«Ηρθε η ώρα για επιστροφή των Γλυπτών»

Στις βρετανικές εκλογές του Δεκεμβρίου 2019, η «μόνη ελπίδα» της Ελλάδας για να γύριζαν τα Γλυπτά του Παρθενώνα ήταν ο Τζέρεμι Κόρμπιν. Ετσι τουλάχιστον το είχε θέσει, λίγο πριν από τις κάλπες, ο διεθνούς φήμης αυστραλοβρετανός δικηγόρος Τζέφρι Ρόμπερτσον, ανασύροντας τη δέσμευση του τότε ηγέτη των Εργατικών (στην αποκλειστική συνέντευξη που είχε παραχωρήσει στα «ΝΕΑ» έναν χρόνο νωρίτερα) ότι, αν γινόταν πρωθυπουργός, η Βρετανία θα επέστρεφε τα αριστουργήματα του Φειδία στον γενέθλιο τόπο τους.

Η συνέχεια είναι γνωστή: οι Εργατικοί κατέγραψαν το χειρότερο εκλογικό αποτέλεσμα από το 1935, ο Κόρμπιν αποκαθηλώθηκε και στην καρέκλα του κάθισε ένας ιππότης, ο σερ Κιρ Στάρμερ, ο οποίος, σε αντίθεση με τον προκάτοχό του, θα καταφέρει – εκτός συγκλονιστικού απροόπτου – να εγκατασταθεί στην Ντάουνινγκ Στριτ στις αρχές του Ιουλίου.

Θα τερματιστεί, άραγε, επί των ημερών του η εξαμβλωματική διαίρεση του γλυπτού διακόσμου του Παρθενώνα; Η σύντομη απάντηση είναι: ουδείς γνωρίζει. Την εβδομάδα που πέρασε, κατέστη σαφής η διεθνής απομόνωση της Βρετανίας μετά τη στρατηγική επιλογή της Τουρκίας να διατρανώσει – ενώπιον της UNESCO – ότι δεν υπήρξε φιρμάνι που επέτρεπε στον λόρδο Ελγιν να ξεριζώσει τα Γλυπτά από τον ναό της Αθηνάς. Με δήλωσή του στα «ΝΕΑ», ο εκπρόσωπος του λονδρέζικου ιδρύματος επέμεινε στο γνωστό βρετανικό αφήγημα ότι «όλα έγιναν νομίμως», από το οποίο δεν πρόκειται να παρεκκλίνει ούτε η κυβέρνηση των Εργατικών. Ωστόσο, υπάρχουν θετικοί οιωνοί που εκπορεύονται τόσο από τη δημόσια όσο και από την ιδιωτική στάση της ηγεσίας του κόμματος.

«Με την υποστήριξη της κοινής γνώμης και με πολιτική βούληση, πιστεύω ότι η επιστροφή των Γλυπτών του Παρθενώνα εκεί που ανήκουν, στην Αθήνα, είναι επιτέλους κοντά», δήλωσε στα «ΝΕΑ» ο Μπεν Μπράντσο, πρώην υπουργός Πολιτισμού της Βρετανίας, βουλευτής του Εργατικού Κόμματος και στέλεχος του οργανισμού Parthenon Project.

«Τα τελευταία χρόνια, το κλίμα έχει αλλάξει. Η πλειοψηφία των Βρετανών πιστεύει πλέον, ξεκάθαρα και σταθερά, ότι έχει έρθει η ώρα για την επιστροφή των Γλυπτών. Μια θετική και ρεαλιστική λύση για την επανένωσή τους θα είχε ευεργετικές συνέπειες τόσο για την Ελλάδα όσο και για τη Βρετανία», σημείωσε ο τελευταίος υπουργός Πολιτισμού των Εργατικών – έως το 2010, όταν παρέδωσαν σκυτάλη στους Τόρις.

Οι Εργατικοί

Τον περασμένο Νοέμβριο, λίγες ημέρες πριν από το τετ α τετ Μητσοτάκη – Στάρμερ στο Λονδίνο και το φιάσκο της ματαίωσης της συνάντησης του έλληνα Πρωθυπουργού με τον Ρίσι Σούνακ, «ΤΑ ΝΕΑ» αποκάλυψαν ότι ο ηγέτης των Εργατικών «διάκειται ευνοϊκά» στο ενδεχόμενο της επανένωσης των Μαρμάρων, έχοντας διαμηνύσει σε συνεργάτες του ότι δεν θα την εμποδίσει εάν η Ελλάδα και το Βρετανικό Μουσείο καταλήξουν σε συμφωνία.

