Φιλιππίνες – Εκεί όπου οι γυναίκες ακόμη διεκδικούν δικαίωμα στο διαζύγιο

Εν έτει 2024 ακούγεται τρελό, όμως στις Φιλιππίνες είναι ακόμη αδύνατον να πάρει κάποιος διαζύγιο.

Παραμένει άγνωστο εάν οι προσπάθειες που καταβάλλονται εκ νέου στο Κογκρέσο της βαθιά συντηρητικής χώρας για τη θέσπιση σχετικού νόμου θα έχουν αποτέλεσμα.

Η προηγούμενη απόπειρα, το 2018, είχε καταλήξει σε «ναυάγιο».

Αφού πέρασε τότε από τις «Συμπληγάδες» της Βουλής των Αντιπροσώπων, το νομοσχέδιο τελικά «τσακίστηκε» στα «βράχια» της Γερουσίας.

Το ερώτημα τώρα είναι εάν θα επαναληφθεί η ιστορία.

Στην τέταρτη εβδομάδα του Μαΐου η Βουλή των Φιλιππίνων ενέκρινε στην  τρίτη και τελευταία ανάγνωση τον προτεινόμενο Νόμο περί Πλήρους Διαζυγίου.

«Ως η μόνη χώρα στον κόσμο εκτός από το Βατικανό όπου το διαζύγιο εξακολουθεί να είναι παράνομο, αυτή είναι μια ξεκάθαρη και ηχηρή νίκη», τόνισε ο βουλευτής Έντσελ Λάγκμαν, εισηγητής του νομοσχεδίου.

«Σηματοδοτεί την επικείμενη απελευθέρωση για τις Φιλιππινέζες συζύγους, που έχουν “ταφεί” σε τοξικούς, καταχρηστικούς και από καιρό “νεκρούς” γάμους».

Όμως ακόμη κι εάν λάβει τελικά την έγκριση της Γερουσίας, το κείμενο περιέχει πολλούς περιορισμούς.

Ως βασικοί λόγοι αναγνωρίζονται η ψυχολογική ανικανότητα, ασυμβίβαστες διαφορές, ενδοοικογενειακή κακοποίηση, αλλαγή φύλου ή χωρισμός των συζύγων για τουλάχιστον πέντε χρόνια.

Η προβλεπόμενη διαδικασία περιλαμβάνει αίτηση στο αρμόδιο οικογενειακό δικαστήριο εντός 10 ετών από την εμφάνιση του λόγου διαζυγίου.

Υποχρεωτική περίοδο αναμονής 60 ημερών μετά την κατάθεσή της.

Έκδοση απόφασης εντός ενός έτους.

Ακόμη και μετά την έκδοση διαζυγίου, πάντως, η δικαστική απόφαση μπορεί να ακυρωθεί, εφόσον το αποφασίσουν οι διάδικοι.

Προσώρας, η μοναδική δυνατότητα είναι η δικαστική ακύρωση ενός γάμου, βάσει πολύ συγκεκριμένων αιτιάσεων.

Όμως είναι γραφειοκρατικά δαιδαλώδης, πανάκριβη και αμφίβολη, καθώς δημόσιοι κατήγοροι μπορούν να ασκήσουν έφεση, στο όνομα της προστασίας του θεσμού του γάμου.

«Δεν υπάρχει δικαιοσύνη»

Το αποτέλεσμα είναι ένας τεράστιος αριθμός γυναικών στις Φιλιππίνες των 115 εκατομμυρίων κατοίκων να έχουν αφεθεί στη μοίρα τους, χωρίς την επιλογή ενός νόμιμου διαζυγίου.

Στην καλύτερη των περιπτώσεων, βρίσκονται εγκλωβισμένες σε μια οικονομική και γραφειοκρατική ομηρία από τους συζύγους τους, παρότι οι ίδιες μπορεί να έχουν εγκαταλείψει την οικογενειακή στέγη.

Στη χειρότερη των περιπτώσεων, παραμένουν έρμαια κακοποιητικών συζύγων.

Τα στοιχεία δείχνουν ότι σχεδόν μια στις πέντε παντρεμένες γυναίκες στις Φιλιππίνες έχουν πέσει θύματα ενδοοικογενειακής βίας.

Πάνω από το ένα τρίτο όσων έχουν καταφέρει να φύγουν από τα σπίτια τους είναι κακοποιημένες.

Μια από αυτές είναι η Μισέλ Μπουλάνγκ, μητέρα τεσσάρων κοριτσιών και τυπικά ακόμη παντρεμένη με τον άνθρωπο που την έχει στιγματίσει για πάντα.

Έχει σημάδια από ράμματα στο κεφάλι από άγριους ξυλοδαρμούς και από εγκαύματα στην πλάτη και στα πόδια από επίθεση με καυτό νερό.

Σήμερα της θυμίζουν τον 12ετη εφιάλτη κακοποίησης, από τον οποίο βρήκε τη δύναμη να αποδράσει μετά τις εκκλήσεις των ίδιων των παιδιών της.

Το έναυσμα έδωσε ένα βράδυ φρίκης, όπου ο σύζυγος και πατέρας -τύφλα στο μεθύσι- προσπάθησε να τις σφάξει με ένα κουζινομάχαιρο. Και τις πέντε.

