Έξαρση κοκκύτη γιατί δεν κάνουμε αναμνηστικό εμβόλιο

Ραγδαία είναι η αύξηση του κοκκύτη το τελευταίο πεντάμηνο στη χώρα, με τα κρούσματα να έχουν φτάσει ήδη τα 230, φέρνοντας τη νόσο σε ιστορικά υψηλά επίπεδα, ενώ ταυτόχρονα έχει προκαλέσει και το θάνατο δύο βρεφών.

Ο λόγος εξάπλωσης της νόσου, αποδίδεται από τους λοιμωξιολόγους στα χαμηλά ποσοστά των εγκύων κατά την κύηση, αλλά και στα χαμηλά επίπεδα αναμνηστικών δόσεων στον γενικό πληθυσμό, καθώς ο κοκκύτης κάνει «κύκλους» επιδημικών εξάρσεων ανά τετραετία.

Την ανησυχία τους για την έξαρση του κοκκύτη εκφράζουν οι λοιμωξιολόγοι μέσω της Ελληνικής Εταιρείας Λοιμώξεων, καθώς αποτελεί σοβαρή ασθένεια κυρίως για τα βρέφη. Τονίζουν πως εκτός από λοίμωξη του αναπνευστικού μπορεί να προκαλέσει δευτεροπαθή πνευμονία, εγκεφαλοπάθεια, σπασμούς, εστιακά νευρολογικά συμπτώματα, ωτίτιδα, αφυδάτωση και κάκωση πλευρών από τον συνεχή έντονο βήχα.

Οι θάνατοι που προκαλούνται από τον κοκκύτη στο 90% αφορούν βρέφη μικρότερα των 6 μηνών.

Η μεταδοτικότητα στα άτομα που δεν έχουν εμβολιαστεί υπολογίζεται στο 80%

To βακτήριο του κοκκύτη (Bordetella pertussis)

Ο πρόεδρος της Ελληνικής Εταιρείας Μαιευτικών & Γυναικολογικών Λοιμώξεων, μέλος ΔΣ της Ελληνικής Εταιρείας Λοιμώξεων και πρόεδρος της Επιτροπής Νοσοκομειακών Λοιμώξεων του «Λητώ», Παθολόγος – Λοιμωξιολόγος Αριστοτέλης Τσιάκαλος και ο Πανεπιστημιακός Υπότροφος στην Α΄ Μαιευτική Γυναικολογική Κλινική του νοσοκομείου «Αλεξάνδρα», Διδάκτωρ Πανεπιστημίου Αθηνών, Μαιευτήρας – Γυναικολόγος Αλέξανδρος Ψαρρής, εξήγησαν τους κινδύνους από τον κοκκύτη και τους τρόπους αντιμετώπισής τους κυρίως για την προστασία των βρεφών, αλλά και του γενικού πληθυσμού.

Τρία στάδια

Σύμφωνα με τους ειδικούς, ο κοκκύτης είναι λοίμωξη του αναπνευστικού συστήματος που οφείλεται σε ένα βακτηρίδιο, τον αιμόφιλο του κοκκύτη (Bordetella pertussis).

Η λοίμωξη από κοκκύτη συνήθως παρουσιάζει 3 στάδια:

• Το πρώτο στάδιο, το οποίο διαρκεί 1-2 εβδομάδες χαρακτηρίζεται από έντονη καταρροή και ενδεχομένως άτυπο, νυχτερινό κυρίως, βήχα.
• Ακολουθεί το δεύτερο στάδιο με διάρκεια 1-6 εβδομάδες και έντονα επεισόδια παροξυσμικού βήχα.
• Τέλος, το στάδιο της αποδρομής το οποίο διαρκεί 2-3 εβδομάδες και εκδηλώνεται με ηπιότερους παροξυσμούς βήχα.

Η μετάδοση

Ο κοκκύτης μεταδίδεται αερογενώς με σταγονίδια ή με άμεση επαφή με τις εκκρίσεις του αναπνευστικού συστήματος.

Ο χρόνος επώασης της νόσου είναι συνήθως 7-10 ημέρες.

Η μεταδοτικότητα μεταξύ των επίνοσων μη εμβολιασμένων ατόμων υπολογίζεται στο 80%.

