Πώς ένα σύντομο ταξίδι στο Διάστημα επηρεάζει το ανθρώπινο σώμα

Τα προβλήματα υγείας που έχουν παρατηρηθεί σε επαγγελματίες αστροναύτες έπειτα από πολύμηνες αποστολές σε τροχιά στην πραγματικότητα αρχίζουν να εμφανίζονται έπειτα από μόλις τρεις ημέρες, δείχνει η μεγαλύτερη μέχρι σήμερα μελέτη για την επίδραση των διαστημικών ταξιδιών στην ανθρώπινη φυσιολογία.

Η έρευνα περιγράφει φλεγμονώδεις αντιδράσεις του εγκεφάλου, αλλαγές στην καρδιά, τους μυς, τους νεφρούς και το ανοσοποιητικό σύστημα, καθώς και βλάβες στα μιτοχόνδρια, τις δομές των κυττάρων που παράγουν χημική ενέργεια.

Παρόλα αυτά, οι ερευνητές εκτιμούν ότι τα διαστημικά ταξίδια σύντομης διάρκειας δεν είναι απειλητικά για την ανθρώπινη υγεία.

Η μελέτη εξέτασε δεδομένα για 64 αστροναύτες του Διεθνούς Διαστημικού Σταθμού (ISS) καθώς και για τα τέσσερα άτομα που συμμετείχαν το 2021 στην τριήμερη αποστολή Inspiration4, την πρώτη «ιδιωτική κρουαζιέρα σε τροχιά», η οποία πραγματοποιήθηκε το 2021 με μισθωμένο σκάφος Crew Dragon της SpaceX.

Το σκάφος πέταξε σε ύψος περίπου 590 χιλιομέτρων, πολύ ψηλότερα από τον ISS, κάτι που σημαίνει ότι οι επιβάτες εκτέθηκαν σε υψηλότερα επίπεδα ηλιακής και κοσμικής ακτινοβολίας, η οποία μπορεί να προκαλέσει βλάβες στο DNA.

H τριήμερη αποστολή Inspiration4 πραγματοποιήθηκε με σκάφος Crew Dragon (καλλιτεχνική απεικόνιση: SpaceX)

Περισσότερο από το 95% των βιοδεικτών που παρακολούθησε η μελέτη στην αποστολή της SpaceX επέστρεψαν σε κανονικά επίπεδα λίγους μήνες μετά την επιστροφή, ωστόσο ορισμένες ανωμαλίες, όπως οι βλάβες στα μιτοχόνδρια, δεν υποχώρησαν.

«Είδαμε κάποιες ενδείξεις πρωτεϊνών που συνδέονται με τον εγκέφαλο να κυκλοφορούν στο αίμα μετά την αποστολή [..] και πιστεύουμε ότι αυτό αποτελεί ένδειξη του στρες που δέχεται ο εγκέφαλος» δήλωσε στο Reuters ο Κρις Μέισον, καθηγητής Φυσιολογίας και Βιοφυσικής στο Πανεπιστήμιο «Κορνέλ» της Νέας Υόρκης, συνεπικεφαλής της μελέτης.

Καθησύχασε ωστόσο ότι δεν βρέθηκε κάτι «ανησυχητικό». «Αυτό είναι ευχάριστο για άλλες ομάδες πολιτών που σχεδιάζουν να ζήσουν και να εργαστούν στο Διάστημα».

Σύμφωνα με τις μετρήσεις γνωσιακές ικανότητες των τεσσάρων επιβατών δεν επηρεάστηκαν.

Η φλεγμονή του εγκεφάλου, είπε ο Μέισον, είναι πιθανό να οφείλεται σε διατάραξη του αιματοεγκεφαλικού φραγμού, ο οποίος απομονώνει τον εγκέφαλο από την κυκλοφορία του αίματος στο υπόλοιπο σώμα.

Τα ευρήματα της μεγάλης μελέτης παρουσιάζονται σε 11 επιμέρους δημοσιεύσεις στο περιοδικό Nature και άλλες επιστημονικές εκδόσεις.

Οι τέσσερις τουρίστες του Διαστήματος: από αριστερά, ο Τζάρεντ Άιζακμαν, η Χέιλι Άρσενο, η Σίαν Πρόκτορ και ο Κρις Σεμπρόσκι (Reuters)

Συνεχείς εξετάσεις

Οι τέσσερις επιβάτες του Inspiration4 –η νοσοκόμα Χέιλι Άρσενο, ο αεροναυπηγός Κρις Σεμπρόσκι, η γεωλόγος Σίαν Πρόκτορ και ο δισεκατομμυριούχος επιχειρηματίας Τζάρεντ Άιζακμαν- υποβλήθηκαν σε εξετάσεις πριν, κατά τη διάρκεια και μετά την αποστολή.

Έδωσαν δείγματα αίματος και σάλιου και υποβλήθηκαν σε βιοψία δέρματος που άφησε σημάδι.

«Λατρεύω τη διαστημική ουλή μου» δήλωσε η Άρσενο, η οποία ήταν 29 ετών όταν αναχώρησε η αποστολή και έγινε ο νεαρότερος αμερικανός πολίτης που ταξιδεύει στο διάστημα.

«Μέχρι στιγμής, οι γυναίκες δείχνουν να επανέρχονται ταχύτερα από τους άνδρες στην αρχική τους κατάσταση, όμως το δείγμα μας είναι υπερβολικά μικρό για να είναι οριστικό αυτό το συμπέρασμα» ανέφερε ο Μέισον.

Οι επιδράσεις στην υγεία εξαρτώνται από το πόσο καιρό περνά κάποιος στο Διάστημα, επισήμανε ο Αφσίν Μπεχέστι, ερευνητής του Blue Marble Space Institute of Science στο Σιάτλ.

«Όσο μεγαλύτερη είναι η διάρκεια, τόσο μεγαλύτερη η αύξηση του κινδύνου» είπε.

«Τα νέα ευρήματα υποδεικνύουν ότι η μικροβαρύτητα και η διαστημική ακτινοβολία επιδρούν συστηματικά στο σώμα. Οδηγούν σε δυσλειτουργίες σε κυτταρικό επίπεδο, οι οποίες επηρεάζουν πολλά όργανα όπως οι μύες, οι νεφροί, η καρδιά, το δέρμα και το κεντρικό νευρικό σύστημα».

«Η συστημική επίδραση που παρατηρήθηκε στη διαστημική πτήση έχει βρεθεί να συμβάλλει σε αυξημένη αδυναμία στους ανθρώπους. Το διάστημα είναι γνωστό ότι επιταχύνει τη γήρανση και πολλές ασθένειες. Η μελέτη αυτή αναγνωρίζει κινδύνους υγείας που μπορούν να μπουν στο στόχαστρο για αντίμετρα» κατέληξε ο Μπαχέστι.