Η εμπιστοσύνη, η επικοινωνία και η σωστή ενημέρωση τα κλειδιά για τη σωστή σεξουαλική διαπαιδαγώγηση

Η εφηβεία είναι μια δύσκολη, περίπλοκη αλλά και καθοριστική αναπτυξιακή φάση, διότι αποτελεί μία μετάβαση από την παιδική ηλικία στην ενηλικίωση. Και πράγματι, οι αλλαγές είναι καταιγιστικές, αφού ο έφηβος νιώθει κάποιες φορές το σώμα του να μην χωράει, διότι ξαφνικά μεγάλωσε, άλλαξε, πάχυνε, ενώ κάποιες άλλες φορές νιώθει πως περισσεύει, διότι μπορεί να αισθάνεται ότι σε κάποιες αλλαγές έχει μείνει πίσω συγκριτικά με τους υπόλοιπους συνομηλίκους. Να κάτι ακόμα που μπαίνει επιθετικά στην εφηβεία, οι «Άλλοι».

Η σύγκριση, η κριτική, το «πώς με βλέπουν», το «πώς φαίνομαι», το «πρέπει» και το «δεν πρέπει» όλα αυτά ξαφνικά παίρνουν σημαντικές διαστάσεις πολύ διαφορετικές από ότι είχαν στην παιδική ηλικία. Ο έφηβος παλεύει απ’ έξω να δείχνει «μεγάλος», βιάζεται να πείσει πως ξέρει, αμφισβητεί και συγκρούεται. Την ίδια στιγμή, μέσα του όλα είναι ρευστά, νιώθει φόβο και αγωνία για το άγνωστο.

Όλα αυτά είναι στάδια απαραίτητα, διότι σε αυτή τη μοναδική περίοδο της ζωής του, ο έφηβος χτίζει εαυτό και ταυτότητα, οπότε έιναι σε μία διαρκή αναζήτηση. Παράλληλα, σε αυτές τις αλλαγές «πρωταγωνιστούν» οι επιθυμίες και οι σεξουαλικές ορμές. Η παιδικότητα υποχωρεί, η ανεμελιά και η επιθυμία για σωματική και συναισθηματική επαφή έρχεται στο προσκήνιο.

Κάπως έτσι, ανοίγεται ένας κόσμος άγνωστος για τον νέο. Και αν ο νέος δεν νιώσει ασφάλεια για να πάρει απαντήσεις από το περιβάλλον του, θα πέσει στην παγίδα να τις αναζητήσει χωρίς να χρειαστεί να εκτεθεί, μέσα από το διαδίκτυο, άμεσα και γρήγορα. Οι έρευνες επιβεβαιώνουν πως οι έφηβοι ενημερώνονται για το σεξ κυρίως μέσα από το ίντερνετ και από τις ταινίες ερωτικού περιεχομένου, μία πληροφορία που επιβεβαιώνει την απόσταση και την απουσία εμπιστοσύνης που υπάρχει με τους γονείς.

Η ποιοτική έρευνα που διεξήχθη από την Durex*, μας έδειξε πως οι νεότεροι γονείς από 35 μέχρι και 44 ετών είναι πιο εξοικειωμένοι με την ιδέα να επικοινωνήσουν με τα παιδιά τους για το θέμα του σεξ, από ότι μεγαλύτεροι σε ηλικία γονείς. Συνολικά, ωστόσο, παρουσιάζεται ένας δισταγμός και μία μεγάλη δυσκολία των γονέων να προσεγγίσουν τα παιδιά τους για το συγκεκριμένο ζήτημα.

Βασικό εμπόδιο είναι η γονεϊκή άρνηση στο μεγάλωμα και στη σεξουαλική επιθυμία των παιδιών τους. Παρατηρείται πως τόσο οι μαμάδες όσο και οι μπαμπάδες από τη μια δεν θέλουν να δεχθούν πως το παιδί τους έχει μεγαλώσει και παλεύουν να το κρατήσουν όσο μικρότερο γίνεται, ενώ από την άλλη πλευρά παραδέχονται πως ούτε εκείνοι έχουν καμία εμπειρία πάνω στη συγκεκριμένη συζήτηση από τη δική τους εφηβεία. Συνεπώς, νιώθουν και οι ίδιοι ντροπή ή αμηχανία για να ανοίξουν ένα τέτοιο θέμα στους νέους.

Συμπερασματικά, είναι εξαιρετικά σημαντικό να κρατήσουμε πως η επικοινωνία, όπως αντίστοιχα και η σχέση, χτίζονται σταδιακά. Δεν μπορεί ένας γονιός να κάνει από τη μια στιγμή στην άλλη μία τόσο προσωπική συζήτηση με τον έφηβο γιο ή την κόρη του, εάν δεν υπάρχει μια καλή σχέση και σύνδεση ήδη από την παιδική ηλικία.

*Ποιοτική έρευνα (2024) μέσω focus groups που πραγματοποιήθηκαν στο νομό Αττικής, με την υποστήριξη του brand Durex, στο πλαίσιο της εκπαιδευτικής – ενημερωτικής καμπάνιας «Για όλα υπάρχει πρώτη φορά». Στην έρευνα συμμετείχαν γονείς ηλικίας 35-44 ετών και άνω των 45 ετών με παιδιά ηλικίας 12-13 ετών.

