Πριν από εξήντα δύο χρόνια πραγματοποιήθηκε η μεγαλύτερη απόδραση όλων των εποχών

Η τύχη του Φρανκ Μόρις και των αδελφών Άνγκλιν παραμένει μυστήριο, αλλά η εφευρετικότητα και η αποφασιστικότητα της τολμηρής απόδρασης τους – από την πιο σκληρή φυλακή των ΗΠΑ – συνεχίζει να συναρπάζει.

H ιστορία της φυλακής

Τον Μάιο του 1964, ο Μάικλ Τσάρλτον από το BBC Panorama έκανε «το πιο τρομακτικό ταξίδι στον κόσμο του εγκλήματος» στα φουρτουνιασμένα νερά του κόλπου του Σαν Φρανσίσκο για να δει το διαβόητο νησί των φυλακών Αλκατράζ.

Το ομοσπονδιακό σωφρονιστικό ίδρυμα με το παρατσούκλι «Ο Βράχος» είχε στεγάσει μερικούς από τους πιο επικίνδυνους εγκληματίες των ΗΠΑ. Θεωρούνταν ένα απροσπέλαστο φρούριο. Αλλά τις πρώτες πρωινές ώρες της 12ης Ιουνίου 1962, τρεις άνδρες κατάφεραν αυτό που θεωρούνταν αδύνατο: απέδρασαν.

Αφήνοντας τα ψεύτικα σώματα στα κρεβάτια τους για να ξεγελάσουν τους φρουρούς, ο Μόρις και τα δύο αδέλφια Άνγκλιν σύρθηκαν έξω από τις τρύπες στους τοίχους των κελιών

Το Αλκατράζ ήταν αρχικά ένα οχυρό ναυτικής άμυνας για την προστασία της εισόδου στον κόλπο. Κατά τη διάρκεια του εμφυλίου πολέμου των ΗΠΑ, λόγω της απομόνωσης του νησιού, των απότομων βράχων και των ορμητικών, παγωμένων ρευμάτων που το περιέβαλαν, οι αιχμάλωτοι της Συνομοσπονδίας κρατούνταν εκεί.

Στις αρχές του 20ού αιώνα ανακατασκευάστηκε ως στρατιωτική φυλακή. Τη δεκαετία του 1930, καθώς οι ΗΠΑ προσπαθούσαν να αντιμετωπίσουν το ανεξέλεγκτο οργανωμένο έγκλημα που άνθισε κατά τη διάρκεια της ποτοαπαγόρευσης, το Υπουργείο Δικαιοσύνης το ανέλαβε.

Σύντομα άρχισαν να καταφθάνουν οι πιο σκληροί κατάδικοι από το ομοσπονδιακό σύστημα φυλακών.

Φωτογραφία: The Search For Frank Morris & The Anglin Brothers | Facebook

Μεταξύ των πιο διάσημων κρατουμένων του ήταν οι διαβόητοι γκάνγκστερ Αλ Καπόνε, Μίκι Κοέν και Τζορτζ «Machine Gun» Κέλι, καθώς και ο καταδικασμένος δολοφόνος Ρόμπερτ Στράουντ, ο οποίος αργότερα θα γινόταν ευρύτερα γνωστός ως ο «Ανθρωπος Πουλί του Αλκατράζ».

«Ένας αδυσώπητος άνεμος»

Τέσσερα χρόνια πριν το Panorama ταξιδέψει εκεί, ο Φρανκ Λι Μόρις είχε φτάσει στο νησί. Ορφανός σε ηλικία 11 ετών και καταδικασμένος για το πρώτο του έγκλημα σε ηλικία 13 ετών, ο Μόρις είχε περάσει το μεγαλύτερο μέρος της ζωής του μέσα και έξω από τα κάγκελα.

