ΕΕ: Το «ποτάμι της οργής» οδηγεί στην παραπληροφόρηση γύρω από τις ευρωεκλογές

Η οργή των Ευρωπαίων αγροτών είναι κάτι περισσότερο από ένα σημαντικό θέμα στις ευρωεκλογές που διεξάγονται σε όλη την ΕΕ αυτή την εβδομάδα – είναι επίσης ένα από τα κύρια θέματα της παραπληροφόρησης που συνδέεται χρονικά με την ψηφοφορία.

Στην Ιταλία, ανακριβείς ισχυρισμοί κυκλοφόρησαν στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση απαγορεύει την εκτροφή ζώων, ενώ μια φήμη που έκανε τον γύρο της Ισπανίας ισχυρίστηκε ότι η κυβέρνηση προκαλεί ξηρασία κατεδαφίζοντας φράγματα.

Αυτοί οι ισχυρισμοί αποτελούν μέρος μιας πληθώρας fake news, που στοχεύει στους ψηφοφόρους οι οποίοι εκλέγουν το νέο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, και διαδίδονται από ακροδεξιούς πολιτικούς, πράκτορες πληροφοριών που εδρεύουν εκτός Ευρώπης και άλλους, σύμφωνα με ερευνητές, επισημαίνουν οι New York Times.

Έρχεται με τη μορφή ανακυκλωμένων βίντεο και φωτογραφιών που παρουσιάζονται ως επίκαιρα, παρερμηνείες προτάσεων πολιτικής και εμπρηστικές πολιτικές διαφημίσεις, που αφορούν θέματα όπως η γεωργία, η κλιματική αλλαγή και η μετανάστευση. Η ξένη προπαγάνδα, ακόμη και περιεχόμενο που απαγορεύεται ρητά από την Ευρωπαϊκή Ένωση, συνεχίζει να εισχωρεί στο οικοσύστημα της πληροφόρησης.

Στο υψηλότερο επίπεδο η παραπληροφόρηση στην ΕΕ

Τις τελευταίες εβδομάδες, μάλιστα, η παραπληροφόρηση σχετικά με το μπλοκ των 27 χωρών της ΕΕ έφτασε στο υψηλότερο επίπεδο από τότε που ξεκίνησε η παρακολούθηση το 2023, σύμφωνα με το Ευρωπαϊκό Παρατηρητήριο Ψηφιακών Μέσων – μια συνεργασία μεταξύ ελεγκτών ειδήσεων, ακαδημαϊκών και άλλων που επικεντρώνονται στην παραπληροφόρηση.

Πολλές από τις ψευδείς ιστορίες που φτάνουν τώρα στο εκλογικό σώμα δεν είναι καθόλου καινούργιες. Αντίθετα, αναδημιουργούν παλιές προκαταλήψεις και παρανοήσεις για να προσαρμοστούν στα τρέχοντα γεγονότα, δήλωσε στους NYT ο Alexandre Alaphilippe, εκτελεστικός διευθυντής του EU DisinfoLab, ενός ανεξάρτητου ερευνητικού οργανισμού στις Βρυξέλλες.

Κυκλοφόρησαν αβάσιμοι ισχυρισμοί ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση καταστρέφει σκόπιμα καλλιεργήσιμα χωράφια, επιβάλλει μειώσεις στη γεωργική παραγωγή και προσπαθεί να αντικαταστήσει τους αγρότες με ρομπότ τεχνητής νοημοσύνης, προκαλώντας οργή

«Βλέπουμε πάντα αυτή τη βασικής γραμμής τού ‘Μην εμπιστεύεστε τίποτα από την ΕΕ’ και ‘Επιστρέψτε σε πιο εθνικές ή εθνικιστικές θέσεις και προσπαθήστε να ανακτήσετε τον έλεγχο’, εξήγησε, προσθέτοντας πως «όλα αυτά παίζουν με την πολυπλοκότητα της ευρωπαϊκής νομοθέτησης, προσπαθώντας να ρίξουν την ευθύνη σε κάποιον ή να συνδυάσουν θέματα που δεν έχουν καμία σχέση μεταξύ τους πέρα από κάποια ‘σύγκλιση’ οργής».

