Η μητέρα του σύγχρονου αφρικανικού χορού σπάει όλα τα στερεότυπα στα 80 της

Η πιο διάσημη χορεύτρια και χορογράφος της Αφρικής, η Σενεγαλέζα καλλιτέχνιδα Germaine Acogny, έγινε 80 ετών στις 28 Μαΐου έχοντας εμπνεύσει όχι μόνο τους Αφρικανούς χορευτές αλλά και μια παγκόσμια κοινότητα καλλιτεχνών να σκεφτούν διαφορετικά για το ποιοι είναι, για το σώμα τους, το δέρμα τους και κυρίως τον τρόπο που κινούνται.

Σε μια ήπειρο που μαστίζεται από τις κληρονομιές της αποικιοκρατίας, του ρατσισμού και της πατριαρχίας, η Σενεγαλέζα Germaine Acogny, αψήφησε τα στερεότυπα γύρω από τη φυλή της, τη θηλυκότητά της και το ψηλό της σώμα, για να γίνει μια από τις πιο σημαντικές χορεύτριες στον κόσμο.

Photo: Wikimedia Commons

Ποια είναι η Germaine Acogny;

Γεννημένη το 1944 στο Πόρτο Νόβο του Μπενίν, η Acogny μετακόμισε με την οικογένειά της και εγκαταστάθηκε στη Σενεγάλη όταν ήταν νεαρό κορίτσι. Συχνά αναφέρεται ως η μητέρα του σύγχρονου χορού της Αφρικής, λόγω της μακράς καριέρας της στις παραστάσεις, τη διδασκαλία και τη χορογραφία.

Έχει χτίσει την κληρονομιά μιας ομάδας χορού, της Jant-Bi, και της πλέον παγκοσμίως αναγνωρισμένης σχολής και κέντρου χορού της στο Toubab Dialaw της Σενεγάλης, που ονομάζεται École des Sables (Τόπος στην άμμο).

Ως νεαρό κορίτσι στο Ντακάρ, η Acogny φοίτησε σε καθολικό σχολείο. Νιώθοντας αποξενωμένη από τη γλώσσα, τη θρησκεία και τις αποικιακές τελετουργίες, βρήκε καταφύγιο στον αθλητισμό. Αυτό την οδήγησε τελικά να φοιτήσει στη σχολή χορού και αθλητισμού Simon Siegel στο Παρίσι το 1962. Στόχος της ήταν να γίνει καθηγήτρια φυσικής αγωγής.

Η τεχνική της Germaine Acogny αναγνωρίζεται σήμερα ως ένα από τα πρώτα κωδικοποιημένα συστήματα για την εκπαίδευση Αφρικανών σύγχρονων χορευτών

Photo: YouTube

Πλατυποδία, μεγάλα οπίσθια και γοφοί Αφρικανής

Συναντώντας για πρώτη φορά τον δυτικό χορό και ούσα η μόνη μαύρη (και Αφρικανή) μαθήτρια στην τάξη της, την έκαναν να νιώσει ότι δεν ήταν «σωστή» και ότι το σχήμα της ήταν «λάθος». Αντί να νικηθεί, η Acogny άρχισε να επινοεί κινήσεις που αντιστοιχούσαν στο δικό της σώμα.

«Πήρα την πλατυποδία μου, τα μεγάλα οπίσθιά μου και τους γοφούς της Αφρικανής, το ψηλό δυτικοαφρικανικό μου σώμα και τα έκανα κέντρο της κίνησής μου» λέει η ίδια.

Μια συνάντηση με την αφροαμερικανίδα χορεύτρια Κάθριν Ντάναμ, η οποία προσπαθούσε να ιδρύσει μια σχολή χορού στη Σενεγάλη, αποτέλεσε την τελική ώθηση για την Acogny στο ταξίδι της να βρει μια γλώσσα χορού που να την εκφράζει.

Η τεχνική της Germaine Acogny αναγνωρίζεται σήμερα ως ένα από τα πρώτα κωδικοποιημένα συστήματα για την εκπαίδευση Αφρικανών σύγχρονων χορευτών.

Η χορευτική της σοφία

Η Acogny έχει λάβει πολυάριθμα βραβεία, ανάμεσά τους τον Χρυσό Λέοντα στην Μπιενάλε της Βενετίας και το βραβείο Bessie στη Νέα Υόρκη. Της έχουν απονεμηθεί πολλαπλές τιμητικές διακρίσεις από τις κυβερνήσεις τόσο της Σενεγάλης όσο και της Γαλλίας.

Και συνεχίζει να περιοδεύει σε όλο τον κόσμο με το έργο της. Ενώ μεγάλο μέρος της λειτουργίας της σχολής της ανατίθεται πλέον στον γιο της Patrick Acogny, συνεχίζει επίσης να διδάσκει και να μοιράζεται τη χορευτική της σοφία σε όλο τον κόσμο.

Η κατανόηση του τι έχει κάνει η Acogny τόσο για την εκπαίδευση όσο και για τις επιδόσεις του χορού οδηγεί σε έναν προβληματισμό σχετικά με τη φύση του σύγχρονου χορού. Δύσκολο να οριστεί, ο σύγχρονος χορός είναι μια ανοιχτή μορφή με πρόθεση να δημιουργήσει νέες γλώσσες χορού που εμπλέκουν την «τρέχουσα στιγμή».

