Οι ευρωεκλογές έρχονται σε μια κρίσιμη στιγμή για την πολιτική για το κλίμα και την ενέργεια σε ολόκληρη την Ευρώπη.

Εν μέσω γεωπολιτικής αναταραχής, τα κράτη μέλη της ΕΕ αντιμετωπίζουν αυξανόμενη πίεση για την παροχή ασφαλούς ενεργειακού εφοδιασμού και τον ανταγωνισμό με άλλες μεγάλες δυνάμεις, όπως η Κίνα και οι ΗΠΑ.

Εν τω μεταξύ, υπάρχουν εκτεταμένες αναφορές για μια «πράσινη αντίδραση» σε πολλές χώρες της ΕΕ, με κυρίαρχο παράδειγμα τις πρόσφατες διαμαρτυρίες των αγροτών σε όλη την Ευρώπη, οι οποίοι θεωρούν άδικες τις περιβαλλοντικές πολιτικές και ειδικά την Κοινή Αγροτική Πολιτική (ΚΑΠ).

Με τις ευρωεκλογές του 2024 σε εξέλιξη, οι αναλυτές προβλέπουν μια δεξιότερη στροφή στην πολιτική της ΕΕ. Μια αύξηση των ακροδεξιών ευρωβουλευτών, μάλιστα, θα μπορούσε να οδηγήσει σε έναν δεξιό πλειοψηφικό συνασπισμό στο ΕΚ

Το νέο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, η νέα Επιτροπή και τα κράτη μέλη θα πρέπει επίσης να συμφωνήσουν τους επόμενους μήνες σε ένα στόχο εκπομπών για το 2040, ο οποίος θα αποτελέσει το εφαλτήριο για την ευρύτερη πορεία του μπλοκ προς την «κλιματική ουδετερότητα» έως το 2050.

Οι αποφάσεις αυτές θα επηρεαστούν από το ποια κόμματα θα επικρατήσουν στις ευρωεκλογές.

Το Carbon Brief παρακολουθεί τις δεσμεύσεις που ανέλαβε καθεμία από τις κύριες ομάδες του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου στις προεκλογικές τους διακηρύξεις, σε μια σειρά θεμάτων που σχετίζονται με το κλίμα και την ενέργεια.

Το μανιφέστο των ευρωομάδων για την ενέργεια

– Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα (ΕΛΚ): Το μεγαλύτερο σε δύναμη κόμμα στο ΕΚ, στο οποίο ανήκει η σημερινή και εκ νέου υποψήφια πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν.

«Το σήμα κατατεθέν μας είναι η Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία. Η Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία γεννήθηκε από την ανάγκη προστασίας των ανθρώπων και του πλανήτη. Αλλά σχεδιάστηκε επίσης ως μια ευκαιρία να οικοδομήσουμε τη μελλοντική μας ευημερία».

– Προοδευτική Συμμαχία Σοσιαλιστών και Δημοκρατών (S&D): Η κεντροαριστερή ομάδα που κατέχει σήμερα τον δεύτερο μεγαλύτερο αριθμό εδρών στο Ευρωκοινοβούλιο.

«Μια νέα πράσινη και κοινωνική συμφωνία για μια δίκαιη μετάβαση με καθαρή, ασφαλή και οικονομικά προσιτή ενέργεια, νέες ποιοτικές θέσεις εργασίας σε μια πράσινη κυκλική οικονομία χωρίς άνθρακα και έναν βιώσιμο πλανήτη».

– Renew Europe Now (Ανανεώστε την Ευρώπη τώρα): Η φιλελεύθερη προεκλογική πλατφόρμα του Ευρωπαϊκού Δημοκρατικού Κόμματος (EDP), της Συμμαχίας Φιλελευθέρων και Δημοκρατών για την Ευρώπη (ALDE) – τα οποία έχουν επίσης τις δικές τους διακηρύξεις – και του κυβερνώντος κόμματος της Γαλλίας «Renaissance».

«Με την Πράσινη Συμφωνία ανοίγουμε το δρόμο για μια οικονομικά βιώσιμη μετάβαση σε ένα βιώσιμο μέλλον για τα παιδιά μας, τα εγγόνια μας και τους επόμενους».

– Ευρωπαϊκό Πράσινο Κόμμα: Εκπροσωπεί πράσινα κόμματα από όλη την Ευρώπη και αποτελεί μέρος μιας κοινοβουλευτικής ομάδας με την Ευρωπαϊκή Ελεύθερη Συμμαχία (EFA), η οποία εκπροσωπεί περιφερειακές ή αυτονομιστικές ευρωπαϊκές ομάδες. Το Volt Europa, ένα φιλοευρωπαϊκό, ομοσπονδιακό κόμμα, είναι επίσης συνδεδεμένο με την ομάδα.

