Η άνοδος της ακροδεξιάς απειλεί την σταθερότητα της Ευρώπης

Μία ανάσα πριν τις εκλογές για την ανάδειξη των μελών του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, οι δημοσκοπήσεις δείχνουν πως τα κόμματα της ακροδεξιάς αναμένεται να καταγράψουν υψηλά ποσοστά, ενώ υπάρχει περίπτωση το κόμμα της Λεπέν και της Μελόνι να ενωθούν δημιουργώντας την δεύτερη πιο ισχυρή κοινοβουλευτική ομάδα μετά από εκείνη του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος.

Το προηγούμενο διάστημα, η Ευρωπαϊκή Ένωση αντιμετώπισε την πρώτη απώλεια μέλους της, την αποχώρηση της Βρετανίας από την Ένωση, ενώ λίγες εβδομάδες αργότερα επήλθε η πανδημία που δημιούργησε πολλές αλλαγές, τόσο πολιτικές, όσο οικονομικές και κοινωνικές.

Όταν πλέον η πανδημία αντιμετωπίστηκε, η Ευρώπη κλήθηκε να αντιμετωπίσει τον πόλεμο στο κατώφλι της και μία ενεργειακή κρίση που έχει καθηλώσει τις οικονομίες των κρατών μελών της Ευρώπης. Όλοι αυτοί οι παράγοντες είτε μόνοι τους, είτε σε συνδυασμό έχουν ενισχύσει την ισχύ των ακροδεξιών κομμάτων.

Πολιτική ακυβερνησία

Σύμφωνα με τον Economist, οι εκλογές αυτές είναι αρκετά κρίσιμες για το μέλλον της Ευρώπης. Υπάρχει περίπτωση το αποτέλεσμα των εκλογών να επιφέρει μία μακρά περίοδο πολιτικής ακυβερνησίας. Το πρώτο σενάριο περιλαμβάνει την άμεση εκλογή των οργάνων της Ένωσης από τους 27 εθνικούς ηγέτες, προκειμένου να εξασφαλιστεί η πολιτική συνέχεια στις Βρυξέλλες.

Το δεύτερο σενάριο, μπορεί να επιφέρει τέτοιες αλλαγές, ώστε να υπάρξουν διαφωνίες ως προς τη μελλοντική κατεύθυνση της ΕΕ, η επίλυση των οποίων θα μπορούσαν να διαρκέσουν και μετά το τέλος του έτους – αφήνοντας ένα πολιτικό κενό εκεί, ακόμη και όταν μια υποτιθέμενη κυβέρνηση Τραμπ ετοιμάζεται να αναλάβει τα καθήκοντά της.

Οι προκλήσεις της νέας ευρωδιοίκησης

Αν και πολλοί θεωρούν πως το Ευρωκοινοβούλιο είναι ένα φόρουμ ανταλλαγής απόψεων, το επόμενο διάστημα, τα ευρωπαϊκά όργανα αναμένεται να αποφασίσουν για την νέα προσέγγιση της Ευρώπης για τη βιομηχανική πολιτική, την άμυνα, το περιβάλλον και πολλά άλλα ζητήματα.

Ακόμη, η Ουκρανία εξακολουθεί να εξαρτάται από τους Ευρωπαίους συμμάχους της για χρήματα και όπλα: κανείς δεν θα ήθελε να δει την ΕΕ να μπλοκάρει πολιτικά την Ουκρανία, όσο ο Ρώσος Βλαντιμίρ Πούτιν.

Και όποιος κι αν κερδίσει τον Λευκό Οίκο τον Νοέμβριο, η Ευρώπη θα εξακολουθήσει να υποστηρίζει τους κανόνες ελεύθερου εμπορίου σε μια εποχή που η Κίνα και η Αμερική τους έχουν σχεδόν εγκαταλείψει.

Οι ευρωπαϊκές εκλογές αναμένεται να έχουν πολλές πολιτικές συνέπειες

Η πολιτική συνέχεια της Ευρώπης

Οι εκλογές του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου αναμένεται να επηρεάσουν και την εκλογή των θεσμικών οργάνων της Ένωσης, με πρώτο και κύριο τον ορισμό του Προέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, του εκτελεστικού βραχίωνα της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Οκτώ ημέρες μετά τις εκλογές, οι ηγέτες της ΕΕ θα πραγματοποιήσουν σύνοδο κορυφής για να αποφασίσουν ποιος θα ηγηθεί των θεσμικών οργάνων της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Εκτός από τον νέο επικεφαλής της Επιτροπής, θα χρειαστούν επίσης ένας νέος επικεφαλής εξωτερικής πολιτικής και ένας νέος πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου που θα προεδρεύει στις συνεδριάσεις των ηγετών της ΕΕ.

Στην πρώτη δε συνεδρίαση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου θα ψηφιστεί από τους ευρωβουλευτές, ο νέος πρόεδρος. Ως προς την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, η νυν πρόεδρος της Κομισιόν, Ούρσουλα Φον ντερ Λάιεν είναι η «επικεφαλής υποψήφια» του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος, το οποίο προηγείται στις δημοσκοπήσεις, όμως έχει αρχίσει να το απειλεί η ακροδεξιά, μετά και την πρόταση της Λεπέν να ενωθεί με την Μελόνι.

Σημειώνεται ότι για να μπορέσει να αποκτήσει δεύτερη θητεία, η νυν πρόεδρος της Κομισιόν θα πρέπει να διοριστεί από τους ηγέτες των κρατών μελών της ΕΕ και στη συνέχεια η υποψηφιότητα της να τύχει της εγκρίσεως της πλειοψηφίας των νέων ευρωβουλευτών.

