Γάζα: «Θανάσιμο παιχνίδι επιβίωσης»: Το σχέδιο Μπάιντεν και οι σχοινοβασίες Ισραήλ – Χαμάς

Σε ένα πολύ επικίνδυνο παιχνίδι, εξελίσσεται ο τερματισμός του πολέμου στη Γάζα μετά τον «οδικό χάρτη» που παρουσίασε ο πρόεδρος των ΗΠΑ, Τζο Μπάιντεν, καθώς ο Μπενιαμίν Νετανιάχου, δεν φαίνεται διατεθειμένος να αποδεχθεί τη συμφωνία και στις τρεις φάσεις της, ενώ και η Χαμάς δεν μοιάζει διατεθειμένη να παραδώσει όλα τα όπλα που έχει στη φαρέτρα της.

«Πώς νομίζετε ότι θα αντιδράσει ο Σινουάρ όταν τείνει να συμφωνήσει και μετά του λένε: αλλά κάνε γρήγορα, γιατί πρέπει να σε σκοτώσουμε ακόμα αφού επιστρέψεις όλους τους ομήρους»

Όπως σημειώνει η ανταποκρίτρια του BBC στη Μέση Ανατολή, Λούσι Ουίλιαμσον, για τους ηγέτες τόσο της Χαμάς όσο και του Ισραήλ, ο τερματισμός του πολέμου στη Γάζα έχει μετατραπεί σε ένα θανάσιμο παιχνίδι επιβίωσης, καθώς οι «όροι με τους οποίους ο πόλεμος τελικά θα τελειώσει θα μπορούσαν να καθορίσουν σε μεγάλο βαθμό το πολιτικό τους μέλλον και τη νομή τους στην εξουσία. Για τον ηγέτη της Χαμάς, Γιαχία Σινουάρ, ακόμη και η φυσική του επιβίωση».

Όπως εξηγεί η ανταποκρίτρια του BBC «είναι εν μέρει ο λόγος για τον οποίο οι προηγούμενες διαπραγματεύσεις απέτυχαν. Είναι επίσης ο λόγος για τον οποίο το ερώτημα για το πώς θα τερματιστούν οριστικά οι μάχες αναβλήθηκε στα τελευταία στάδια του σχεδίου που περιέγραψε ο πρόεδρος των ΗΠΑ Τζο Μπάιντεν την Παρασκευή. Αυτή η μετάβαση από τις συνομιλίες για μια περιορισμένη συμφωνία ομήρων έναντι φυλακισμένων σε συζητήσεις για μια μόνιμη κατάπαυση του πυρός θα ήταν, όπως παραδέχθηκε ο Μπάιντεν, ‘δύσκολη’», ωστόσο όπως υπογραμμίζει «είναι επίσης το σημείο στο οποίο θα εξαρτηθεί η επιτυχία ή η αποτυχία αυτής της τελευταίας συμφωνίας».

Τα βήματα της συμφωνίας

Οι ΗΠΑ ανέφεραν ότι έχουν υποβάλει σχέδιο ψηφίσματος στο Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ για την υποστήριξη του σχεδίου κατάπαυσης του πυρός που περιέγραψε ο πρόεδρος Μπάιντεν. Το σχέδιο τριών φάσεων περιλαμβάνει τον τερματισμό της σύγκρουσης, την απελευθέρωση των ομήρων και την ανοικοδόμηση του παλαιστινιακού εδάφους.

Ακόμα αναφέρει πως «ο πρωθυπουργός του Ισραήλ, Μπενιαμίν Νετανιάχου, έχει ισχυρούς εσωτερικούς λόγους να θέλει να προχωρήσει αυτή τη συμφωνία βήμα προς βήμα».

Η πρώτη φάση, όπως την περιέγραψε ο Τζο Μπάιντεν, θα προβλέπει την απελευθέρωση δεκάδων ομήρων, ζωντανών και νεκρών, κάτι που σύμφωνα με την Ουίλιαμσον «θα ήταν ευρέως καλοδεχούμενο σε μια χώρα όπου η αποτυχία να απελευθερώσει όλους όσους κρατούνται από τη Χαμάς αποτελεί, για πολλούς, μια κραυγαλέα ηθική κηλίδα για τη διαχείριση του πολέμου από τον Νετανιάχου, αλλά η Χαμάς είναι απίθανο να παραδώσει τους πιο πολιτικά ευαίσθητους ομήρους της – γυναίκες, τραυματίες, ηλικιωμένους – χωρίς κάποιου είδους εγγύηση ότι το Ισραήλ δεν θα ξαναρχίσει απλώς τον πόλεμο μόλις επιστρέψουν στο σπίτι τους».