«Η καταπολέμηση της κρίσης του κόστους ζωής και της οικονομικής ανισότητας, με παράλληλη προστασία του κλίματος και αποκατάσταση της φύσης, απαιτεί επενδύσεις. Γι’ αυτό, προτείνουμε ένα σημαντικό επενδυτικό σχέδιο για την Ευρώπη: την Πράσινη και Κοινωνική Συμφωνία. Θα κατασκευάσουμε νέες πράσινες υποδομές και θα χρηματοδοτήσουμε ποιοτικές δημόσιες υπηρεσίες. Αυτή η οικονομική ευκαιρία θα δημιουργήσει νέες θέσεις εργασίας και βιομηχανίες».

EFA: «Υποστηρίζουμε κατ’ αρχήν την Πράσινη Συμφωνία, καθώς πρέπει να δράσουμε από κοινού για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής. Ανησυχούμε όμως ότι η συγκεντρωτική προσέγγιση από πάνω προς τα κάτω έχει δυσανάλογο κοινωνικό και οικονομικό αντίκτυπο σε ορισμένους τομείς και περιφέρειες».

Volt Europa: «Η ΕΕ έχει εφαρμόσει και προτείνει διάφορες πολιτικές για την επίτευξη καθαρών μηδενικών εκπομπών έως το 2050, με τελευταία την Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία με τη νομοθεσία ‘Fit for 55’. Αυτό ήταν ένα μεγάλο βήμα προς τα εμπρός, αλλά ακόμα δεν είναι αρκετά φιλόδοξο ώστε να συνάδει με τη συμφωνία του Παρισιού. Η δική μας πράξη για τη μετάβαση στο κλίμα επικεντρώνεται στη μείωση των εκπομπών το συντομότερο δυνατό και υιοθετεί μια ολιστική προσέγγιση σε ένα πολύπλοκο ζήτημα».

– Ευρωπαίοι Συντηρητικοί και Μεταρρυθμιστές (ECR): Μια κοινοβουλευτική ομάδα δεξιών ευρωσκεπτικιστών. Ο ακροδεξιός συνασπισμός «Ταυτότητα και Δημοκρατία», ο οποίος αποσχίστηκε από το ECR το 2019, δεν έχει εκδώσει μανιφέστο.

«Προτείνουμε μια αντίθετη προσέγγιση για την Πράσινη Συμφωνία από αυτήν που προωθεί η ΕΕ τα τελευταία πέντε χρόνια. Θα υποστηρίξουμε μια πιο ισορροπημένη στρατηγική για το κλίμα, η οποία δεν ξεχνά τους απλούς ανθρώπους και δίνει προτεραιότητα στην κοινωνικοοικονομική ευημερία. Σκοπεύουμε να επανεξετάσουμε τους πιο προβληματικούς στόχους της Πράσινης Συμφωνίας».

– Κόμμα της Ευρωπαϊκής Αριστεράς: Μια ένωση δημοκρατικών, σοσιαλιστικών και κομμουνιστικών κομμάτων που συμμετέχει σε μια κοινοβουλευτική ομάδα γνωστή ως «Η Αριστερά στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο».

«Η Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής έχει θέσει ως στόχο την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής και την έναρξη μιας οικολογικής στροφής. Παρ’ όλα αυτά, παραμένει εγκλωβισμένη σε ένα πλαίσιο συμφιλίωσης με το καπιταλιστικό σύστημα παραγωγής, που πρέπει να ξεπεραστεί. Χρειάζεται ισχυρότερη δυναμική και διαφορετική προοπτική. Η Ευρωπαϊκή Αριστερά έχει ως στόχο να συμβάλει στην ανάδυση ενός προοδευτικού κινήματος, με πρωταρχικό στόχο την υπέρβαση του νεοφιλελευθερισμού και του καπιταλιστικού συστήματος που εκμεταλλεύεται τη φύση, τις γυναίκες και τους άνδρες».

Κλιματικοί στόχοι

Όταν διεξήχθησαν οι τελευταίες ευρωεκλογές το 2019, ένα «πράσινο κύμα» είδε πολιτικούς με επίκεντρο το κλίμα να κερδίζουν έδρες σε ολόκληρη την ήπειρο. Αυτό ερμηνεύτηκε ως σαφής εντολή για τον καθορισμό φιλόδοξων, πανευρωπαϊκών κλιματικών στόχων και πολιτικών.