Σήμερα μητέρα και κόρες ζουν στο δικό τους σπίτι.

Η Μισέλ περιμένει τη στιγμή που το διαζύγιο θα νομιμοποιηθεί και η ίδια θα νιώσει και πάλι πραγματικά ελεύθερη.

Όπως όμως εκατομμύρια άλλες γυναίκες στις Φιλιππίνες, κρατά «μικρό καλάθι».

Το νομοσχέδιο έχει ήδη καθυστερήσει πολύ, λέει σε έρευνα του αυστραλιανού δικτύου ABC η 46χρονη Στέλα Σιμπόνγκα, μητέρα τριών παιδιών.

«Δεν μπορώ να καταλάβω γιατί το κάνουν τόσο δύσκολο», μονολογεί.

Η ίδια προσπαθεί μάταια να βγάλει διαζύγιο με δικαστική απόφαση εδώ και 12 χρόνια.

Ξόδεψε χιλιάδες δολάρια μέχρι το 2017 για να το καταφέρει, όμως μέσα σε δύο χρόνια η απόφαση ακυρώθηκε.

«Εδώ στις Φιλιππίνες», λέει, «δεν υπάρχει δικαιοσύνη»…

Αναχρονιστικές «αγκυλώσεις»

Ο Φερντινάντ Μάρκος Τζούνιορ, πρόεδρος των Φιλιππίνων και γιός του πρώην δικτάτορα Μάρκος, έχει δηλώσει στο παρελθόν ότι είναι μεν υπέρ του διαζυγίου, πλην όμως υπό αυστηρές προϋποθέσεις.

Όμως σε μια χώρα που έχει μύρια όσα άλλα προβλήματα να λύσει -από τις κραυγαλέες οικονομικές ανισότητες και τη φτώχεια, έως την εγκληματικότητα και την ενδημική διαφθορά- η επιρροή της Καθολικής Εκκλησίας παραμένει πολυεπίπεδα βαθιά.

«Κληρονομιά» από τους Ισπανούς αποίκους του 16ου αιώνα -που φεύγοντας άφησαν την απαγόρευση του διαζυγίου- έχει μεγάλο έρεισμα και στην πολιτική και στην κοινωνία.

Αν και δεν υπάρχει επίσημη θρησκεία αναγνωρισμένη στο Σύνταγμα της χώρας, περίπου το 80% των Φιλιππινέζων είναι Ρωμαιοκαθολικοί.

Η νησιωτική χώρα τους έχει απομείνει εν τω μεταξύ η μοναδική, μαζί με το Βατικανό, όπου το διαζύγιο απαγορεύεται.

Κάθε αντιστοιχία είναι ωστόσο εξωφρενική μεταξύ της αστιατικής χώρας πληθυσμού σχεδόν 116 εκατομμυρίων ανθρώπων και της μικρής πόλης-κράτους στη δυτική πλευρά της Ρώμης με τους σχεδόν 800 κατοίκους, κυρίως άγαμους κληρικούς.

Παρ’ όλα αυτά, η θέση της Διάσκεψης των Καθολικών Επισκόπων των Φιλιππίνων παραμένει αμετάβλητη.

Η νομιμοποίηση του διαζυγίου, υποστηρίζουν, θα αποδυναμώσει τον θεσμό του γάμου, χωρίς να απαντά στο ανησυχητικά εντεινόμενο φαινόμενο της ενδοοικογενειακής βίας.

Εξίσου αντιδρούσε βέβαια και στην έγκριση δια νόμου, το 2012, της αντισύλληψης.

Κατά τα λοιπά, η άμβλωση παραμένει παράνομη στις Φιλιππίνες.

Μια δεύτερη ευκαιρία

«Δεν μας λείπουν τα ένδικα μέσα» για τα διαζύγια, υποστηρίζει ο πατήρ Τζερόμ Σεσιλάνο, «και δεν πιστεύουμε ότι η προσθήκη άλλου ενός νομικού μέσου θα προστατεύει την ιερότητα και την αξιοπρέπεια του γάμου».

Ο εισηγητής του νομοσχεδίου, Έντσελ Λάγκμαν, διαφωνεί.

Το μέτρο, λέει, «είναι για τα λιγότερο τυχερά ζευγάρια».

Παλεύοντας εδώ και τρεις δεκαετίες για τη νομιμοποίηση των διαζυγίων, ο Φιλιππινέζος βουλευτής και δικηγόρος ανθρωπίνων δικαιωμάτων ευελπιστεί ότι αυτή τη φορά ο νόμος θα εγκριθεί.

Ο ίδιος είναι πια 82 ετών, του χρόνου σκοπεύει να συνταξιοδοτηθεί και δεν θα έχει πια δυνάμεις για αυτή τη μάχη.

Όμως το βασικό, τονίζει, είναι όσοι ζουν σε «γάμους σαν από την κόλαση, που πρέπει να τους σώσουμε».

«Πρέπει να τους δοθεί άλλη μια ευκαιρία για ευτυχία»…

* Kεντρική photo: Unsplash/Kelly Sikkema