Στο στόχαστρο fake news και προπαγάνδας οι ευρωεκλογές

Κατά κάποιο τρόπο, η Ευρώπη είναι σε καλύτερη θέση από τις Ηνωμένες Πολιτείες, για να αποκρούσει fake news και θεωρίες συνωμοσίας, υποστηρίζει η αμερικανική εφημερίδα. Οι Ευρωπαίοι ερευνητές παραπληροφόρησης δήλωσαν ότι η πολιτική πίεση για την αποφυγή της λογοκρισίας, που εκνευρίζει τους Αμερικανούς συναδέλφους τους, είναι λιγότερο διαδεδομένη στην Ευρωπαϊκή Ένωση, οι χώρες της οποίας έχουν ψηφίσει νόμους, έχουν δημιουργήσει υπηρεσίες ψηφιακής άμυνας και έχουν διεξάγει έρευνες τα τελευταία χρόνια, για να αντιμετωπίσουν την απειλή των συντονισμένων εκστρατειών επιρροής, της τεχνητής νοημοσύνης και της χαλαρής μετριοπάθειας του περιεχομένου στο διαδίκτυο.

Η παραπληροφόρηση, ωστόσο, συνεχίζεται και εξαπλώνεται πέρα από τα σύνορα ενόψει των ευρωεκλογών, οι οποίες ξεκίνησαν την Πέμπτη σε κάποιες χώρες. Η εφαρμογή των πολιτικών που αποσκοπούν στον περιορισμό της προπαγάνδας και των ψευδών ειδήσεων είναι εκκολαπτόμενη και ασυνεπής και πρέπει να αντιμετωπίσει μια επικίνδυνη αίσθηση εφησυχασμού, προειδοποίησε ο Alaphilippe.

«Θα πρέπει όλοι να χαλαρώσουμε, επειδή στην πραγματικότητα δεν έχουμε φασίστες ή ναζί στους δρόμους αυτή τη στιγμή – είναι απλώς στη γωνία;», ρώτησε. «Αυτή είναι η κύρια ανησυχία μου αυτή τη στιγμή».

Οι αγροτικές κινητοποιήσεις στην ΕΕ, αφορμή θεωριών συνωμοσίας

Μια έκθεση αυτής της εβδομάδας από δύο ομάδες ελέγχου γεγονότων, τη Newtral στην Ισπανία και την Science Feedback στη Γαλλία, εντόπισε ψευδείς ειδήσεις σε έξι γλώσσες που συνδέονταν με τις διαδηλώσεις των αγροτών. Υπήρχαν αβάσιμοι ισχυρισμοί ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση καταστρέφει σκόπιμα καλλιεργήσιμα χωράφια, επιβάλλει μειώσεις στη γεωργική παραγωγή και προσπαθεί να αντικαταστήσει τους αγρότες με ρομπότ τεχνητής νοημοσύνης. Οι ισχυρισμοί αυτοί φάνηκε να βρίσκουν απήχηση στο κοινό, πολύ περισσότερο από ό,τι η γενική κριτική για το κλίμα, τόνισαν οι ερευνητές.

Διαπίστωσαν ότι πολλές από τις ψευδείς ειδήσεις – για παράδειγμα, ότι οι κυβερνήσεις προωθούσαν την κατανάλωση κρέατος και εντόμων που καλλιεργούνταν στο εργαστήριο, για την καταπολέμηση της ρύπανσης του περιβάλλοντος – συνέβαλαν στην ενίσχυση της υπάρχουσας δυσπιστίας απέναντι στις Βρυξέλλες και τις πολιτικές της για το κλίμα.

Αξίζει να σημειωθεί, μάλιστα, ότι σχεδόν το 82% των αναρτήσεων στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης που εξέτασαν οι ερευνητές κοινοποιήθηκαν από ακροδεξιούς πολιτικούς.

«Βούτυρο στο ψωμί» της προπαγάνδας το μεταναστευτικό στην ΕΕ

Υπουργοί της κυβέρνησης και άλλα πολιτικά πρόσωπα διέδιδαν επίσης ξενοφοβικές θεωρίες συνωμοσίας για τη μετανάστευση πριν από την ψηφοφορία. Οι Ισπανοί ελεγκτές ειδήσεων διέψευσαν ένα βίντεο με μια επίθεση και ληστεία εναντίον ενός ηλικιωμένου άνδρα – το βίντεο είχε γυριστεί στο Λος Άντζελες, όχι στη Βαρκελώνη, είπαν – καθώς και τον ισχυρισμό σχετικά με τη φυλή του δράστη, την οποία η αστυνομία δεν αποκάλυψε.

