Ένας γιατρός σε αποστολή να… επουλώσει τις «πληγές» της Αϊτής

Έξι από τα μέλη του μεταβατικού προεδρικού συμβουλίου της Αϊτής ψήφισαν υπέρ του.

Ο έβδομος με δικαίωμα ψήφου -ο οποίος εκπροσωπεί την εγχώρια επιχειρηματική κοινότητα- δεν τάχθηκε κατά. Ήταν απλά απών από την πολύπαθη χώρα της Καραϊβικής.

Κάπως έτσι λοιπόν, αλλά όχι και με τόσο… συνοπτικές διαδικασίες, ο Δρ. Γκάρι Κονίλ -έως τώρα περιφερειακός διευθυντής της Unicef ​​για τη Λατινική Αμερική και την Καραϊβική- ανέλαβε πρωθυπουργός της πιο φτωχής χώρας του δυτικού ημισφαιρίου.

Το πόστο δεν του είναι ξένο.

Το είχε αναλάβει ξανά στο παρελθόν για ένα μικρό διάστημα, μεταξύ Οκτωβρίου του 2011 και Μαΐου του 2012.

Είχε ψηφιστεί τότε στο αξίωμα από το κοινοβούλιο της Αϊτής, έπειτα από πέντε μήνες πολιτικού αδιεξόδου.

Επί χρόνια στέλεχος στον ΟΗΕ, ο Κονίλ φάνταζε τότε μια ασφαλής επιλογή.

Γυναικολόγος στο επάγγελμα και με σπουδές στη διοίκηση στον τομέα υγείας, είχε βοηθήσει στην ανάπτυξη της υγειονομικής περίθαλψης σε φτωχές κοινότητες στην χώρα του.

Είχε επίσης κομβικό ρόλο στον συντονισμό των προσπαθειών ανοικοδόμησης, μετά τον φονικό σεισμό του 2010.

Έπειτα όμως από συγκρούσεις με τον τότε πρόεδρο της Αϊτής και το υπουργικό συμβούλιο, υπέβαλε παραίτηση και επέστρεψε, ως εμπειρογνώμονας σε θέματα ανάπτυξης, στα Ηνωμένα Έθνη.

Από πέρυσι τον Ιανουάριο ανέλαβε περιφερειακός διευθυντής της Unicef, με έδρα τον Παναμά.

Η πατρίδα, στην οποία επέστρεψε, δεν θυμίζει σε τίποτα αυτή που είχε αφήσει πίσω.

Αυτή τη φορά δεν υπάρχει καν κοινοβούλιο για να εγκρίνει τον διορισμό του.

Για την ακρίβεια, έχουν να γίνουν εκλογές από το 2016.

Από το 2021 και τη δολοφονία του τελευταίου δημοκρατικά εκλεγμένου προέδρου Ζεβενέλ Μοΐζ, η Αϊτή βυθίζεται σε μια σπειροειδή κρίση φτώχειας, πολιτικού αδιεξόδου και αναρχίας.

Πλέον δεν έχει καν αρχηγό κράτους. Οι θεσμοί δεν λειτουργούν.

Στους δρόμους κυριαρχούν εδώ και μήνες οι συμμορίες, που έχουν πάρει -σε συντονισμό- τον έλεγχο του μεγαλύτερου μέρους της χώρας.

Ο Δρ. Γκάρι Κονίλ κατά τη διάρκεια συνέντευξης στο Πορτ-ο-Πρενς της Αϊτής, τον Ιανουάριο του 2023 (REUTERS/Ralph Tedy Erol/File Photo)

Δρόμος στρωμένος με αγκάθια

Το προσωρινό προεδρικό συμβούλιο συγκροτήθηκε με διεθνή μεσολάβηση-παρέμβαση μόλις τον περασμένο Μάρτιο, με στόχο τη σταθεροποίηση της χώρας.

Ορκίστηκε στα τέλη Απριλίου, χωρίς να έχει μέχρι στιγμής να επιδείξει την παραμικρή πρόοδο ή έργο.

Κυρίαρχες στη χώρα παραμένουν οι εγκληματικές ομάδες.

Από τότε που κλιμάκωσαν τη δράση τους, στα τέλη Φεβρουαρίου, έχουν καταστρέψει κρίσιμες υποδομές, κυρίως στην πρωτεύουσα Πορτ-ο-Πρενς.

Έχουν απελευθερώσει περισσότερους από 4.000 κρατούμενους εισβάλλοντας στις δύο μεγαλύτερες φυλακές της Αϊτής.

Υπό τον κλοιό τους, το βασικό λιμάνι και το διεθνές αεροδρόμιο στην πρωτεύουσα πρακτικά δεν λειτουργούν.

