Ιδιωτικές φωτογραφίες ενός παντρεμένου ζευγαριού του ’20 που έμοιαζαν με ερωτικές καρτ ποστάλ

Ο καλλιτέχνης-επιμελητής David Trullo εργαζόταν σε μια προσωρινή εγκατάσταση στο Εθνικό Μουσείο Διακοσμητικών Τεχνών της Μαδρίτης την ημέρα του 2017 που έφτασε από το υπουργείο Οικονομικών μια σφραγισμένη θήκη, η οποία δεν είχε ανοίξει για 80 χρόνια.

Χωρίς κανένα μέσο εντοπισμού του αρχικού ιδιοκτήτη ή της οικογένειάς του, είχε παραμείνει σε γραφειοκρατική και οικονομική εκκρεμότητα μέχρι να περάσει αρκετός χρόνος ώστε να επιτραπεί νομικά το άνοιγμά της.

Το περιεχόμενο αυτής της ακούσιας και εκπληκτικής χρονοκάψουλας αποτελεί τώρα το αντικείμενο της έκθεσης Álbum de Salón y Alcoba (Το άλμπουμ της κρεβατοκάμαρας και του καμαρινιού) που εγκατέστησε ο David Trullo στο μουσείο, στο πλαίσιο της Photoespaña, της ετήσιας γιορτής της φωτογραφίας στην πόλη.

«Κάναμε έρευνα ένα χρόνο για να τους βρούμε και ανακαλύψαμε ότι εξαφανίστηκαν το 1935. Οπότε μάλλον κάτι συνέβη στον ισπανικό εμφύλιο πόλεμο»

Η κοινωνική εικόνα του άγνωστου ζευγαριού / Photo: Álbum de Salón y Alcoba

H βαλίτσα με τα μυστικά

Η βαλίτσα περιείχε οικιακά αντικείμενα, ρούχα, εσάρπες, εσώρουχα και μια συλλογή φωτογραφιών που ανήκαν σε ένα ζευγάρι που είχε παντρευτεί στις 29 Ιουλίου 1922. Λίγα είναι γνωστά για το ζευγάρι, και για νομικούς λόγους ακόμη και η ταυτότητά τους, την οποία γνωρίζει ο Trullo, πρέπει να παραμείνει μυστική.

Παρά τις προσπάθειές του, δεν μπόρεσε να βρει καμία πληροφορία γι’ αυτούς ή την οικογένειά τους μετά τα μέσα της δεκαετίας του ’30.

«Κάναμε έρευνα ένα χρόνο για να τους βρούμε και ανακαλύψαμε ότι εξαφανίστηκαν το 1935. Οπότε μάλλον κάτι συνέβη στον ισπανικό εμφύλιο πόλεμο. Έφυγαν από την Ισπανία, τους συνέβη κάτι τρομερό. Δεν ξέρουμε. Η θεωρία μου, που είναι μόνο μια θεωρία, είναι ότι το 1936 κάτι συνέβη και τα μάζεψαν όλα αυτά σε μια βαλίτσα. Όχι τα πολύ πολύτιμα πράγματα- είναι πιο συναισθηματικά πράγματα. Τα πακετάρισαν και τα τοποθέτησαν κάπου με την ιδέα να επιστρέψουν και να τα ανακτήσουν, πιθανότατα από κάποια τράπεζα».

«Τραβήχτηκαν από τον Kaulak, ο οποίος ήταν ο καλύτερος φωτογράφος πορτρέτων της εποχής»

«Nομίζαμε ότι επρόκειτο απλώς για μια συλλογή ερωτικών καρτ ποστάλ»

Ο Trullo γνωρίζει τουλάχιστον ότι ήταν εύποροι και ότι ο σύζυγος ήταν δικηγόρος. «Οι φωτογραφίες τους πριν παντρευτούν», λέει, «τραβήχτηκαν από τον Kaulak, ο οποίος ήταν ο καλύτερος φωτογράφος πορτρέτων της εποχής. Όλοι ήθελαν ένα πορτρέτο από τον Kaulak».

Αλλά ανάμεσα στα οικογενειακά άλμπουμ, τις κοινωνικές φωτογραφίες και τα πορτραίτα των γονέων και των παππούδων υπήρχε μια κρυμμένη θήκη με φωτογραφίες εντελώς διαφορετικής φύσης -μια συλλογή από προσωπικές φωτογραφίες του ζευγαριού, προφανώς τραβηγμένες από τους ίδιους, που ντύνονταν με σέξι εσώρουχα και κομπινεζόν, έπαιρναν ερωτικές πόζες και έκαναν άφθονο σεξ. Οι εκτυπώσεις είχαν τυλιχτεί προσεκτικά σε διάφανο χαρτί.