Εν μέσω αντιδράσεων για τα σχέδια στέγασης αιτούντων άσυλο στην Ιρλανδία, οι τοπικοί ελεγκτές ειδήσεων διαπίστωσαν ότι μια εικόνα που κοινοποιήθηκε στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και έδειχνε την εθνική αστυνομία να αντιμετωπίζει διαδηλωτές είχε παραχθεί από τεχνητή νοημοσύνη.

Οι επιχειρήσεις επηρεασμού από την Ρωσία και άλλους κρατικούς φορείς αποτελούν μείζονα ανησυχία για τις ευρωεκλογές, δήλωσαν οι ειδικοί. Τα μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης, όπως η Βουλγαρία και η Σλοβακία, είναι ιδιαίτερα ευάλωτα, σύμφωνα με τους τοπικούς ελεγκτές ειδήσεων, οι οποίοι επικαλέστηκαν μελέτες που δείχνουν ότι λιγότεροι από τους μισούς πολίτες στις χώρες αυτές πιστεύουν ότι η Ρωσία ευθύνεται για τη σύγκρουση στην Ουκρανία, την οποία η ίδια ξεκίνησε.

Οι εκστρατείες λάσπης κατά της Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, της προέδρου και εν νέου υποψήφιας για την ηγεσία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, έχουν αυξηθεί τους τελευταίους μήνες, σύμφωνα με την East StratCom Task Force, μια ομάδα εμπειρογνωμόνων παραπληροφόρησης που έχει εξουσιοδοτηθεί από αξιωματούχους της ΕΕ.

Επιχείρηση αντιμετώπισης της ρωσικής προπαγάνδας στο TikTok

Παράλληλα, ένα ρωσικό μέσο προπαγάνδας συνδέθηκε τον Φεβρουάριο με ένα deepfake που δημιούργησε η Α.Ι. ενός Γάλλου παρουσιαστή ειδήσεων, ο οποίος ισχυρίστηκε ψευδώς πως ο πρόεδρος της Γαλλίας, Εμανουέλ Μακρόν, επέλεξε να μην επισκεφθεί την Ουκρανία, καθώς υπήρχαν φόβοι για δολοφονίες.

Οι Βρυξέλλες προσπάθησαν να εμποδίσουν την προπαγάνδα της Μόσχας, αλλά το ευρωπαϊκό κοινό εξακολουθεί να εκτίθεται σε αυτήν. Ερευνητές από το Πανεπιστήμιο Sodertorn στη Σουηδία και την ομάδα πολιτών «Alliance4Europe» δήλωσαν ότι, μόλις την Τρίτη, τουλάχιστον 29 κανάλια TikTok από απαγορευμένες ρωσικές οντότητες ή αντιγραφείς τους, ήταν προσβάσιμα εντός του μπλοκ, συμπεριλαμβανομένου ενός λογαριασμού με σχεδόν τρία εκατομμύρια οπαδούς.

Το TikTok ανέφερε σε δήλωσή του την Πέμπτη ότι οι σχετικοί λογαριασμοί έχουν πλέον μπλοκαριστεί και πως διεξάγει επανεξέταση, «για να κατανοήσει ένα ζήτημα που επηρέασε τον αποκλεισμό που εφαρμόζει το TikTok σε ορισμένους λογαριασμούς κρατικά ελεγχόμενων μέσων ενημέρωσης στην Ευρώπη».

Μια ισπανική ομάδα ελέγχου ειδήσεων, η EFE Verifica, δήλωσε τον περασμένο μήνα ότι ήταν μεταξύ των στόχων μιας φιλορωσικής επιχείρησης, που προσπαθούσε επί μήνες να αποσπάσει την προσοχή των δημοσιογράφων και των ελεγκτών με ψευδείς ειδοποιήσεις.

Η εκστρατεία, με εναλλακτικά παρατσούκλια «Operation Overload» ή «Operation Matryoshka» (σ.σ. από τις ρωσικές κούκλες Ματριόσκα), χρησιμοποίησε λογαριασμούς ηλεκτρονικού ταχυδρομείου και προφίλ στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης στο X, για να εκτοξεύσει στους – ήδη υπερφορτωμένους – εμπειρογνώμονες παραπληροφόρησης επιπόλαια αιτήματα προκειμένου να διαψεύσουν περιεχόμενο. Η EFE δήλωσε ότι μόνον αυτή έλαβε 50 ηλεκτρονικά αιτήματα από τον Δεκέμβριο για τη διερεύνηση μηνυμάτων κειμένου, φωτογραφιών και βίντεο.