«Δε βαριέμαι ποτέ» – Η Φρανσουάζ Αρντί είχε έρθει από άλλο πλανήτη

Η Φρανσουάζ Αρντί (Françoise Hardy) ήταν μια σχεδόν άγνωστη 18χρονη τραγουδίστρια από το Παρίσι όταν εμφανίστηκε στη γαλλική τηλεόραση τον Οκτώβριο του 1962, ερμηνεύοντας το συναισθηματικό, ποπ τραγούδι της «Tous les garçons et les filles» («Όλα τα αγόρια και τα κορίτσια»), καθώς η χώρα περίμενε να μάθει τα αποτελέσματα ενός δημοψηφίσματος για τις προεδρικές εκλογές.

Κοιτώντας την κάμερα, τραγούδησε στα γαλλικά βλέποντας ευτυχισμένα ζευγάρια που «περπατούν στην αγάπη χωρίς να φοβούνται το αύριο. Ναι, αλλά εγώ, είμαι μόνη στους δρόμους με μια βασανισμένη ψυχή. Ναι αλλά εγώ, είμαι μόνη γιατί κανείς δεν με αγαπάει».

Μέχρι το τέλος της χρονιάς, είχε πουλήσει περισσότερους από μισό εκατομμύριο δίσκους, αποκτώντας πιστούς οπαδούς με το πλούσιο κοντράλτο της και τους μελαγχολικούς στίχους της. Τραγουδώντας στα γαλλικά, τα αγγλικά, τα ιταλικά και τα γερμανικά, ταυτίστηκε στενά με το ευρωπαϊκό ροκ στυλ, γνωστό ως yé-yé, αν και οι μουσικοκριτικοί έλεγαν ότι τα τραγούδια της ήταν συχνά πιο εκλεπτυσμένα από εκείνα των συγχρόνων της, όπως η France Gall και η Sylvie Vartan.

Η Φρανσουάζ Αρντί ενσωμάτωσε στη μουσική της στοιχεία της country, της folk, της bossa nova, της jazz και της baroque pop, γράφοντας πολλές από τις δικές της επιτυχίες

«Χιλιάδες νεαρά κορίτσια ονειρεύονται να ταυτιστούν»

Η Φρανσουάζ Αρντί ενσωμάτωσε στη μουσική της στοιχεία της country, της folk, της bossa nova, της jazz και της baroque pop, γράφοντας πολλές από τις δικές της επιτυχίες, ενώ παράλληλα συνεργάστηκε με τραγουδοποιούς όπως ο Serge Gainsbourg, ο οποίος τη βοήθησε να προσαρμόσει το «It Hurts to Say Goodbye» σε ένα επιτυχημένο γαλλικό single.

Η μπαλάντα της «All Over the World» σκαρφάλωσε στα βρετανικά ποπ τσαρτς, και το ερωτικό της τραγούδι «Le temps de l’amour» – με κινητήρια δύναμη έναν ρυθμό από μαρσάρισμα στα τύμπανα και ένα ολισθηρό ριφ της ηλεκτρικής κιθάρας – έφτασε σε ένα νέο κοινό αφότου το χρησιμοποίησε ο Wes Anderson στην ταινία του «Moonrise Kingdom» το 2012.

«Με τρυφερό, νοσταλγικό αέρα και μια φωνή που ακούγεται σαν μέσα από ένα πέπλο, η Φρανσουάζ καταφέρνει να προσελκύσει τόσο τα παιδιά όσο και τους γονείς τους, άνδρες και γυναίκες», δήλωσε το γαλλικό περιοδικό Special Pop το 1967. «Περισσότερο από μια τραγουδίστρια, γίνεται ένας παγκόσμιος μύθος με τον οποίο χιλιάδες νεαρά κορίτσια ονειρεύονται να ταυτιστούν».

Françoise Hardy – La Maison où j’ai grandi (Douches écossaises, 1966)

«Ήταν σουρεαλιστικό, αλλά πήγα»

Με τα ψηλά ζυγωματικά της και τα ανοιχτά καστανά μαλλιά γύρω από τους ώμους της, η Αρντί προσέλκυσε θαυμαστές όπως ο Mick Jagger, ο οποίος την περιέγραψε ως την ιδανική γυναίκα (υποπτευόταν όμως ότι ήταν «πολύ καθαρή» γι’ αυτόν, δεδομένης της χρήσης ναρκωτικών), ο Bowie, ο οποίος είπε ότι ήταν «πολύ παθιασμένα ερωτευμένος» μαζί της από απόσταση, και ο Dylan, ο οποίος έγραψε ένα ποίημα «για τη françoise hardy» στις σημειώσεις του τέταρτου άλμπουμ του.