Διαρροές, τις οποίες επικαλέστηκαν ισραηλινά μέσα ενημέρωσης το πρωί της Δευτέρας, έδειξαν ότι ο Μπενιαμίν Νετανιάχου είπε σε κοινοβουλευτικούς συναδέλφους του ότι το Ισραήλ θα μπορούσε να κρατήσει τις επιλογές του ανοιχτές. Αυτή η επιλογή, δηλαδή η συνέχιση των μαχών μέχρι την εξάλειψη της Χαμάς είναι όπως πιστεύουν κάποιοι το ελάχιστο που θα απαιτήσουν οι ακροδεξιοί εταίροι του Νετανιάχου στον κυβερνητικό συνασπισμό.

«Ο Νετανιάχου πρέπει να κρατήσει τις μακροπρόθεσμες επιλογές του ανοιχτές»

Χωρίς την υποστήριξή τους, αντιμετωπίζει την προοπτική πρόωρων εκλογών και τη συνέχιση μιας δίκης για διαφθορά. Αυτός είναι ο λόγος που σύμφωνα με την ανταποκρίτρια του BBC, «ο Νετανιάχου πρέπει να κρατήσει τις μακροπρόθεσμες επιλογές του ανοιχτές, για να έχει πιθανότητες να κερδίσει την υποστήριξή τους για οποιαδήποτε αρχική συμφωνία για την απελευθέρωση των ομήρων. Οι ηγέτες της Χαμάς, από την άλλη πλευρά, είναι πιθανό να θέλουν μόνιμες εγγυήσεις κατάπαυσης του πυρός εκ των προτέρων».

«Προηγούμενες συμφωνίες έχουν καταρρεύσει σε αυτό το σημείο και η γεφύρωση αυτού του χάσματος θα εξαρτηθεί από το πόσα περιθώρια ελιγμών έχει ο Νετανιάχου με τους ακροδεξιούς κυβερνητικούς του συμμάχους για να βρει εναλλακτικές λύσεις στην ‘εξόντωση’ της Χαμάς και κατά πόσο οι ηγέτες της Χαμάς είναι διατεθειμένοι να τις εξετάσουν», προσθέτει.

Το Σαββατοκύριακο ο Νετανιάχου μίλησε για την καταστροφή των «στρατιωτικών και κυβερνητικών δυνατοτήτων» της Χαμάς και τη διασφάλιση ότι η ομάδα δεν αποτελεί πλέον απειλή για το Ισραήλ. Λίγοι αμφισβητούν ότι η Χαμάς έχει υποστεί μεγάλες απώλειες στη στρατιωτική της υποδομή – και ακόμη, όπως λένε ορισμένοι, στη δημόσια υποστήριξή της εντός της Γάζας και στον έλεγχό της στους δρόμους.

Μπενιαμίν Νετανιάχου (Πηγή: REUTERS/Amir Cohen)

Αλλά δεν υπάρχει καμία ένδειξη ότι το Ισραήλ έχει σκοτώσει ή συλλάβει τους κορυφαίους ηγέτες της, τον Γιαχία Σινουάρ και τον Μοχάμεντ Ντέιφ και το να τους αφήσει ελεύθερους στη Γάζα για να γιορτάσουν την αποχώρηση των ισραηλινών δυνάμεων θα σήμαινε πολιτική καταστροφή για τον πρωθυπουργό του Ισραήλ.

Τη Δευτέρα, ο εκπρόσωπος του αμερικανικού υπουργείου Εξωτερικών δήλωσε ότι αν και οι δυνατότητες της Χαμάς είχαν «σταθερά υποβαθμιστεί» τους τελευταίους μήνες, παραμένει απειλή και οι ΗΠΑ δεν πιστεύουν ότι η ομάδα μπορεί να εξαλειφθεί στρατιωτικά.

«Ο Νετανιάχου δεν θα τερματίσει τον πόλεμο μέχρι να μπορέσει να τον παρουσιάσει ως επιτυχία»

Εν τω μεταξύ, ο Λευκός Οίκος δήλωσε ότι ο Μπάιντεν «επιβεβαίωσε την ετοιμότητα του Ισραήλ να προχωρήσει με τους όρους που έχουν τώρα προσφερθεί στη Χαμάς» και δήλωσε ότι η παλαιστινιακή ομάδα ήταν τώρα το μόνο εμπόδιο για μια συμφωνία.