«Γιατί είμαι τόσο σίγουρος; Ακούτε τον άνεμο, έτσι δεν είναι; Και βλέπετε το νερό; Πιστεύετε ότι θα μπορούσατε να τα καταφέρετε;»

Θεωρούνταν ιδιαίτερα ευφυής, ήταν ένας έμπειρος εγκληματίας, με κατηγορίες που κυμαίνονταν από κατοχή ναρκωτικών μέχρι ένοπλη ληστεία και, μάλλον το πιο σημαντικό, απόδραση από τις φυλακές. Τον Ιανουάριο του 1960 είχε σταλεί στο Βράχο μετά την απόδρασή του από το σωφρονιστικό ίδρυμα της Λουιζιάνα.

Μόλις έφτασε στο Αλκατράζ, άρχισε να σκέφτεται τον τρόπο με τον οποίο θα έφευγε. Στην πτέρυγα των κελιών του τον συνάντησαν τα καταδικασμένα αδέρφια Τζον και Κλάρενς Άνγκλιν που είχαν ληστέψει τράπεζες και ο Άλεν Γουέστ, ο οποίος ήταν κρατούμενος στο Αλκατράζ από το 1957.

Όλοι οι άνδρες γνωρίζονταν μεταξύ τους από προηγούμενες κοινές φυλακές και, καθώς είχαν διπλανά κελιά, μπορούσαν να μιλούν ο ένας στον άλλον τη νύχτα.

Φωτογραφία: Απόδραση από το Αλκατράζ

Όταν ο Τσάρλτον του BBC επισκέφθηκε το σημείο, ένα χρόνο μετά το λουκέτο, γνώριζε καλά τη δεινή φήμη της φυλακής για τους ανεξέλεγκτους φρουρούς, τις απάνθρωπες συνθήκες και τους τιμωρητικούς θαλάσσιους ανέμους που έπρεπε να υπομένουν οι κατάδικοι. «Ένας αδυσώπητος άνεμος που δεν φαίνεται να σταματά ποτέ, ουρλιάζει και αντηχεί μέσα από τα κάγκελα», είπε.

«Χτισμένο πάνω στα δύσβατα περάσματα ενός παλιού οχυρού… τα θεμέλια του Αλκατράζ σαπίζουν και διαλύονται».

Ένα περίτεχνο πλάνο

Με επικεφαλής τον Μόρις, οι τέσσερις κρατούμενοι άρχισαν να καταστρώνουν ένα τολμηρό σχέδιο απόδρασης. Σε διάστημα αρκετών μηνών, οι άνδρες σμίλευαν το κατεστραμμένο από το αλάτι σκυρόδεμα γύρω από τον αεραγωγό κάτω από τους νεροχύτες τους.

Χρησιμοποιώντας μεταλλικά κουτάλια που είχαν κλέψει από την τραπεζαρία, ένα τρυπάνι από μοτέρ ηλεκτρικής σκούπας και πεταμένες λεπίδες πριονιού, έσκαψαν μέχρι έναν αφύλακτο διάδρομο.

Για να καλύψει τον θόρυβο του τρυπανιού, ο Μόρις έπαιζε ακορντεόν. Μόλις δημιούργησαν μια τρύπα αρκετά μεγάλη για να συρθούν στον διάδρομο, ανέβηκαν στο άδειο ψηλότερο επίπεδο της πτέρυγας και έστησαν ένα μυστικό εργαστήριο.

Για να κρύψουν τις τρύπες στον τοίχο του κελιού, έφτιαξαν ψεύτικες γρίλιες από χαρτί από τα περιοδικά της βιβλιοθήκης της φυλακής. Μόλις μπήκαν στο εργαστήριό τους, άρχισαν να κατασκευάζουν μια αυτοσχέδια λαστιχένια σχεδία και σωσίβια από περισσότερα από πενήντα κλεμμένα αδιάβροχα. Για να σφραγίσουν το καουτσούκ, το έλιωσαν χρησιμοποιώντας τους καυτούς σωλήνες ατμού της φυλακής. Στη συνέχεια μετέτρεψαν μια κονσερτίνα σε εργαλείο για να φουσκώσουν τη σχεδία και έφτιαξαν κουπιά από κομμάτια κόντρα πλακέ.