Ενώ έχουν ξαναρχίσει προσωρινά μερικές εμπορικές πτήσεις προς το Πορτ-ο-Πρενς, η πόλη παραμένει σε μεγάλο βαθμό αποκομμένη από τον έξω κόσμο.

Αυτό έχει δημιουργήσει τεράστια προβλήματα στην εφοδιαστική αλυσίδα, σε μια χώρα 11 εκατομμυρίων, όπου περίπου ο μισός πληθυσμός εξαρτάται από τη διεθνή βοήθεια και υποφέρει από οξεία πείνα.

Πλέον στην κατηγορία αυτή προσμετρώνται και οι περισσότερα από τους 360.000 εσωτερικά εκτοπισμένους από την αχαλίνωτη βία των συμμοριών.

Είναι σε αυτό το φόντο που διορίστηκε νέος πρωθυπουργός ο 58χρονος Γκάρι Κονίλ. Δεν ήταν καν η πρώτη επιλογή.

Είχε προηγηθεί ο αιφνιδιαστικός διορισμός στο πόστο ενός πρώην υπουργού της Αϊτής, με θολές διαδικασίες.

Ανακλήθηκε, εν μέσω αντιδράσεων εντός του μεταβατικού προεδρικού συμβουλίου.

Αλλά ο δρόμος προς τα εμπρός για την Αϊτή παραμένει στρωμένος με αγκάθια.

Στις 11 Ιουνίου διορίστηκε νέο υπουργικό συμβούλιο, με τον πρωθυπουργό σε χρέη και υπουργού Εσωτερικών.

Επόμενοι κρίσιμοι σταθμοί, σε πολιτικό επίπεδο, είναι η οργάνωση εκλογών στην Αϊτή μέχρι το τέλος του έτους και η ορκωμοσία νέου προέδρου μέχρι τον Φεβρουάριο του 2026, οπότε λήγει η θητεία του μεταβατικού οργάνου.

Όμως προϋπόθεση για όλα αυτά είναι η αποκατάσταση της τάξης.

Προς τούτο αναμένεται τώρα ως από μηχανής Θεός η ανάπτυξη πολυεθνικής δύναμης στην Αϊτή, υπό την αιγίδα του ΟΗΕ, την ηγεσία της Κένυας και με την υποστήριξη των ΗΠΑ.

Αστυνομικοί σε περιπολία στην περιοχή γύρω από το προεδρικό μέγαρο στο Πορτ-ο-Πρενς της Αϊτής (REUTERS/Ralph Tedy Erol)

Πιο επικίνδυνα από πόλεμο

Ως προϋπόθεση για την αποστολή της πολυεθνικής δύναμης έχει τεθεί μια νέα κυβέρνηση στην Αϊτή.

Τώρα, υπό το φως των εξελίξεων, η άφιξή της αναμένεται εντός του μήνα -αν και στο τραπέζι παραμένουν πάντα τυχόν καθυστερήσεις.

Πρόκειται για μια κυρίως αφρικανική αποστολή, με ιστορικό παρασκήνιο – η Αϊτή είναι η πρώτη ανεξάρτητη δημοκρατία μαύρων στο δυτικό ημισφαίριο (1804) και το μόνο κράτος που προέκυψε από επανάσταση δούλων.

Όμως τα εδάφη της θυμίζουν πλέον πολεμικό πεδίο από τη δράση των πάνοπλων συμμοριών.

Όχι τυχαία, θεωρείται από τις πιο επικίνδυνες αποστολές σε μη εμπόλεμη ζώνη.

Βασική αποστολή της διεθνούς αστυνομικής δύναμης των περίπου 3.000 ανδρών -με τη συμμετοχή κρατών της Αφρικής και της Καραϊβικής, με επικεφαλής τους Κενυάτες- είναι να συνδράμει τις δυνάμεις ασφαλείας της Αϊτής.

Μιας χώρας με μακρά ιστορία έξωθεν επεμβάσεων και παρεμβάσεων, που κατήργησε ως σώμα τον στρατό στα μέσα της δεκαετίας του ‘90, αλλά τώρα επιδιώκεται η ανασύστασή του.

Στο μεσοδιάστημα, πολλοί εκφράζουν φόβους ότι η αναμενόμενη πολυεθνική δύναμη ασφαλείας θα είναι μια αδύναμη αποστολή, ανεπαρκής για να αντιμετωπίσει το μέγεθος του προβλήματος.

Κατά την διεθνή οργάνωση Παρατηρητήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, έχει μείνει έως και τώρα αναπάντητο ένα έτερο, εξίσου κρίσιμο, ερώτημα.

«Κατά πόσο οι εμπλεκόμενες χώρες λαμβάνουν επαρκή μέτρα», εξηγεί, «για να διασφαλίσουν ότι η πολυεθνική αποστολή σέβεται τα ανθρώπινα δικαιώματα» στη μάχη για την επιβολή του νόμου και της τάξης.