Από την πλευρά, ο εκπρόσωπος των Ισραηλινών Ενόπλων Δυνάμεων (IDF), υποναύαρχος Ντάνιελ Χαγκάρι δήλωσε ότι ο στρατός θα είναι σε θέση να διασφαλίσει την ασφάλεια του Ισραήλ σε περίπτωση οποιασδήποτε εκεχειρίας συμφωνηθεί από την κυβέρνηση.

Ωστόσο, ο Γιανίρ Κοζίν, διπλωματικός ανταποκριτής του στρατιωτικού ραδιοφωνικού σταθμού του Ισραήλ, GLZ, πιστεύει ότι ο Νετανιάχου δεν θα τερματίσει τον πόλεμο μέχρι να μπορέσει να τον παρουσιάσει ως επιτυχία.

«Μια συμφωνία που αφήνει τη Χαμάς είναι μια μεγάλη αποτυχία», είπε. «Οκτώ μήνες μετά, όταν δεν έχεις πετύχει κανέναν από τους στόχους του πολέμου -δεν έχεις τελειώσει με τη Χαμάς, δεν έχεις φέρει πίσω όλους τους ομήρους ή δεν έχεις εξασφαλίσει τα σύνορα- τότε δεν θέλει να τελειώσει ο πόλεμος. Αλλά καταλαβαίνει επίσης ότι δεν μπορεί να τον αφήσει μέχρι τις επόμενες ισραηλινές εκλογές του 2026», προσέθεσε.

«Αν μπορεί να πει: ‘Εξορίσαμε τον Γιαχία Σινουάρ και τον Μοχάμεντ Ντέιφ, δεν ζουν στη Γάζα’ και αν οι άνθρωποι που ζουν κοντά στη Γάζα και στα βόρεια σύνορα μπορούν να επιστρέψουν – νομίζω ότι μπορεί να κρατήσει την κυβέρνησή του ενωμένη. Αλλά πρόκειται για πολλά ‘αν’», προσέθεσε.

Η Χαμάς μοιάζει απίθανο να συμφωνήσει στην εξορία ή την παράδοση των κορυφαίων στελεχών της. Αλλά υπάρχουν σαφείς διαχωρισμοί που αναδύονται μεταξύ των ηγετών της Χαμάς εντός και εκτός της Γάζας.

Ο πρώην πρωθυπουργός του Ισραήλ, Εχούντ Μπαράκ, ο οποίος έχει επίσης διατελέσει υπουργός Άμυνας, δήλωσε στο ισραηλινό ραδιόφωνο τη Δευτέρα ότι ο πρόεδρος Μπάιντεν ανακοίνωσε τη συμφωνία «αφού είδε ότι ο Νετανιάχου προχωρά μόνο όταν είναι βέβαιος ότι ο Σινουάρ θα αρνηθεί».

«Αυτή η εκεχειρία θα μας σκοτώσει»

«Πώς νομίζετε ότι θα αντιδράσει ο Σινουάρ όταν τείνει να συμφωνήσει και μετά του λένε: αλλά κάνε γρήγορα, γιατί πρέπει να σε σκοτώσουμε ακόμα αφού επιστρέψεις όλους τους ομήρους», είπε ακόμα.

Παράλληλα, δεκάδες χιλιάδες Ισραηλινοί που εκτοπίστηκαν μετά τις επιθέσεις της Χαμάς στις 7 Οκτωβρίου παρακολουθούν την επόμενη κίνηση του πρωθυπουργού τους.

Μεταξύ αυτών είναι η Γιάριν Σουλτάν, μια 31χρονη μητέρα τριών παιδιών που έφυγε από το σπίτι της στη Στνερότ στα σύνορα με τη Γάζα το πρωί μετά τις επιθέσεις της Χαμάς. Όπως είπε δεν θα επιστρέψει στο σπίτι της μέχρι ο Γιαχία Σινουάρ και ο Μοχάμεντ Ντέιφ να μην είναι πλέον ελεύθεροι.

«Αυτή η εκεχειρία θα μας σκοτώσει», δήλωσε στο BBC. «Θα απελευθερώσουμε τους ομήρους, αλλά σε λίγα χρόνια από τώρα θα είστε οι επόμενοι όμηροι, θα είστε οι επόμενοι άνθρωποι που θα δολοφονηθούν, οι γυναίκες που θα βιαστούν – όλα αυτά θα ξανασυμβούν», προσέθεσε.