Tο βίαιο γκανγκστερικό έπος του Σέρτζιο Λεόνε αντέχει στον χρόνο

Η Warner Bros έδειξε λίγη σκληράδα στην τελευταία ταινία του Σέρτζιο Λεόνε, το «Κάποτε στην Αμερική», ένα μεγαλοπρεπές έπος το οποίο ντύνει μουσικά ο θρυλικός Ένιο Μορικόνε.

Ο Λεόνε προσπάθησε να μειώσει από τα 269 λεπτά στα 229 για την πρεμιέρα του στο Φεστιβάλ των Καννών το 1984, για να του κόψουν άλλα 90 λεπτά για την κυκλοφορία του στις ΗΠΑ, μειώνοντάς το στα 139 λεπτά.

Οι αλλαγές, που έγιναν χωρίς την επίβλεψη ή την έγκριση του Λεόνε, είχαν το αναμενόμενο αποτέλεσμα να αποξενώσουν τους κριτικούς, οι οποίοι είχαν επαινέσει την ταινία στις Κάννες, ενώ χρειάστηκαν δεκαετίες για να αποκατασταθεί η διάρκεια και η φήμη της.

Στην πραγματικότητα, ήταν περισσότερο σαν το «Ο Νονός Μέρος ΙΙ», αφού ο Λεόνε και η ομάδα των σεναριογράφων του συνυφαίνουν τρεις διαφορετικές εποχές σε μια περίπλοκη δομή που πλημμυρίζει την ιστορία με βαθύτατη λύπη – και υποδηλώνει, σε κάποιο βαθμό, ότι οι ευωδιαστές αναμνήσεις της είναι μέρος ενός ονείρου από όπιο

Μια εκδοχή 251 λεπτών επέστρεψε στις Κάννες το 2012, αλλά η ευρωπαϊκή περικοπή των 229 λεπτών έχει γίνει πλέον το πρότυπο, κάλλιο αργά παρά ποτέ.

Ξεζουμίζοντας κάθε ίχνος έντασης

Η τραγική ειρωνεία είναι ότι ο χρόνος μπορεί να είναι το πιο σημαντικό θέμα της ταινίας, και το χαρακτηριστικό στυλ του Λεόνε, που καθιερώθηκε σε κλασικά έργα όπως το «Κάποτε στη Δύση» και το «Ο καλός, ο κακός και ο άσχημος», καθώς αρέσκεται στο να επιμηκύνει το χρόνο όσο το δυνατόν περισσότερο, ξεζουμίζοντας κάθε ίχνος έντασης και λεπτομέρειας από τις κρίσιμες στιγμές.

View this post on Instagram

A post shared by Trevor LaPaglia (@ohhhtrev)

Μέσα από όλο το εύρος της ζωής του ήρωά της – από την άθλια ανατροφή του ως σκληρού του δρόμου στο Lower East Side τη δεκαετία του ’20 μέχρι την άνοδό του ως γκάνγκστερ της εποχής της ποτοαπαγόρευσης και την απαξίωσή του ως λυπημένος γέρος τη δεκαετία του ’60 – η ταινία αντανακλά τη σάπια, διεφθαρμένη ψυχή της ίδιας της χώρας την ίδια περίοδο.

Αυτή δεν είναι μια ιστορία που θα μπορούσε να ειπωθεί γρήγορα.

Ο Νουντλς είναι ένας καιροσκόπος που πέφτει στη μικροεγκληματικότητα και τη βία ως έφηβος και συνεχίζει να πέφτει, ακόμη και όταν η περιουσία μεγαλώνει από την επιχείρηση λαθρεμπορίου που πάχυνε τα πορτοφόλια των γκάνγκστερ κατά τη διάρκεια της ποτοαπαγόρευσης

Ήταν ο Νονός σε μια εποχή που είχε γίνει εχθρική προς τα οράματα των δημιουργών.

Στην πραγματικότητα, ήταν περισσότερο σαν το «Ο Νονός Μέρος ΙΙ», αφού ο Λεόνε και η ομάδα των σεναριογράφων του συνυφαίνουν τρεις διαφορετικές εποχές σε μια περίπλοκη δομή που πλημμυρίζει την ιστορία με βαθύτατη λύπη – και υποδηλώνει, σε κάποιο βαθμό, ότι οι ευωδιαστές αναμνήσεις της είναι μέρος ενός ονείρου από όπιο.