 Η σεξουαλική διαπαιδαγώγηση ξεκινάει από τις πρώτες εικόνες του γονεϊκού ζευγαριού που συναντά το παιδί μέσα στο σπίτι

Η σεξουαλική διαπαιδαγώγηση είναι καθοριστική για τη σωστή προαγωγή της ψυχικής και σεξουαλικής ζωής του ατόμου. Η σεξουαλική αγωγή, όπως κάθε εκπαίδευση, πρέπει να γίνεται σταδιακά, με συγκεκριμένα βήματα και όχι βίαια ή με αγωνία. Είναι σημαντικό να κατανοήσουμε πως όταν μιλάμε για σεξουαλική αγωγή, δεν αναφερόμαστε αποκλειστικά στη σεξουαλική επαφή, αλλά αρχικά στη γνωριμία με το σώμα μας, τις λειτουργείες του, την αναπαραγωγή, τη διαφορετικότητα των δύο φύλων, την προστασία την αγάπη και τον σεβασμό, τόσο του εαυτού μας όσο και του διπλανού μας.

Είναι μία εκπαίδευση που ως στόχο έχει την κατανόηση και τον καθησυχασμό για την ορμή, την επιθυμία και τα ερωτηματικά που θα προκύψουν στο παιδί, μετέπειτα στον έφηβο και έχει σημασία να δοθούν απαντήσεις μέσα από έναν ασφαλή και επιστημονικό τρόπο, διαφορετικά τόσο το παιδί, αλλά κυρίως ο έφηβος, θα απευθυνθεί σε άλλους μη επιστημονικούς και πολλές φορές και επικίνδυνους δρόμους πληροφόρησης, όπως είναι το διαδίκτυο ή και οι ταινίες ερωτικού περιεχομένου.

Στόχος είναι σταδιακά η σεξουαλικότητα και η σεξουαλική επαφή να πάψουν να είναι θέματα ταμπού, αλλά να αντιμετωπίζονται ως μία φυσική εξέλιξη του ατόμου. Όπως προέκυψε και από την ποιοτική έρευνα που πραγματοποιήθηκε από την Durex*, λανθασμένα οι γονείς νομίζουν πως η σεξουαλική διαπαιδαγώγηση είναι μια «δύσκολη συζήτηση», μία «άβολη κουβέντα», την οποία μάλιστα συχνά αναβάλλουν φοβούμενοι πως μπορεί να παρακινήσει πρόωρα το παιδί ή τον έφηβο σε μια σεξουαλική δραστηριότητα. Ωστόσο, η σεξουαλική αγωγή δεν είναι μία κουβέντα που θα γίνει σε ένα απόγευμα ή ένα πρωινό, δεν είναι μία κουβέντα που θα διαρκέσει μία στιγμή. Είναι μια διαδικασία, ένας διάλογος που εντάσσεται συνολικά σε όλη την επικοινωνία που υπάρχει μέσα σε μία οικογένεια.

Ένας δεύτερος πυλώνας ενημέρωσης οφείλει να είναι το σχολείο, όπου μέσω ενός λεξιλογίου ανάλογου με την αναπτυξιακή φάση του παιδιού, θα γίνεται μια σωστή εισαγωγή και στην πορεία ενημέρωση για όλες τις φυσιολογικές λειτουργίες του ατόμου, μέσα στις οποίες εντάσσεται και η σεξουαλική επιθυμία και επαφή.

Έχει νόημα να καταγράφει πρώτα στον ενήλικα πως η σεξουαλική επαφή είναι κάτι όμορφο, ένα μοίρασμα και μία συνάντηση, διότι είναι λάθος να καταγράφεται ως κάτι που θα πρέπει να προκαλεί ντροπή και ενοχή. Με αυτό τον τρόπο, θα πρέπει να μιληθεί και στο παιδί πως είναι μια πράξη τρυφερότητας, σεβασμού και αγάπη, τόσο στον εαυτό μας όσο και στον άνθρωπο που επιλέγουμε και μας έχει επιλέξει.

Τέλος, να θυμόμαστε πως η σεξουαλική διαπαιδαγώγηση ξεκινάει ήδη από τις πρώτες εικόνες του γονεϊκού ζευγαριού που συναντά το παιδί, δηλαδή από τους ίδιους τους γονείς του. Τι θα καταγράψει από τα πρώτα χρόνια της ζωής του και πώς θα αντιληφθεί τον έρωτα, τη συντροφικότητα, τη σωματική επαφή, την επιθυμία και τον σεβασμό, καθορίζεται από το τι συναντά καθημερινά στο σπίτι του.

*Ποιοτική έρευνα (2024) μέσω focus groups που πραγματοποιήθηκαν στο νομό Αττικής, με την υποστήριξη του brand Durex, στο πλαίσιο της εκπαιδευτικής – ενημερωτικής καμπάνιας «Για όλα υπάρχει πρώτη φορά». Στην έρευνα συμμετείχαν γονείς ηλικίας 35-44 ετών και άνω των 45 ετών με παιδιά ηλικίας 12-13 ετών.