Πώς οι «πράσινες» πολιτικές οδηγούν τους πολίτες στην άκρα δεξιά

Μία σειρά από επιστημονικές μελέτες δείχνουν πως οι συνέπειες που μπορεί να έχουν οι πολιτικές που συμβάλλουν στην πράσινη μετάβαση, όπως η μείωση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα, οδήγησαν τους πολίτες προς την Άκρα Δεξιά. Για παράδειγμα, όταν πριν από δέκα χρόνια, στην Ολλανδία ο νομοθέτης αύξησε τους φόρους στο φυσικό αέριο και με τα χρήματα κάποιοι Ολλανδοί εγκατέστησαν ηλιακούς συλλέκτες, μερικές οικογένειες κλήθηκαν να πληρώσουν υψηλότερο ρεύμα, με αποτέλεσμα να διολιστήσουν προς τα δεξιά.

Σύμφωνα με την Washington Post, κάτι παρόμοιο συμβαίνει σε όλη την Ευρώπη, καθώς τα ακροδεξιά κόμματα τάσσονται κατά των πράσινων πολιτικών. Στη Γερμανία, ένας νόμος που θα απαιτούσε από τους ιδιοκτήτες σπιτιών να εγκαταστήσουν αντλίες θερμότητας έδωσε ώθηση στο ακροδεξιό κόμμα Εναλλακτική για τη Γερμανία ή AfD. Οι αγρότες έφεραν τρακτέρ στο Παρίσι για να διαμαρτυρηθούν για τους γεωργικούς κανόνες της Ε.Ε. και οι οδηγοί στην Ιταλία και τη Βρετανία διαμαρτυρήθηκαν για τις προσπάθειες απαγόρευσης των βενζινοβόρων αυτοκινήτων από τα κέντρα των πόλεων.

Τι μπορεί να προκαλέσει η άνοδος της ακροδεξιάς

Με βάση τα συμπεράσματα της έρευνας, η απότομη άνοδος της άκρας Δεξιάς θα μπορούσε να επιβραδύνει την πράσινη μετάβαση στην Ευρώπη, η οποία έχει λιγότερο πολωθεί όσον αφορά την υπερθέρμανση του πλανήτη, και χρησιμεύει ως προειδοποίηση για τις Ηνωμένες Πολιτείες, όπου οι πολιτικές γύρω από τα ηλεκτρικά οχήματα και τις σόμπες αερίου έχουν ήδη προκαλέσει αντιδράσεις.

Η μετατόπιση δείχνει επίσης πώς, καθώς οι πολιτικές για το κλίμα αγγίζουν όλο και περισσότερο τη ζωή των πολιτών, ακόμη και χώρες των οποίων οι ψηφοφόροι υποστηρίζουν σταθερά την καθαρή ενέργεια μπορεί να συναντήσουν εμπόδια. «Αυτό διεύρυνε πραγματικά τον συνασπισμό της ακροδεξιάς», δήλωσε ο Erik Voeten, καθηγητής γεωπολιτικής στο Πανεπιστήμιο Georgetown και συγγραφέας της νέας μελέτης για τις Κάτω Χώρες.

Οι μελέτες αυτές έχουν προκαλέσει την αλλαγή της πολιτικής των ακροδεξιών κομμάτων

Η αλλαγή της στάσης των ακροδεξιών κομμάτων

Άλλες μελέτες έχουν βρει παρόμοια αποτελέσματα. Σε μια μελέτη στο Μιλάνο, ερευνητές του Πανεπιστημίου Bocconi μελέτησαν τις εκλογικές συνήθειες των οδηγών των οποίων τα αυτοκίνητα απαγορεύτηκε να κυκλοφορούν στο κέντρο της πόλης επειδή ήταν πολύ ρυπογόνα. Αυτοί οι οδηγοί, οι οποίοι έχασαν κατά μέσο όρο το ισοδύναμο των 4.000 δολαρίων λόγω της απαγόρευσης, είχαν σημαντικά περισσότερες πιθανότητες να ψηφίσουν το δεξιό κόμμα Λέγκα στις επόμενες εκλογές. Στη Σουηδία, οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι οι οικογένειες με χαμηλό εισόδημα που αντιμετώπιζαν υψηλές τιμές ηλεκτρικού ρεύματος είχαν επίσης περισσότερες πιθανότητες να στραφούν προς την ακροδεξιά.

Τα ακροδεξιά κόμματα στην Ευρώπη έχουν αρχίσει να τοποθετούνται κατά της δράσης για το κλίμα, επεκτείνοντας τις πλατφόρμες τους από αντιμεταναστευτικές και αντιπαγκοσμιοποιητικές. Πριν από μια δεκαετία, το ολλανδικό δεξιό Κόμμα για την Ελευθερία τόνισε ότι δεν ήταν κατά των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας – απλώς κατά της αύξησης των τιμών της ενέργειας. Αλλά μέχρι το 2021, το μανιφέστο του κόμματος είχε μετακινηθεί σε πιο ακραία γλώσσα. «Η ενέργεια είναι μια βασική ανάγκη, αλλά η κλιματική τρέλα την έχει μετατρέψει σε ένα πολύ ακριβό είδος πολυτελείας», ανέφερε το μανιφέστο.