Ο Trullo θυμάται την ανακάλυψη: «Ήταν μια πολύ έντονη στιγμή, καθώς στην αρχή νομίζαμε ότι επρόκειτο απλώς για μια συλλογή ερωτικών καρτ ποστάλ, αλλά στη συνέχεια ανακαλύψαμε ότι ήταν αυτοί οι ίδιοι και ότι είχαμε ένα εξαιρετικό αρχείο με τις δύο πλευρές τους, τα δημόσια πορτρέτα τους και τα οικεία».

Καθώς εξέταζε το εύρημα, ο Trullo νόμιζε ότι είχε αποκαλύψει φωτογραφίες της συζύγου να ποζάρει με ένα τρίτο πρόσωπο, έναν cross dresser, πριν συνειδητοποιήσει σιγά σιγά ότι στην πραγματικότητα ήταν ο ίδιος ο σύζυγός της. «Ποζάρει ντυμένος γυναίκα με τη γυναίκα του και παίζουν μαζί».

«Στις δεκαετίες του 1920 και του 1930 αρχίζουν να καταρρέουν όλοι οι ρόλοι των φύλων» -David Trullo

Η ιδιωτική εικόνα του άγνωστου ζευγαριού / Photo: Photo: Álbum de Salón y Alcoba

«Η αγορά της πορνοφωτογραφίας ήταν τόσο μεγάλη όσο και σήμερα»

«Είναι αυτοί, που κάνουν τη δική τους συλλογή από … τώρα θα το λέγαμε πορνοφωτογραφία, αλλά τότε το αποκαλούσαν fotografía galante, που το προτιμώ πολύ περισσότερο», λέει ο Trullo. «Υπήρχαν πολλές συνεδρίες, οπότε δεν ήταν μόνο μία – ήταν πολύ ενθουσιώδεις».

Η αντίθεση μεταξύ των κοινωνικών πορτραίτων του ζευγαριού και των ιδιωτικών τους φωτογραφιών, καθώς και ο κόπος που έκαναν για να κρύψουν τις δραστηριότητές τους, μπορεί να υπονοεί ότι τα ενδιαφέροντά τους ήταν παράνομα ή, τουλάχιστον, αντισυμβατικά, αλλά ο Trullo τονίζει πόσο διαδεδομένα ήταν τα γούστα τους – στο σεξ, το cross dressing και την ερασιτεχνική φωτογραφία.

«Θα μπορούσες ίσως να σκεφτείς ότι ήταν κάτι εξαιρετικό, αλλά εκείνη την εποχή η αγορά της πορνοφωτογραφίας ήταν τόσο μεγάλη όσο και σήμερα», εξηγεί. Η Μαδρίτη των δεκαετιών του ’20 και του ’30 ήταν «τόσο μοντέρνα όσο το Παρίσι ή το Βερολίνο ή το Λονδίνο» και η ερωτική φωτογραφία ήταν εύκολα διαθέσιμη σε πολυάριθμα περιοδικά που πωλούνταν στους δρόμους. Οι ομοιότητες μεταξύ των φωτογραφιών του ζευγαριού και των τολμηρών φωτογραφιών της εποχής υποδηλώνουν μια ενθουσιώδη εξοικείωση. «Είμαι σίγουρος ότι έβλεπαν αυτά τα περιοδικά και μπορείτε να δείτε τις συνδέσεις – τις πόζες, τις συμπεριφορές».

«Οι άνδρες δεν ήθελαν να είναι κύριοι πια» -David Trullo

Ο άντρας ντυνόταν γυναίκα / Photo: Photo: Álbum de Salón y Alcoba

«Οι καρτ ποστάλ ήταν το Instagram της εποχής»

«Η διάδοση των εικόνων των σταρ του μιούζικ χολ ή του βαριετέ σε λιγότερο ή περισσότερο σαφείς πόζες ήταν παντού: καρτ ποστάλ, σοκολάτες, τσιγάρα. Και οι καρτ ποστάλ ήταν το Instagram της εποχής. Αυτή ήταν μια τεράστια επιρροή στην προσωπογραφία εκείνη την εποχή, και οι φωτογραφίες που βρήκαμε δείχνουν ξεκάθαρα την επιρροή αυτή» συνεχίζει ο Trullo.