Φωτογραφία: Απόδραση από το Αλκατράζ

Όσο εργάζονταν όμως, έπρεπε να αποκρύπτουν την απουσία τους από τους φρουρούς που έκαναν περιοδικά νυχτερινούς ελέγχους. Έτσι, φιλοτέχνησαν χάρτινες εκδοχές των κεφαλιών τους από σαπούνι, οδοντόκρεμα και χαρτί τουαλέτας.

Για να τα κάνουν να φαίνονται πιο ρεαλιστικά, χρησιμοποίησαν αληθινά μαλλιά από το πάτωμα του κουρείου της φυλακής και τα ζωγράφισαν σε τόνους του δέρματος χρησιμοποιώντας κλεμμένα υλικά για χειροτεχνίες.

Αυτά τα τοποθετούσαν στη συνέχεια στα κρεβάτια τους, με δέσμες ρούχων και πετσέτες κάτω από τις κουβέρτες τους στο σχήμα του σώματός τους για να φαίνεται ότι κοιμούνται.

Καθώς δούλευαν πάνω στον αυτοσχέδιο εξοπλισμό διαφυγής τους, έψαχναν επίσης για μια διέξοδο. Χρησιμοποιώντας σωληνώσεις υδραυλικών εγκαταστάσεων ως σκαλοπάτια, ανέβηκαν 9,1 μέτρα και άνοιξαν τον εξαερισμό στην κορυφή ενός φρεατίου. Κατασκεύασαν ένα ψεύτικο μπουλόνι από σαπούνι για να το κρατήσουν στη θέση του.

«Όταν ξύπνησα, οι σειρήνες εξακολουθούσαν να ηχούν»

Τελικά, τη νύχτα της 11ης Ιουνίου 1962, ήταν έτοιμοι να θέσουν σε εφαρμογή το έξυπνο σχέδιό τους. Αφήνοντας τα ψεύτικα σώματα στα κρεβάτια τους για να ξεγελάσουν τους φρουρούς, ο Μόρις και τα δύο αδέλφια Άνγκλιν σύρθηκαν έξω από τις τρύπες στους τοίχους των κελιών. Η απόδραση του Γουέστ ματαιώθηκε όταν δεν μπόρεσε να βγει εγκαίρως από το κελί του, οπότε οι άλλοι έφυγαν χωρίς αυτόν.

Ανέβηκαν στην οροφή του κελιού, την διέσχισαν τρέχοντας – μεταφέροντας την αυτοσχέδια βάρκα τους, σε θέα του πύργου φρουράς – κατέβηκαν από έναν εξωτερικό σωλήνα αποχέτευσης, διέσχισαν το προαύλιο της φυλακής, σκαρφάλωσαν σε δύο διαδοχικούς φράχτες από συρματοπλέγματα ύψους 3,7 μέτρων και κατέβηκαν από ένα απότομο ανάχωμα στη βορειοανατολική ακτή του νησιού.

Φωτογραφία: Flickr

Φούσκωσαν τη βάρκα τους και εξαφανίστηκαν μέσα στη νύχτα. Ο συναγερμός δεν σήμανε μέχρι το επόμενο πρωί, όταν ανακαλύφθηκαν τα κεφάλια των δολωμάτων.

Το νησί φιλοξενούσε επίσης τις οικογένειες των φρουρών που εργάζονταν στη φυλακή. Ο πατέρας της Τζολίν Μπάμπιακ, ο οποίος εκτελούσε χρέη διευθυντή στο Αλκατράζ εκείνη την εποχή, ενεργοποίησε τον συναγερμό.