Σαράντα χρόνια αργότερα

Όλα αυτά χάθηκαν στα αλλεπάλληλα μοντάζ, το οποίο εγκατέλειψε τις αναδρομές υπέρ μιας χρονολογικής αφήγησης που φαινομενικά θυσίασε την τέχνη για τη σαφήνεια, αλλά έχασε τόσο πολύ υλικό που η βασική συνοχή έγινε πρόβλημα.

Βασισμένη στο The Hoods, ένα ημι-αυτοβιογραφικό βιβλίο του Xάρι Γκρέι, ενός πρώην γκάνγκστερ που γράφει με ψευδώνυμο, η ταινία έχει ως πρωταγωνιστή τον Ρόμπερτ Ντε Νίρο στον ρόλο ενός Εβραίου εγκληματία με το όνομα «Νουντλς», αλλά δεν φέρνει καθόλου στον χαρισματικό Βίτο Κορλεόνε.

Ο Νουντλς είναι ένας καιροσκόπος που πέφτει στη μικροεγκληματικότητα και τη βία ως έφηβος και συνεχίζει να πέφτει, ακόμη και όταν η περιουσία μεγαλώνει από την επιχείρηση λαθρεμπορίου που πάχυνε τα πορτοφόλια των γκάνγκστερ κατά τη διάρκεια της ποτοαπαγόρευσης.

View this post on Instagram

A post shared by THE GODFATHER (@thegodfather_91)

Στις αρχές της δεκαετίας του ’20, ο Νουντλς και ο καλύτερός του φίλος, ο Μαξ (τον οποίο υποδύεται ως ενήλικος ο Τζέιμς Γουντς), μαζί με άλλα τρία παιδιά, κάνουν εισπράξεις για ένα αφεντικό του Lower East Side και «φτιάχνουν» μεθυσμένους της περιοχής για όσα χρήματα και υπάρχοντα μπορούν να τους αποσπάσουν.

Η κατακερματισμένη σχέση

Η συμμορία συμφωνεί να συγκεντρώσει τα παράνομα κέρδη σε μια βαλίτσα που κρύβεται σε ένα ντουλάπι σιδηροδρομικού σταθμού και τα έσοδα αυξάνονται σημαντικά καθώς μεγαλώνουν οι φιλοδοξίες τους.

Ενώ ο νεαρός Νουντλς εκτίει ποινή φυλάκισης για τη δολοφονία ενός «κόντρα παίκτη» και τον τραυματισμό ενός αστυνομικού, ο Μαξ και οι υπόλοιποι ακμάζουν ως λαθρέμποροι στις αρχές της δεκαετίας του ’30, και ο Νουντλς τους βοηθά να επεκτείνουν την επιχείρησή τους στον απόηχο μιας επιτυχημένης ληστείας διαμαντιών.

Αλλά υπάρχει κάποια διχόνοια μέσα στην ομάδα, καθώς ο Νουντλς υποστηρίζει μια πιο χαμηλών τόνων επιχείρηση, ενώ ο Μαξ επιδιώκει δύναμη και επιρροή στο συνδικάτο Teamsters και σε ανώτερους πολιτικούς κύκλους.

Η κατακερματισμένη σχέση τους οδηγεί σε εκπληκτική προδοσία και τραγωδία, αλλά τροφοδοτεί επίσης μια ευρύτερη ιστορία για την Αμερική στα μέσα του 20ού αιώνα.

Παρόλο που ο Λεόνε προσφέρει μερικές όμορφες σκηνές από τη ζωή των συμμοριών, η ταινία διακρίνεται από την πλήρη αίσθηση της βιαιότητας και της καταστροφής των άγριων ανθρώπων, ξεκινώντας από τον Νουντλς, ο οποίος είναι μια τραγική φιγούρα.

View this post on Instagram

A post shared by ℂ𝕚𝕟𝕖𝕞𝕒 𝕔𝕝𝕦𝕓 (@cinema_club_90)

Είναι ένας μικρός, παρορμητικός άνθρωπος, όχι ευγενέστερος από τον γαλανομάτη δολοφόνο στο «Μια φορά και έναν καιρό στη Δύση» ή τον σαδιστή μισθοφόρο του στο «Ο καλός, ο κακός και ο άσχημος».

Αν και ο καλλιτεχνικός πλούτος του Λεόνε δίνει στην ταινία μια νοσταλγική απόχρωση, παραμένει η σπάνια γκανγκστερική ταινία όπου η εγκληματική ζωή δεν φαίνεται ποτέ δελεαστική, ακόμα και όταν τα λεφτά ρέουν.

Δεν είναι περίεργο που ο Νουντλς παρασύρεται από το άντρο του οπίου.

*Με πληροφορίες από Guardian | Scott Tobias