Ομοίως, σε μια εποχή που οι παραδοσιακοί ρόλοι των φύλων αμφισβητούνταν όλο και περισσότερο, το cross-dressing ήταν αποδεκτό σε ορισμένα περιβάλλοντα, και όχι λιγότερο στην εξαιρετικά δημοφιλή σκηνή του music hall, όπου η φήμη ενός «transformista» (γυναικείου μιμητή) μπορούσε μερικές φορές να επισκιάσει εκείνη του υποκειμένου του.

«Στο πλαίσιο της εποχής, οι δεκαετίες του 1920 και του 1930 είναι η εποχή που όλοι οι ρόλοι των φύλων αρχίζουν να καταρρέουν. Τα κορίτσια θέλουν να είναι ανεξάρτητα, μοντέρνα, κόβουν τα μαλλιά τους, αλλάζουν εντελώς την ενδυμασία τους. Και οι άντρες δεν θέλουν να είναι πια κύριοι. Θέλουν να είναι το ίδιο μοντέρνοι με τα κορίτσια».

Η πρώτες φωτογραφικές μηχανές

Εξίσου σημαντικό είναι ότι υπήρχε η τεχνολογία που επέτρεπε στους ερασιτέχνες να παρακάμπτουν τους επαγγελματίες φωτογράφους και τις υπηρεσίες των εργαστηρίων επεξεργασίας. Μια φωτογραφική μηχανή μπορούσε να αγοραστεί με 8 δολάρια (6 λίρες Αγγλίας) το 1930. «Έτσι, αν σκεφτούμε ότι όλοι μπορούν να έχουν ένα smartphone τώρα, πολλοί άνθρωποι θα μπορούσαν να έχουν μια τέτοια φωτογραφική μηχανή».

«Δεν χρειάζεστε έναν επαγγελματία φωτογράφο για να έχετε ένα πορτρέτο. Μπορείτε να έχετε μια φωτογραφική μηχανή που είναι εύκολη, που είναι προσιτή και μπορείτε να βγάλετε τις δικές σας φωτογραφίες. Ποζάρεις, ντύνεσαι, αλλά οι φωτογραφίες βγαίνουν στο σπίτι. Μπορείτε να τοποθετήσετε μια φωτογραφική μηχανή και ένα χρονόμετρο και να φύγετε».

Φυσικά, κανένα μέτρο προστασίας της ιδιωτικής ζωής δεν μπορούσε να εγγυηθεί τη διακριτικότητα αυτών που θα επεξεργάζονταν το φιλμ και θα εκτύπωναν τις φωτογραφίες, αλλά ο Trullo πιστεύει ότι το ζευγάρι είχε βρει μια λύση.

Photo: Photo: Álbum de Salón y Alcoba

Το ζευγάρι είχε δικό του σκοτεινό θάλαμο

«Νομίζω ότι είχε ένα σκοτεινό θάλαμο, γιατί με όλα τα έγγραφα, κάποια πράγματα εμφανίζονται για φωτογραφικό υλικό. Έτσι, είμαστε αρκετά σίγουροι ότι τα έκανε όλα μόνος του. Και πολλές από τις εκτυπώσεις είχαν διαφορετικό φινίρισμα – υπερεκτεθειμένες, υποεκτεθειμένες, και ένα εργαστήριο δεν σου το δίνει αυτό. Οπότε μάθαινε την τεχνική».

Η γοητεία που ασκεί στον Trullo η συμπεριφορά του ζευγαριού γύρω από αυτό που περιγράφει ως «ένα πολύ ιδιωτικό είδος σεξουαλικού παιχνιδιού μεταξύ τους» είναι μάλλον ιστορική παρά διεγερτική. Αποκαλύπτεται μια κατάλληλα επιπλωμένη κρεβατοκάμαρα που καθορίζει το σκηνικό, ενώ φαίνονται οι νέες φτηνές φωτογραφικές μηχανές που διατίθεντο στην αναπτυσσόμενη ερασιτεχνική αγορά, όπως και διαφημίσεις για ερωτικές φωτογραφίες της δεκαετίας του 1930 και φωτογραφίες των αστέρων του μιούζικ χολ της εποχής.

«Τι θα κρατήσουν ή θα καταστρέψουν ή θα δείξουν τα εγγόνια μας;» αναρωτιέται ο Trullo. «Γιατί – σκεφτείτε το – όλοι μας έχουμε μια ιστορία και ένα παρελθόν».

*Με στοιχεία από theguradian.com