Ο Στάρμερ έχει ξεκαθαρίσει ότι η κυβέρνησή του δεν προτίθεται να αλλάξει τον Νόμο περί Βρετανικού Μουσείου του 1963 που απαγορεύει στο ίδρυμα να εκχωρεί αντικείμενα της συλλογής του.

Ωστόσο, εμφανίζεται διατεθειμένος «να επιδείξει ευελιξία». Τι μπορεί, πρακτικά, να σημαίνει αυτό; Πρώτον, ότι ενδέχεται να αναζητήσει μια εναλλακτική οδό, όπως λ.χ. την εφαρμογή των άρθρων 15 και 16 του Νόμου περί Ευαγών Ιδρυμάτων (Charities Act 2022) – η οποία έχει ανασταλεί από την κυβέρνηση Σούνακ – που επιτρέπουν τις επιστροφές αρχαιοτήτων στη βάση μιας «ηθικής υποχρέωσης». Δεύτερον, ότι δεν θα «μπλοκάρει» την επιστροφή των Γλυπτών εάν το Μουσείο «τα βρει» με την Ελλάδα, όπως είχε αφήσει να εννοηθεί ότι θα έκανε ο υφυπουργός Πολιτισμού του Σούνακ, λόρδος Πάρκινσον, απειλώντας να μη χορηγήσει την απαιτούμενη για τη μεταφορά τους στην Αθήνα άδεια εξαγωγής. Το περασμένο Σάββατο, η σκιώδης υπουργός Πολιτισμού των Εργατικών Θάνγκαμ Ντεμπονέρ, η οποία πιθανότατα θα καταλάβει το ίδιο χαρτοφυλάκιο στην κυβέρνηση Στάρμερ, επιβεβαίωσε ότι δεν πρόκειται να αντιταχθεί στον επαναπατρισμό των τεχνουργημάτων της κλασικής αρχαιότητας: «Εναπόκειται στο Βρετανικό Μουσείο. Αυτοί θα αποφασίσουν πώς θα διαχειριστούν τα αντικείμενά τους. Εμείς δεν πρόκειται να παρεμποδίσουμε το λαμπρό έργο τους να διερευνούν και να διαλέγονται για την ιστορία των αντικειμένων».

Δίαυλος επικοινωνίας . Καλά πληροφορημένη βρετανική πηγή υπογράμμισε ότι «εδώ και μήνες, υψηλόβαθμα στελέχη των Εργατικών έχουν ανοίξει δίαυλο επικοινωνίας τόσο με το Βρετανικό Μουσείο όσο και με την ελληνική κυβέρνηση, με σκοπό να βρεθεί η χρυσή τομή». Στις συνομιλίες τους (που αποκάλυψαν «ΤΑ ΝΕΑ» τον Δεκέμβριο 2022), ο πρόεδρος του Μουσείου Τζορτζ Οσμπορν και ο Κυριάκος Μητσοτάκης – συνεπικουρούμενος από τον υπουργό Εξωτερικών Γιώργο Γεραπετρίτη – φέρονται, κατ’ ουσίαν, να διαπραγματεύονται ένα «δάνειο».

Η ειδοποιός διαφορά είναι ότι αναζητούν νομική φόρμουλα υπό την οποία δεν θα απαιτηθεί από την Αθήνα να αναγνωρίσει «βρετανική ιδιοκτησία» επί των Γλυπτών. «Δεν ζητώ από την Ελλάδα να παραιτηθεί από τις αξιώσεις της», έχει δηλώσει ο ισχυρός άνδρας του Μουσείου. Εάν μια τέτοια συμφωνία υλοποιηθεί, θα υπάρχει – σύμφωνα με ελληνική πηγή – «η δυνατότητα αυτό το, ας το πούμε, «δάνειο» να ανανεώνεται διαρκώς.

Στο μέλλον, ελπίζουμε ότι οι συνθήκες θα ωριμάσουν και η βρετανική κυβέρνηση θα πειστεί να τροποποιήσει τη νομοθεσία. Στόχος μας είναι τα Γλυπτά που θα έρθουν στην Αθήνα να μην ξαναγυρίσουν στο Λονδίνο». Στο τραπέζι έχει πέσει η πρόταση επιστροφής μέρους των παρθενώνιων γλυπτών για 10 ή 15 χρόνια, με δυνατότητα ανανέωσης.

Ως αντάλλαγμα η Ελλάδα θα δανείζει στο Βρετανικό Μουσείο άλλα αρχαιοελληνικά τέχνεργα. Κατά τις ίδιες πηγές, δεν αναμένεται άμεσα «λευκός καπνός» και πάντως «όχι μέσα στους πρώτους μήνες της διακυβέρνησης Στάρμερ».

Premium έκδοση «ΤΑ ΝΕΑ»