Οι κλιματικές πολιτικές επηρεάζουν τα εκλογικά πρότυπα στην Ευρώπη

Η αντίδραση αντανακλά επίσης, εν μέρει, το πόσο πολύ η Ευρώπη έχει απαλλαγεί από τις ανθρακούχες εκπομπές. Περισσότερο από το 60 τοις εκατό της ηλεκτρικής ενέργειας της ηπείρου προέρχεται ήδη από ανανεώσιμες πηγές ή πυρηνική ενέργεια- έτσι, η επίτευξη των κλιματικών στόχων της Ευρωπαϊκής Ένωσης σημαίνει την αντιμετώπιση άλλων τομέων – μεταφορές, κτίρια, γεωργία. Και ενώ οι περισσότεροι άνθρωποι δεν δίνουν σημασία στο πώς παίρνουν την ηλεκτρική τους ενέργεια, οι αλλαγές στην οδήγηση, τη θέρμανση των σπιτιών και τη γεωργία αρχίζουν να επηρεάζουν μεμονωμένους Ευρωπαίους – προκαλώντας κριτική και θυμό.

«Αυτό που συμβαίνει καθώς επιταχύνεται ο ρυθμός της μετάβασης είναι ότι αρχίζουμε τώρα να μπαίνουμε σε τομείς που αναπόφευκτα αγγίζουν τη ζωή των ανθρώπων», δήλωσε ο Λουκ Σορ, διευθυντής στρατηγικής του Project Tempo, ενός μη κερδοσκοπικού ερευνητικού οργανισμού που αξιολογεί πώς οι πολιτικές για το κλίμα επηρεάζουν τα εκλογικά πρότυπα στην Ευρώπη. «Έχουμε φτάσει στο σημείο όπου το θέμα γίνεται προσωπικό – και για το λόγο αυτό, γίνεται επίσης πιο πολιτικό».

Το πρόβλημα, λένε οι ερευνητές, εμφανίζεται όταν οι μεμονωμένοι καταναλωτές αισθάνονται ότι το κόστος της ενεργειακής μετάβασης βαρύνει τους ώμους τους – και όχι τις κυβερνήσεις και τις εταιρείες. «Οι άνθρωποι αισθάνονται ότι είναι η αιχμή του δόρατος της αλλαγής», δήλωσε η Πανδώρα Λεφρόι, διευθύνουσα σύμβουλος του Project Tempo. «Αισθάνονται ότι αναγκάζονται να σηκώσουν το βάρος της αλλαγής και αυτό δεν είναι δίκαιο».

Το κύμα επηρεάζει και τις ΗΠΑ

Κάποια από αυτά τα πρότυπα ψηφοφορίας έχουν παίξει και στις Ηνωμένες Πολιτείες. Σύμφωνα με μελέτη του πολιτικού επιστήμονα του Πρίνστον Αλεξάντερ Γκαζμαριαν, οι ιστορικά δημοκρατικές κοινότητες άνθρακα που έχασαν θέσεις εργασίας κατά τη στροφή προς το φυσικό αέριο αύξησαν την υποστήριξή τους προς τους Ρεπουμπλικάνους υποψηφίους κατά 5%.

Η μετατόπιση ήταν μεγαλύτερη σε περιοχές που βρίσκονταν πιο μακριά από τις νέες μονάδες ηλεκτροπαραγωγής με φυσικό αέριο – δηλαδή σε περιοχές όπου οι ψηφοφόροι δεν μπορούσαν να δουν ότι ήταν το φυσικό αέριο και όχι οι περιβαλλοντικοί κανονισμοί που υπονόμευαν τον άνθρακα.

Η ακροδεξιά στην Γερμανία ανεβαίνει διαρκώς παρά τα σκάνδαλα που έχει αντιμετωπίσει

Πώς θα μπορούσε να λυθεί το πρόβλημα – Οι συνέπειες στις ευρωεκλογές

Ο Gazmararian λέει ότι ενώ η άρνηση του κλίματος και η παραπληροφόρηση για τα ορυκτά καύσιμα έχουν σίγουρα παίξει ρόλο, πολλοί ψηφοφόροι παρακινούνται απλώς από τις δικές τους οικονομικές πιέσεις. «Βρίσκονται σε μια οικονομική κατάσταση όπου δεν έχουν πολλές επιλογές», είπε.  Η λύση, λένε οι ειδικοί, είναι ο σχεδιασμός πολιτικών που αποφεύγουν να επιβαρύνουν υπερβολικά τους μεμονωμένους καταναλωτές.

Στη Γερμανία, όπου ο νόμος για την εγκατάσταση αντλιών θερμότητας θα κόστιζε στους ιδιοκτήτες σπιτιών 7.500 έως 8.500 δολάρια περισσότερα από την εγκατάσταση λεβήτων φυσικού αερίου, οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής υποχώρησαν γρήγορα. Αλλά μέχρι τότε, τα μέλη των ακροδεξιών κομμάτων είχαν ήδη αυξηθεί κατακόρυφα.

Ο Lee Beck, ανώτερος διευθυντής για την Ευρώπη και τη Μέση Ανατολή στο ενεργειακό think tank Clean Air Task Force, δήλωσε ότι η διαμόρφωση των κλιματικών πολιτικών γύρω από τα οικονομικά οφέλη και την ενεργειακή ασφάλεια μπορεί να είναι μια καλύτερη οδός για μόνιμη αλλαγή. Μέχρι στιγμής, αυτή είναι η προσέγγιση του προέδρου Μπάιντεν, ο οποίος επικεντρώνεται περισσότερο σε φορολογικές πιστώσεις και οφέλη για τα ηλεκτρικά αυτοκίνητα και τις αντλίες θερμότητας παρά σε άμεσες απαγορεύσεις.

Τέλος, ορισμένοι πολιτικοί αναλυτές προβλέπουν μεγάλη μετατόπιση προς τα δεξιά στις ευρωεκλογές του Ιουνίου. Αν συμβεί αυτό, θα μπορούσε να επιβραδύνει την πράσινη μετάβαση στην οποία η Ευρώπη έχει μέχρι στιγμής ηγηθεί.