Έχουμε εμμονή με τις θερμίδες εδώ και 100 χρόνια εξαιτίας ενός βιβλίου που δεν έχετε ακούσει ποτέ

Το 1918, η Lulu Hunt Peters -μια από τις πρώτες γυναίκες στην Αμερική που απέκτησε διδακτορικό ιατρικής- δημοσίευσε το μπεστ σέλερ Diet and Health With Key to the Calories (Διατροφή και υγεία με έμφαση στις θερμίδες), και έγινε γνωστή ως υπέρμαχος της μείωσης του σωματικού βάρους σε μια εποχή που ο υποσιτισμός αποτελούσε απειλή για τη δημόσια υγεία.

«Ο καπιταλισμός πάντα μετασχηματίζεται, φίλε. Πηγαίνουν εκεί που είναι τα χρήματα, και αν τα χρήματα και ο θόρυβος είναι προς το «body positivity», τότε αυτή είναι η προσαρμογή που θα κάνουν οι επιχειρήσεις».

Πρωτοστάτησε στην ιδέα της μέτρησης της πρόσληψης τροφής μέσω των θερμίδων, οι οποίες εκείνη την εποχή ήταν μια ασαφής μονάδα μέτρησης που γνώριζαν μόνο οι χημικοί.

Παράλληλα οι διαφημίσεις στις τοπικές εφημερίδες ωθούσαν τις γυναίκες να δοκιμάσουν τα πάντα, από το κάπνισμα («Τραβήξτε ένα Lucky αντί για ένα γλυκό!») μέχρι τη χρήση «ελαστικών ενδυμάτων» για να χάσουν βάρος.

Τα πρότυπα ομορφιάς

Σε ένα επεισόδιο του podcast «There’s More to That», ακούμε την ιστορικό Michelle Stacey να μιλάει για την κληρονομιά της Peters – και τον Ronald Young Jr., δημιουργό και οικοδεσπότη του αναγνωρισμένου από τους κριτικούς podcast «Weight For It», για το πώς η αμερικανική κοινωνία συνεχίζει να στιγματίζει τα χοντρά άτομα για λόγους που δεν έχουν καμία σχέση με τη δημόσια, ή ακόμα και την ατομική υγεία, -που συχνά επικαλείται.

«Τα τρόφιμα θα έπρεπε να πηγαίνουν στα στρατεύματα, και ήταν πατριωτικό να μην συσσωρεύεις λίπος στο σώμα σου»

Είναι γνωστό πως η Peter ήταν πιο δημοφιλής ανάμεσα στις γυναίκες. Το γεγονός αυτό δεν φαντάζει τυχαίο, καθώς την εποχή που η γιατρός βρίσκονταν στο βάθρο, η μόδα εξελίσσονταν και τα πρότυπα ομορφιάς για τις γυναίκες άλλαζαν και σύμφωνα με τα σημερινά δεδομένα γίνονταν πιο τοξικά. Δηλαδή; Σφιχτοί κορσέδες για να επιτευχθεί μια λεπτή μέση.

Η Stacey αναφέρει επί του θέματος: «Ήταν αυτές που ασχολούνταν μαζί της, και δεν είναι ότι δεν υπήρχαν και κάποιοι άνδρες εκεί έξω που ήθελαν να χάσουν βάρος. Κάθε τόσο στο βιβλίο της θα αναφέρει τους άνδρες, αλλά στην πραγματικότητα πρόκειται για γυναίκες, και ήταν γυναίκες που απλά κυκλοφορούσαν με το βιβλίο δεξιά και αριστερά και διάβαζαν τη στήλη της στην εφημερίδα».

Τα οικονομικά οφέλη

Όσον αφορά τη λαϊκή πλευρά του βιβλίου της Peter, η οποία ήθελε να προσεγγίσει ένα πιο ευρύ κοινό, η ιστορικός επεξηγεί: «Αυτό που είναι τόσο αστείο στο βιβλίο της είναι ότι έβαλε τον 10χρονο ανιψιό της, τον οποίο αποκαλούσε «ο μικρός κατεργάρης», να κάνει όλες αυτές τις μικρές ζωγραφιές σε όλο το βιβλίο. Είναι τόσο αστεία. Εννοώ, ήταν απλά μέρος της λαϊκής της προσέγγισης. Εννοώ, είναι πραγματικά σαν να συζητάς μαζί της. Αλλά, όχι, το μήνυμά της είναι, «Μπορείς να το κάνεις αυτό, μπορείς να κάνεις το άλλο. Ο καθένας μπορεί να το κάνει αν απλά μετρά τις θερμίδες, και δεν έχει σημασία ποιες τροφές τρως, το μόνο που έχει σημασία είναι ο αριθμός των θερμίδων».

Η Stacey συνεχίζει λέγοντας: «Ένας ιστορικός με τον οποίο μίλησα για τη Lulu είπε ότι εκείνη την εποχή και γράφοντας από την οπτική γωνία που έγραφε, δηλαδή «έχω περάσει από εκεί, το έχω κάνει αυτό, ξέρω ότι μπορεί να γίνει», ένιωθε ότι αυτό της έδινε το ελεύθερο να είναι… αυτός ο ιστορικός χρησιμοποίησε τη λέξη «φανατισμός», να είναι απλά φανατική όσον αφορά τα χοντρά άτομα».

»Και σκαρφίζεται υποτιμητικά ονόματα, ανόητα ονόματα όπως η κυρία Sheesasite και η κυρία Tiny Weyaton και άλλα τέτοια. Και όμως οι άνθρωποι, δεν το πήραν προσωπικά, υποθέτω. Αισθάνονταν ότι, «Λοιπόν, δεν θέλω να ζυγίζω τόσο πολύ».

