας (τρία από τα πολύ περισσότερα ύποπτα περιστατικά που ανέφερε χθες η Guardian, βλ. προηγούμενο δισέλιδο) για να καταλάβει για τι είναι ικανός αυτός ο εχθρός.

Και αρκεί να παρακολουθήσει λίγο τη διαδρομή του βοηθού ευρωβουλευτή που βρίσκεται τις τελευταίες ημέρες στο επίκεντρο των ερευνών για το Russiagate στο Ευρωκοινοβούλιο για να αντιληφθεί ποιος είναι ο βασικός «εσωτερικός εχθρός» που τον βοηθάει: ο γάλλος Γκιγιόμ Πραντουρά υπήρξε κατά την προηγούμενη κοινοβουλευτική περίοδο βοηθός του ακροδεξιού συμπατριώτη του Νικολά Μπε – τότε στενού συνεργάτη της Μαρίν Λεπέν που μεταπήδησε το 2022 στην «Ανακατάκτηση» του εξτρεμιστή Ερίκ Ζεμούρ.

Κατόπιν, από το 2019 έως το 2022, υπήρξε βοηθός του γερμανού ακροδεξιού ευρωβουλευτή Μαξιμίλιαν Κραχ – αυτού που αναγκάστηκε πρόσφατα να παραιτηθεί από το εκτελεστικό συμβούλιο της AfD επειδή είπε ότι δεν ήταν όλοι οι SS κακοί. Και τα τελευταία δύο χρόνια, ήταν βοηθός του ολλανδού ακροδεξιού ευρωβουλευτή Μαρσέλ ντε Γκράαφ. Για όσους τυχόν δεν το κατάλαβαν, η λέξη που επανέρχεται ξανά και ξανά είναι: «Ακροδεξιά».