Στα χρόνια που ακολούθησαν, η ΕΕ ενέκρινε μια ευρωπαϊκή πράσινη συμφωνία, με στόχους για τη μείωση των εκπομπών κατά 55% από τα επίπεδα του 1990 έως το 2030 και την επίτευξη του καθαρού μηδενισμού έως το 2050. Πέρασε επίσης μια δέσμη πολιτικών για να βοηθήσει τα κράτη μέλη να επιτύχουν αυτούς τους στόχους.

Τα μέτρα αυτά «βελτίωσαν σημαντικά» τις επιδόσεις της ΕΕ όσον αφορά την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής, σύμφωνα με ανεξάρτητη ανάλυση του Climate Action Tracker. Ωστόσο, η ομάδα αναφέρει ότι το μπλοκ θα πρέπει να εφαρμόσει περαιτέρω πολιτικές για να ευθυγραμμιστεί με τους στόχους της Συμφωνίας του Παρισιού.

Με τις ευρωεκλογές του 2024 σε εξέλιξη, οι αναλυτές προβλέπουν μια δεξιότερη στροφή στην πολιτική της ΕΕ. Μια αύξηση των ακροδεξιών ευρωβουλευτών, μάλιστα, θα μπορούσε να οδηγήσει σε έναν δεξιό πλειοψηφικό συνασπισμό στο ΕΚ.

Αυτό, με τη σειρά του, θα μπορούσε να θέσει σε κίνδυνο την επόμενη φάση των κλιματικών φιλοδοξιών της ΕΕ, συμπεριλαμβανομένων των διαπραγματεύσεων σχετικά με την πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για μείωση των εκπομπών κατά 90% έως το 2040.

Ενίσχυση των βιομηχανιών καθαρής ενέργειας

Πολλές από τις διακηρύξεις των ευρωομάδων επικεντρώνονται στην προώθηση της οικονομικής επιτυχίας και ανταγωνιστικότητας της ΕΕ, ιδίως σε σχέση με τις ΗΠΑ και την Κίνα, καθώς και στη διασφάλιση ότι δεν θα εξαρτάται από άλλα έθνη για πόρους.

Αυτό συμβαίνει εν μέσω μιας περιόδου αστάθειας, που προκλήθηκε εν μέρει από την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, η οποία απείλησε την ενεργειακή ασφάλεια του μπλοκ, λόγω της εξάρτησής του από το ρωσικό φυσικό αέριο.

Συχνά, τα κόμματα συνδέουν ρητά αυτούς τους ευρύτερους γεωπολιτικούς αγώνες με την ανάγκη για την αναβάθμιση των βιομηχανιών χαμηλών εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα.

«Αναπτύσσουμε την εγχώρια αγορά για τις βιομηχανίες μας καθαρής τεχνολογίας. Αποδεσμεύουμε τον άνθρακα και αναζωογονούμε τις ενεργοβόρες βιομηχανίες μας για να πουλήσουμε καθαρά προϊόντα παγκοσμίως. Έτσι, αυξάνουμε την ενεργειακή μας ανεξαρτησία και τη συνολική μας κυριαρχία και ανθεκτικότητα», δηλώνει το ΕΛΚ.

Τόσο το S&D όσο και οι Πράσινοι εστιάζουν στην ανάγκη για επενδύσεις σε όλους τους βιομηχανικούς τομείς, προκειμένου να διατηρηθεί το ανταγωνιστικό πλεονέκτημα της ΕΕ. Το ALDE, το κύριο κόμμα του Renew Europe Now, δίνει έμφαση στις «διασυνοριακές» δημόσιες επενδύσεις, προκειμένου να «επιτευχθούν οι οικονομίες κλίμακας που προσφέρει η ενιαία αγορά».

Τα δεξιά και φιλελεύθερα κόμματα τονίζουν την ανάγκη για «τεχνολογική ουδετερότητα» στα σχέδιά τους.

Οι Πράσινοι και τα αριστερά κόμματα, από την άλλη πλευρά, είτε απορρίπτουν ρητά την πυρηνική ενέργεια, είτε δεν την αναφέρουν. Δίνουν επίσης μεγαλύτερη έμφαση στην ανάπτυξη επιλογών δημόσιων μεταφορών, συμπεριλαμβανομένων βελτιωμένων σιδηροδρομικών δικτύων, παράλληλα με επενδύσεις σε υποδομές για ηλεκτρικά οχήματα.

Headlines