Όταν ο Dylan εμφανίστηκε για πρώτη φορά στο Παρίσι, στο Olympia το 1966, η Αρντί καθόταν στην πρώτη σειρά. Όπως είπε, αρνήθηκε να επιστρέψει στη σκηνή μετά το διάλειμμα αν δεν τον επισκεπτόταν στο καμαρίνι. «Ήταν σουρεαλιστικό, αλλά πήγα», θυμήθηκε σε συνέντευξή της το 2005 στην βρετανική εφημερίδα Independent. «Έδειχνε πολύ αδύνατος και άρρωστος, πράγμα που ίσως εξηγεί γιατί η συναυλία ήταν τόσο κακή».

Για χρόνια, η Αρντί θαυμαζόταν για την τολμηρή αίσθηση της μόδας της, με το Associated Press να την αποκαλεί «το σύμβολο της swinging νεολαίας στη Γαλλία». Στα εξώφυλλα περιοδικών όπως το Paris Match και η Vogue, φωτογραφήθηκε με φαρδιά παντελόνια και κοντές φούστες, δερμάτινα μπουφάν και γούνινα παλτό μέχρι το γόνατο, αγορίστικα καπέλα και καπέλα ντέρμπι.

Δείτε αυτή τη δημοσίευση στο Instagram.

Η δημοσίευση κοινοποιήθηκε από το χρήστη Françoise Hardy (@mademoiselle_hardy)

«Η ίδια η ουσία του γαλλικού στυλ»

Ανέπτυξε στενή σχέση με τον μόδιστρο Paco Rabanne, ο οποίος σχεδίασε για εκείνη ένα λαμπερό επίχρυσο μίνι φόρεμα, ενώ ήταν επίσης γνωστή για το φουτουριστικό ολόλευκο κοστούμι του André Courrèges και ένα καμαρωτό κοστούμι σμόκιν σχεδιασμένο από τον Yves Saint Laurent.

Σε συνέντευξή του στη Vogue, ο Γάλλος μόδιστρος Nicolas Ghesquière δήλωσε ότι η κυρία Αρντί ήταν «η ίδια η ουσία του γαλλικού στυλ». Το πρώτο της hit single ενέπνευσε ακόμη και το όνομα της ετικέτας Comme des Garçons της Γιαπωνέζας σχεδιάστριας Rei Kawakubo με έδρα το Παρίσι.

Η Αρντί συχνά υποβάθμιζε την ομορφιά της σε συνεντεύξεις και αργότερα δήλωσε ότι πάλευε με τη συστολή και την ανασφάλεια μετά από χρόνια κατά τα οποία η γιαγιά της επανειλημμένα της έλεγε ότι δεν ήταν ελκυστική. «Αν δεν ήταν ο τρόπος που ντύνομαι», είπε η Αρντί το 1968, «κανείς δεν θα με πρόσεχε».

Είχε ελάχιστο ενδιαφέρον για καριέρα ηθοποιού, αν και φαινόταν έτοιμη για κινηματογραφικό αστέρι, αφού ο σκηνοθέτης Roger Vadim -που παντρεύτηκε την Brigitte Bardot και την εκτόξευσε στη φήμη- της έδωσε το ρόλο σε μια κωμωδία του 1963 με τίτλο «Nutty, Naughty Chateau».

«Ήμουν πολύ αφελής και μια καλοαναθρεμμένη νεαρή γυναίκα», δήλωσε η Αρντί στους New York Times το 2018

«Η μουσική και το chanson σου επιτρέπουν να εμβαθύνεις στον εαυτό σου»

«Ήμουν πολύ αφελής και μια καλοαναθρεμμένη νεαρή γυναίκα», δήλωσε η Αρντί στους New York Times το 2018. «Δεν μπορούσα να καταλάβω πώς θα μπορούσα να απορρίψω προτάσεις από γνωστούς σκηνοθέτες», συμπεριλαμβανομένου του Τζον Φρανκενχάιμερ, ο οποίος της έδωσε το ρόλο στο αγωνιστικό δράμα «Grand Prix» του 1966, αφού την είδε να περπατάει σε έναν δρόμο στο Λονδίνο.

«Ωστόσο, προτιμούσα κατά πολύ τη μουσική από τον κινηματογράφο. Η μουσική και το chanson σου επιτρέπουν να εμβαθύνεις στον εαυτό σου και στο πώς νιώθεις, ενώ στον κινηματογράφο παίζεις έναν ρόλο, έναν χαρακτήρα που μπορεί να απέχει χιλιόμετρα από αυτό που είσαι».

Η Αρντί σταμάτησε να εμφανίζεται σε συναυλίες το 1968 και επικεντρώθηκε στην ηχογράφηση άλμπουμ όπως το «La question» (1971), μια συνεργασία με τον Βραζιλιάνο κιθαρίστα Tuca που απέσπασε μερικές από τις καλύτερες κριτικές της καριέρας της.