Με την πεποίθησή της ότι κουβαλάμε την ιστορία μας στο σώμα μας, δύο από τα χορευτικά έργα της Acogny ξεχωρίζουν ιδιαίτερα

 Η παράσταση της Germaine Acogny με τίτλο «Somewhere At The Beginning»

Φωνές που μιλούν για τις ιδέες του πολιτισμού, της πολιτικής, του εαυτού και της ταυτότητας

Στην Αφρική πρόκειται για μια πλούσια αλληλεπίδραση μεταξύ των παραδοσιακών μορφών χορού, των ευρωπαϊκών και αμερικανικών ιστοριών και μεθοδολογιών του σύγχρονου χορού και της συνεχιζόμενης αναζήτησης αυθεντικών σύγχρονων αφρικανικών φωνών που μιλούν για τις ιδέες του πολιτισμού, της πολιτικής, του εαυτού και της ταυτότητας.

Η Νοτιοαφρικανή συγγραφέας χορού Adrienne Sichel σημειώνει ότι ο ορισμός αυτός θα μπορούσε να περιλαμβάνει περαιτέρω την «εφεύρεση και επανεφεύρεση καλλιτεχνικών και πολιτιστικών μορφών και λειτουργιών του σύγχρονου χορού και την ικανότητά του να διαταράσσει, να εκτοπίζει, να συνδέει και να επιβιώνει».

Διέσπασε ανοιχτά την ευρωπαϊκή νόρμα ενός λευκού, λεπτού, ασήκωτου γυναικείου χορευτικού σώματος

Η Acogny ήταν μία από τις πρώτες Αφρικανές δημιουργούς χορού που διέσπασε ανοιχτά την ευρωπαϊκή νόρμα ενός λευκού, λεπτού, ασήκωτου γυναικείου χορευτικού σώματος. Αναζήτησε ενεργά τρόπους να εκφράσει τη «δική της μαυρίλα» και τους δικούς της δυτικοαφρικανικούς χορευτικούς ρυθμούς, και κυρίως το δικό της έμφυλο ταξίδι για να βρει φωνή για τον εαυτό της.

Το έργο της συχνά αντανακλά τη δική της ιστορία και την ενσώματη κατανόηση ότι τα γυναικεία σώματα είναι συχνά τα μεγαλύτερα λάφυρα του πολέμου, της γενοκτονίας και της πατριαρχίας.

Με την πεποίθησή της ότι κουβαλάμε την ιστορία μας στο σώμα μας, δύο από τα χορευτικά έργα της Acogny ξεχωρίζουν ιδιαίτερα.

Το πρώτο είναι μια συνεργασία με τον Ιάπωνα δημιουργό χορού Kota Yamakazi το 2004, με ένα έργο που ονομάζεται Fagaala (Γενοκτονία). Πρόκειται για ένα ταξίδι στη φρικτή μνήμη της γενοκτονίας της Ρουάντα το 1994. Πρόκειται για μια χορευτική αφήγηση που προσφέρει μια σύνδεση μεταξύ της σύγχρονης ιαπωνικής μορφής τέχνης Butoh (που συχνά αποκαλείται «ο χορός του θανάτου») και του δικού της μοναδικού δυτικοαφρικανικού σύγχρονου στυλ χορού της Acogny.

Η παράσταση της Germaine Acogny με τίτλο «Fagaala»

Ενώ οι χορευτές ήταν άνδρες, το έργο εξερευνούσε γυναικείες ιστορίες

Στη Fagaala, η Acogny δούλεψε μόνο με τους άνδρες χορευτές της Σενεγάλης στην ομάδα της και τους ζήτησε να εξερευνήσουν τι σημαίνει να είσαι γυναίκα και να ζεις τις σφαγές της Ρουάντα. Έτσι, ενώ οι χορευτές ήταν άνδρες, το έργο εξερευνούσε γυναικείες ιστορίες.

Οι άνδρες χορευτές έπρεπε να κατανοήσουν σωματικά και συναισθηματικά -και να ερμηνεύσουν- τις συνέπειες του βιασμού και των βασανιστηρίων, δύο τακτικών της γενοκτονίας. Αυτό σημαίνει ότι έπρεπε να αντιμετωπίσουν τη φρίκη των ανδρών και του πολέμου.

Το δεύτερο σπουδαίο έργο της είναι το βαθιά προσωπικό σόλο που η Acogny δημιούργησε και εκτέλεσε το 2015 σε ηλικία 71 ετών. Με τίτλο Somewhere at the Beginning, πρόκειται για το ταξίδι της Acogny πίσω στη δική της μητρική και πατρική ιστορία που διασταυρώνεται με τη διπλή δυτικοαφρικανική της καταγωγή από το Μπενίν και τη Σενεγάλη.

«Χορεύει την αλήθεια στην εξουσία»

Ανακαλύπτει τις καταστροφικές, σπλαχνικές συνέπειες του αποικιοκρατικού χριστιανισμού, ενώ ταυτόχρονα συνδέεται με την καταπιεσμένη δύναμη της Γιορούμπα πνευματικότητας της γιαγιάς της. Το έργο είναι ένα παλίμψηστο χορού, βίντεο, κειμένου και η διαστρωμάτωση των ιστοριών των μαύρων Αφρικανών γυναικών καθώς αντιμετωπίζει την απώλεια και τη μνήμη.

«Το Somewhere at the Beginning είναι σημαντικό όχι μόνο για τη μοναδική του φεμινιστική αποαποικιακή αφήγηση- προσφέρει στο κοινό το ένδοξο, πρωτοφανές σώμα μιας ηλικιωμένης Αφρικανής μητριάρχη που χορεύει την αλήθεια στην εξουσία» γράφει η Lliane Loots στο theconversation.com

*Με στοιχεία από theconversation.com