»Κάθε κεφάλαιο τελειώνει με τον ύφος «τώρα θα σου πω πώς να το κάνεις». Αλλά, ναι, ο τρόπος που μιλάει θα ήταν τόσο απαράδεκτος σήμερα. Αλλά αυτό που μου κάνει εντύπωση όταν τη σκέφτομαι είναι ότι εξακολουθούμε να είμαστε πολύ, πολύ επικριτικοί όσον αφορά το βάρος. Απλά δεν το παραδεχόμαστε τόσο εύκολα».

»Υπήρχε ένα άρθρο στον Economist τον περασμένο χρόνο, το οποίο αφορούσε τα οικονομικά οφέλη του να είναι κανείς αδύνατο άτομο, ειδικά οι γυναίκες πολύ περισσότερο από ό,τι στους άνδρες. Στην κυριολεξία, θα κερδίσετε περισσότερα χρήματα αν δεν είστε χοντρά άτομα. Εξακολουθούμε να τιμωρούμε το να είσαι χοντρό άτομο». 

Πατριωτική πράξη το να μην είσαι χοντρό άτομο;

Σε αυτό το σημείο πιθανόν να αναρωτιέστε αν και σε ποιο βαθμό έχει αλλάξει η αφήγηση γύρω από το σωματικό βάρος στον αιώνα που πέρασε. Όμως όπως μας ενημερώνει η Stacey πρέπει να κρατήσουμε μικρό καλάθι.

«Κατά κάποιο τρόπο έχει αλλάξει πολύ λίγο. Νομίζω ότι αυτός είναι ο λόγος που εκτός από τα πράγματα που αφορούν το body shaming, η Lulu ακούγεται τόσο σύγχρονη. Μιλούσε για μερίδες των 100 θερμίδων. Ολόκληρο το βιβλίο της ήταν φτιαγμένο με όρους: Αυτό το κοτόπουλο έχει 100 θερμίδες, αυτή η μηλόπιτα έχει 100 θερμίδες. Πηγαίνετε στο μανάβικο και υπάρχουν όλες οι συσκευασίες που έχουν 100 θερμίδες. Μια μπάρα δημητριακών με 100 θερμίδες, οτιδήποτε με 100 θερμίδες. Νομίζω ότι επηρέασε επί δεκαετίες τον τρόπο με τον οποίο αντιμετωπίζουμε το φαγητό».

»Στο βιβλίο της, μιλάει για τη δημιουργία μικρών συλλόγων γυναικών προκειμένου να χάσουν βάρος μαζί. Και επειδή αυτό συνέβαινε κατά τη διάρκεια του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου, τα ονόμασε Watch Your Weight Anti-Kaiser Classes, επειδή θεωρούσε ότι ήταν πατριωτική πράξη να μην είσαι χοντρό άτομο, επειδή τα τρόφιμα θα έπρεπε να πηγαίνουν στα στρατεύματα, και ήταν πατριωτικό να μην συσσωρεύεις λίπος στο σώμα σου. Αλλά όταν περιγράφει αυτά τα μαθήματα, ακούγονται πανομοιότυπα με τα Weight Watchers, τα οποία ξεκίνησαν τη δεκαετία του ’60. Η Lulu είχε πει: «Θα πρέπει να ζυγίζεστε μια φορά την εβδομάδα σε αυτή τη μικρή ομάδα και να ανταλλάσσετε συμβουλές και να συζητάτε για το τι κάνετε και πώς μετράτε τις θερμίδες σας».

Καπιταλισμός και body positivity

Ο Ronald Young Jr εισχωρεί στο podcast, για να μιλήσει για το body positivity, το οποίο ξεκίνησε ως αντίδραση στην τοξική κουλτούρα της δίαιτας, αλλά, όπως και άλλα κινήματα, περιπλέχθηκε με την πάροδο του χρόνου.

«Ο καπιταλισμός πάντα μετασχηματίζεται, φίλε. Πηγαίνουν εκεί που είναι τα χρήματα, και αν τα χρήματα και ο θόρυβος είναι προς το « body positivity », τότε αυτή είναι η προσαρμογή που θα κάνουν οι επιχειρήσεις».

»Έτσι, δεν αποτελεί έκπληξη το γεγονός ότι βλέπουμε ημιμαθείς ανθρώπους ως προς το body positivity, ειδικά αυτές οι εταιρείες που το κάνουν με κάποιους τρόπους».

»Μπαίνεις σε ένα κατάστημα και δεν μπορείς καν να βρεις όλα τα μεγέθη στο κατάστημα. Οπότε θα πουν: «Κάνουμε αυτή την καμπάνια για τα plus size», και στη συνέχεια, σε ορισμένες περιπτώσεις, τις αποσύρουν αθόρυβα και βάζουν ξανά τα κανονικά μεγέθη στο κατάστημα. Ξέρω ότι αυτό συνέβη σε μερικά καταστήματα λιανικής πώλησης».

»Έτσι, υπάρχουν πολλές επιχειρήσεις εκεί έξω που είναι πρόθυμες να κάνουν αλλαγές, αν εξακολουθείτε να ξοδεύετε τα χρήματά σας, αλλά τη στιγμή που τα χρήματα κινούνται και το ενδιαφέρον για την κουλτούρα κινείται, τότε αυτές οι αλλαγές συχνά αποσύρονται, εκτός αν έχουμε πραγματικά προχωρήσει μπροστά ως κοινωνία και έχουμε αποφασίσει ότι αυτό είναι κάτι που πρέπει να υπάρχει και ότι θα βάλουμε τα χρήματά μας πίσω από αυτό».

*Με πληροφορίες από: Smithsonian Magazine