«Τα πιο όμορφα τραγούδια δεν είναι χαρούμενα τραγούδια»

Αργότερα εντρύφησε στην αστρολογία, γράφοντας βιβλία και φιλοξενώντας καθημερινή ραδιοφωνική εκπομπή για το θέμα, και συνεργάστηκε με μουσικούς όπως ο Iggy Pop, «ο νονός του πανκ», με τον οποίο ηχογράφησε το τζαζ στάνταρντ «I’ll Be Seeing You».

«Πάντα με εξέπληττε πολύ το γεγονός ότι οι άνθρωποι, ακόμη και πολύ καλοί μουσικοί, συγκινούνταν από τη φωνή μου», δήλωσε στην εφημερίδα Observer το 2018.

«Γνωρίζω τους περιορισμούς της, πάντα τους γνώριζα. Αλλά έχω επιλέξει προσεκτικά. Αυτό που τραγουδάει ένας άνθρωπος είναι μια έκφραση αυτού που είναι. Ευτυχώς για μένα, τα πιο όμορφα τραγούδια δεν είναι χαρούμενα τραγούδια. Τα τραγούδια που θυμόμαστε είναι τα θλιμμένα, ρομαντικά τραγούδια».

Δείτε αυτή τη δημοσίευση στο Instagram.

Η δημοσίευση κοινοποιήθηκε από το χρήστη Françoise Hardy (@mademoiselle_hardy)

Προσελκύεται από το αμερικανικό ροκ

Η μεγαλύτερη από τις δύο κόρες, η Françoise Madeleine Hardy, γεννήθηκε στο κατεχόμενο από τους Ναζί Παρίσι στις 17 Ιανουαρίου 1944.

Η μητέρα της ήταν βοηθός λογιστή που «ζούσε τη ζωή της καλόγριας», είπε η Αρντί – ο πατέρας της ήταν ένας μεγαλύτερος, πιο πλούσιος και παντρεμένος άνδρας που διαχειριζόταν μια εταιρεία με αριθμητικές  μηχανές. Τελείωσαν τη σχέση τους όταν η Αρντί ήταν παιδί, και μεγάλωσε με τη μητέρα της στο ένατο διαμέρισμα, όπου μεταξύ των γειτόνων της ήταν και ο μελλοντικός ροκ σταρ Johnny Hallyday.

Η Αρντί σπούδασε σε μοναστηριακό σχολείο και άκουγε εμμονικά το Radio Luxembourg, το οποίο μετέδιδε υπερατλαντική ποπ και ροκ εν ρολ από μουσικούς όπως ο Elvis Presley, η Brenda Lee, ο Cliff Richard και ο Billy Fury. Όταν ο πατέρας της προσφέρθηκε να της αγοράσει ένα δώρο ως ανταμοιβή για την άριστη επίδοση στις εξετάσεις του λυκείου της, επέλεξε μια κιθάρα. Σύντομα, έγραφε τρία ή τέσσερα τραγούδια την εβδομάδα.

«Έμεινα έκπληκτη όταν διαπίστωσα ότι μπορούσα να κάνω τόσα πολλά από τρεις μόνο συγχορδίες», δήλωσε στον Observer. «Πραγματικά, αυτές οι τρεις συγχορδίες παρήγαγαν τα περισσότερα τραγούδια μου για τα επόμενα 10 χρόνια».

Δείτε αυτή τη δημοσίευση στο Instagram.

Η δημοσίευση κοινοποιήθηκε από το χρήστη Françoise Hardy (@mademoiselle_hardy)

«Απαλλαγμένο από στολίδια και εξαιρετικά απλό»

Η Αρντί άρχισε να κάνει οντισιόν σε δισκογραφικές εταιρείες και το 1961 υπέγραψε συμβόλαιο με την Disques Vogues, η οποία κυκλοφόρησε το ομώνυμο ντεμπούτο άλμπουμ της τον επόμενο χρόνο. Ο κριτικός του AllMusic, ο Stewart Mason, το περιέγραψε ως «το αντίστοιχο της ποπ της δεκαετίας του ’60 με τα έπιπλα Shaker: απαλλαγμένο από στολίδια και εξαιρετικά απλό».

Ωστόσο, η Αρντί ήταν σε μεγάλο βαθμό απογοητευμένη από τον δίσκο, και έκπληκτη από τις ενθουσιώδεις αντιδράσεις για το πιο δημοφιλές τραγούδι του.