«Όταν ξύπνησα, οι σειρήνες εξακολουθούσαν να ηχούν. Ήταν πολύ διαπεραστικό, εξαιρετικά έντονο, ήταν φρικτό, ήταν αρκετά τρομακτικό, δήλωσε στο BBC Witness History το 2013.

«Σοκαρίστηκα, ξέρετε, και η πρώτη μου σκέψη ήταν ότι δεν μπορεί να ήταν προσπάθεια απόδρασης και, φυσικά, ήταν».

Μια ανοικτή υπόθεση

Αν και οι κρατούμενοι απέδρασαν από τη φυλακή, οι αρχές κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι πρέπει να χάθηκαν σε επικίνδυνα νερά στην προσπάθειά τους να εγκαταλείψουν το νησί. Αυτή ήταν σίγουρα η άποψη του διευθυντή των φυλακών Ρίτσαρντ Γουίλαρντ όταν το BBC του πήρε συνέντευξη το 1964.

«Γιατί είμαι τόσο σίγουρος; Ακούτε τον άνεμο, έτσι δεν είναι; Και βλέπετε το νερό; Πιστεύετε ότι θα μπορούσατε να τα καταφέρετε;» είπε ο Γουίλαρντ.

Με την πάροδο των χρόνων, οι κρατούμενοι αυτοκτονούσαν ή ακρωτηριάζονταν -ανίκανοι να αντιμετωπίσουν τις αδυσώπητες συνθήκες- και καθώς κυλούσε η δεκαετία του 1960, οι ΗΠΑ έβλεπαν την αποκατάσταση των κρατουμένων και όχι μόνο την τιμωρία τους.

Όσον αφορά τους τρεις δραπέτες, παρά το γεγονός ότι δεν βρέθηκαν ποτέ πτώματα στον κόλπο, το 1979 κηρύχθηκαν νόμιμα νεκροί. Το FBI έκλεισε την υπόθεσή του και παρέδωσε την ευθύνη στην Υπηρεσία Αστυνόμων των ΗΠΑ.

Αλλά οι εικασίες σχετικά με την τύχη τους δεν έπαψαν ποτέ να υφίστανται. Την ίδια χρονιά που κηρύχθηκαν νεκροί, κυκλοφόρησε η ταινία «Απόδραση από το Αλκατράζ» με τον Κλιντ Ίστγουντ να υποδύεται τον Φρανκ Μόρις.

Από τη στιγμή της απόδρασης τους το 1962, υπήρχαν αναφορές ότι κάπου, κάποιος, κάποτε τους είδε.

Το 2018, η αστυνομία του Σαν Φρανσίσκο αποκάλυψε ότι τους είχε σταλεί μια μυστηριώδης επιστολή πέντε χρόνια νωρίτερα, από κάποιον που ισχυριζόταν ότι ήταν ο Τζον Άνγκλιν. Η επιστολή έγραφε: « Απέδρασα από το Αλκατράζ τον Ιούνιο του 1962.Ναι, όλοι τα καταφέραμε εκείνο το βράδυ, αλλά με δυσκολία!».

Η επιστολή υποστήριζε ότι οι άνδρες είχαν ζήσει εν κρυπτώ, με τον Φρανκ Μόρις να πεθαίνει τον Οκτώβριο του 2005 και τον Κλάρενς Άνγκλιν το 2008.

Ο συγγραφέας της επιστολής δήλωσε ότι ήθελε τώρα να διαπραγματευτεί την παράδοσή του με αντάλλαγμα τη θεραπεία του καρκίνου. Το FBI αξιολόγησε την επιστολή, αλλά δεν μπόρεσε να εξακριβώσει αν ήταν αυθεντική ή όχι.

*Με πληροφορίες από: BBC | Κεντρική φωτογραφία θέματος: npgallery | Αστυνομικός στο Αλκατράζ διεξάγει έρευνα για την μεγάλη απόδραση του 1962 πίσω από το κελί 152.