Οι επιθυμίες των ηγετών της ΕΕ

Οι περισσότεροι από τους εθνικούς ηγέτες της ΕΕ στηρίζουν την φον ντερ Λάιεν, πρώην υπουργό Άμυνας της Γερμανίας. Αλλά κάθε πρόεδρος, καγκελάριος ή πρωθυπουργός έχει προτεραιότητες που μπορεί να συγκρούονται με τις προτεραιότητες των γειτόνων τους.

Κάθε χώρα θέλει ένα μεγάλο χαρτοφυλάκιο στην Επιτροπή, είτε πρόκειται για την εποπτεία των εμπορικών κανόνων, είτε για τη διεύρυνση, είτε για την οικονομία της. Οι επιθυμίες των ευρωπαίων ηγετών σπάνια είναι προβλέψιμες, αλλά οι πιθανότητες είναι ότι η  νυν πρόεδρος θα προταθεί για δεύτερη θητεία, σε μία από τις δύο προγραμματισμένες συνόδους κορυφής τον Ιούνιο.

Αναζητώντας τις ισορροπίες στο νέο κοινοβούλιο

Λίγοι περιμένουν να υπάρξει μια τόσο ομαλή πορεία στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, από το οποίο τουλάχιστον το ήμισυ πρέπει να υποστηρίξει τον υποψήφιο των ηγετών της ΕΕ. Για να εξασφαλίσει την πρώτη της εντολή πριν από πέντε χρόνια, αρκούσε ένας συνασπισμός Φιλελευθέρων, Σοσιαλιστών και του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος. Αλλά αυτή η κεντρώα παράταξη έχει χάσει έκτοτε έδαφος από τους λαϊκιστές, οι οποίοι διαμορφώνονται σε δύο κύριες ομάδες, το ID και τους πιο μετριοπαθείς Ευρωπαίους Συντηρητικούς και Μεταρρυθμιστές.

Η ακροδεξιά, που κάποτε αποτελούσε δύναμη της αντιπολίτευσης, περιλαμβάνει τώρα εθνικούς ηγέτες όπως η πρωθυπουργός της Ιταλίας Τζόρτζια Μελόνι. Σε αρκετές άλλες μεγάλες χώρες, όπως η Γαλλία, η Πολωνία και ίσως η Γερμανία, οι δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι τα λαϊκιστικά κόμματα θα έρθουν πρώτα ή δεύτερα στην ψηφοφορία της ΕΕ. Ο σχηματισμός συνασπισμών χωρίς αυτούς γίνεται όλο και πιο δύσκολος.

Οι 400 περίπου έδρες που αναμένεται να κερδίσει η κεντρώα τριάδα των κομμάτων μπορεί να μην είναι αρκετές για να εξασφαλίσουν τις 361 ψήφους που χρειάζεται η κ. φον ντερ Λάιεν για την πλειοψηφία. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι η ψηφοφορία, η οποία θα μπορούσε να γίνει, είτε τον Ιούλιο, είτε τον Σεπτέμβριο, είναι μυστική και πολλές φορές οι βουλευτές έχουν ψηφίσει διαφορετικά από τις ομάδες τους.

Κρίσιμο το αποτέλεσμα των ευρωεκλογών

Η πορεία προς την αστάθεια

Την ώρα που η Ευρώπη μετατοπίζεται προς τα δεξιά, ένας συνασπισμός με τη συμμετοχή πιο αριστερών κομμάτων (όπως οι Πράσινοι) φαίνεται απίθανος. Αυτό το αίνιγμα ήταν που ώθησε την κ. von der Leyen να συζητήσει μια συμμαχία με το κόμμα της κ. Meloni – μέρος της πιο ήπιας ομάδας ecr μέσα στον αστερισμό της σκληρής δεξιάς.

Αλλά τόσο οι φιλελεύθεροι όσο και οι σοσιαλιστές δηλώνουν ότι είναι επιφυλακτικοί να συμμετάσχουν σε μια τέτοια συμμαχία. Οι εντάσεις στην πιο σκληροπυρηνική ομάδα id, η οποία στις 23 Μαΐου έδιωξε το κόμμα Εναλλακτική για τη Γερμανία (afd) μετά από ένα σκάνδαλο εκεί, σημαίνουν ότι ένας ανασχηματισμός των συμμαχιών σε επίπεδο ΕΕ είναι ορατός.

Οι πολιτικές στρεβλώσεις που απαιτούνται για την επίτευξη πλειοψηφίας θα γίνουν σαφείς μόνο όταν βγει το αποτέλεσμα. Όπως και κατά τον σχηματισμό εθνικών συνασπισμών, τόσο οι ηγέτες της ΕΕ όσο και οι ευρωβουλευτές θα προσπαθήσουν να διασφαλίσουν ότι η ατζέντα τους θα εισακουστεί. Εάν συμβεί αυτό, μπορεί να χρειαστούν αρκετοί ακόμη μήνες προτού οι πολιτικές συγκεκριμενοποιηθούν προς ικανοποίηση όλων.

Εάν όλα τα πολιτικά κόμματα επιμείνουν στις κόκκινες γραμμές τους, αυτό μπορεί να σημαίνει ότι δεν υπάρχει διαθέσιμος συνασπισμός για να υποστηρίξει οποιονδήποτε υποψήφιο για την κορυφαία εκτελεστική θέση της ΕΕ. Τι θα γίνει τότε; Σε αντίθεση με το εθνικό επίπεδο, δεν μπορούν να προκηρυχθούν νέες εκλογές για να αρθεί το αδιέξοδο. Σε περίπτωση που συμβεί αυτό, η σημερινή ομάδα των Ευρωπαίων επιτρόπων θα παραμείνει στη θέση της, αλλά δεν θα έχει την πολιτική νομιμοποίηση για να πετύχει οτιδήποτε.