«Το Tous les garçons; Μικροσκοπική φωνή, τετριμμένη μικρή μελωδία, ασήμαντο τραγούδι», δήλωσε στην Daily Telegraph το 2005. «Φυσικά, είμαι ευχαριστημένη με αυτό που έκανε για μένα, αλλά δεν είμαι ούτε κατά διάνοια περήφανη γι’ αυτό».

Το 1981 παντρεύτηκε τον επί χρόνια σύντροφό της, τον ηθοποιό και τραγουδιστή Jacques Dutronc. Απέκτησαν έναν γιο, τον Thomas, και αργότερα χώρισαν, αν και δεν πήραν διαζύγιο ποτέ

Η ζωή στην Αγγλία

Ακολουθώντας τη συμβουλή του Γάλλου τραγουδιστή Richard Anthony, εργάστηκε για αρκετά χρόνια στην Αγγλία, όπου, όπως είπε, μπόρεσε να βρει καλύτερους session μουσικούς – συμπεριλαμβανομένου του κιθαρίστα Jimmy Page – και να ασκήσει μεγαλύτερο έλεγχο στη μουσική της.

Το 1981 παντρεύτηκε τον επί χρόνια σύντροφό της, τον ηθοποιό και τραγουδιστή Jacques Dutronc. Απέκτησαν έναν γιο, τον Thomas, και αργότερα χώρισαν, αν και δεν πήραν διαζύγιο ποτέ.

Η Αρντί κυκλοφόρησε το τελευταίο της στούντιο άλμπουμ, «Personne d’autre» («Κανείς άλλος»), το 2018, δύο χρόνια μετά τη νοσηλεία της σε κώμα. Η υγεία της είχε επιδεινωθεί και οι γιατροί πίστευαν ότι δεν θα ξυπνούσε ποτέ. Αλλά κατάφερε να επιστρέψει στο στούντιο ηχογράφησης για να προβληματιστεί για τη θνητότητά της σε τραγούδια όπως το «Train spécial», για ένα ταξίδι χωρίς επιστροφή έξω από τον κόσμο.

Η αποκαλυπτική βιογραφία της

Την ίδια χρονιά, δημοσίευσε μια αγγλική μετάφραση των απομνημονευμάτων της, «The Despair of Monkeys and Other Trifles», όπου έγραφε για την επώδυνη νευροπάθεια της μητέρας της και την απόφασή της να πεθάνει με ευθανασία, την παρανοϊκή σχιζοφρένεια της αδελφής της και τη δολοφονία του πατέρα της από έναν νεότερο εραστή του.

Ο τίτλος του βιβλίου παρέπεμπε στο δέντρο παζλ της μαϊμούς, το οποίο έχει μυτερά, λεπιδόμορφα φύλλα που της θύμιζαν «τους άνδρες που μου προκάλεσαν απελπισία».

Σε συνέντευξή της το 2021 στο περιοδικό Femme Actuelle, η Αρντί τάχθηκε υπέρ της υποβοηθούμενης αυτοκτονίας, η οποία είναι παράνομη στη Γαλλία, ως έναν τρόπο να αποφύγει τον πρόσθετο πόνο μετά τις πολυετείς θεραπείες ακτινοβολίας και ανοσοθεραπείας.

«Η ζωή είναι ένα σχολείο μύησης όπου μαθαίνουμε μέσα από λάθη και δοκιμασίες που προσπαθούν να μας κάνουν να κατανοήσουμε καλύτερα αυτό που δεν είχαμε καταλάβει μέχρι τότε», είπε. «Οι στιγμές που συμπεριφέρθηκα άσχημα οφείλονταν στην αδιαφορία, την άγνοια, τον εγωισμό. Η ανάμνηση των ευτυχισμένων στιγμών με τον Ζακ και τον Τόμας μου κάνει πολύ καλό. Την αποζητώ».

Δείτε αυτή τη δημοσίευση στο Instagram.

Η δημοσίευση κοινοποιήθηκε από το χρήστη Françoise Hardy (@mademoiselle_hardy)

Το τέλος

Η Φρανσουάζ Αρντί, πέθανε σε ηλικία 80 ετών. Ο γιος της, ο τραγουδιστής και κιθαρίστας Thomas DuTronc, ανακοίνωσε τον θάνατό της με ανάρτηση στο Instagram στις 11 Ιουνίου.

Τα γαλλικά μέσα ενημέρωσης ανέφεραν επίσης τον θάνατο, αλλά δεν έδωσαν πρόσθετες λεπτομέρειες. Το 2021, η Αρντί αποκάλυψε ότι είχε διαγνωστεί με όγκο στο αριστερό της αυτί τρία χρόνια νωρίτερα, μετά από διάγνωση λεμφώματος το 2004, και δήλωσε ότι ένιωθε «κοντά στο τέλος» της ζωής της.

*Με στοιχεία από washingtonpost.com