Οι ασθενείς με κοκκύτη είναι μεταδοτικοί από την έναρξη του καταρροϊκού σταδίου και για 2-3 εβδομάδες μετά.

Η θεραπεία με αντιβιοτικά μειώνει τη μεταδοτικότητα και την εξαλείφει μετά την πάροδο τουλάχιστον 5 ημερών.

Η πρόληψη

Ο κοκκύτης μπορεί να προληφθεί με την έγκαιρη και πλήρη εμβολιαστική κάλυψη του πληθυσμού. Τα βρέφη εμβολιάζονται ξεκινώντας από την ηλικία των 2 μηνών με βάση το εγκεκριμένο εμβολιαστικό πρόγραμμα.

Οι ενήλικες θα πρέπει να κάνουν μία αναμνηστική δόση του εμβολίου κάθε 10 χρόνια.

Οι έγκυοι

Ειδική περίπτωση αφορούν οι έγκυοι που πρέπει να εμβολιάζονται σε κάθε κύηση μεταξύ 27 και 36 εβδομάδων και το εμβόλιο χορηγείται δωρεάν.

Ο λόγος είναι ότι η χορήγηση μίας αναμνηστικής δόσης κατά την κύηση αυξάνει τον τίτλο αντισωμάτων στο αίμα της μητέρας.

Τα IgG αντισώματα διέρχονται μέσω του πλακούντα στο έμβρυο με αποτέλεσμα το νεογνό κατά τη γέννηση να διαθέτει παθητική ανοσία. Τα αντισώματα αυτά προστατεύουν το νεογνό μέχρι να ξεκινήσει τον εμβολιασμό στους 2 μήνες ζωής.

Στην περίπτωση που η έγκυος δεν εμβολιαστεί, ακόμα και στη λοχεία, ο εμβολιασμός παρέχει προστασία στο νεογνό, αφού μητρικά αντισώματα μπορούν να περάσουν στο νεογνό μέσω του θηλασμού.

Επιπλέον, ο αναμνηστικός εμβολιασμός της μητέρας προφυλάσσει έμμεσα το νεογνό σε περίπτωση που η μητέρα έρθει σε επαφή με κρούσμα.

Λύση ανάγκης

Εδώ, οι ειδικοί υπογραμμίζουν πως ο εμβολιασμός στη λοχεία δεν αποτελεί εναλλακτική στρατηγική, αλλά λύση ανάγκης, καθώς από τον εμβολιασμό της μητέρας μέχρι την ανάπτυξη επαρκούς τίτλου μητρικών αντισωμάτων χρειάζονται 2-4εβδομάδες, κατά τις οποίες το νεογνό παραμένει ακάλυπτο.

 Προστασία του νεογνού

Άλλος τρόποι προφύλαξης των νεογνών είναι η τεχνική cocooning, δηλαδή ο εμβολιασμός του περιβάλλοντος που έρχεται σε επαφή με το νεογνό.

Αυτό αφορά τους γονείς και την ευρύτερη οικογένεια, καθώς και άτομα που φροντίζουν το νεογνό, άτομα που μένουν στον ίδιο χώρο, αλλά και τους επαγγελματίες υγείας.

Έτσι δημιουργείται ένας φραγμός γύρω από το νεογνό που μειώνει – αλλά δεν εξαλείφει – τον κίνδυνο έκθεσης στη νόσο.

Απαντώντας στο ενδεχόμενο ανεπιθύμητων ενεργειών από τον εμβολιασμό για το έμβρυο, οι ειδικοί επισήμαναν ότι εδώ και 10ετίες οι έγκυοι εμβολιάζονται κατά του κοκκύτη παγκοσμίως. Επιπλέον, μετά από πλήθος μελετών έχει διαπιστωθεί πως δεν σχετίζεται το εμβόλιο με δυσμενή έκβαση της κύησης, συγγενείς ανωμαλίες ή άλλα προβλήματα στο νεογνό.

Αρμόδιος για τη συνταγογράφηση είναι ο θεράπων μαιευτήρας –  γυναικολόγος, παθολόγος, παιδίατρος, γενικός ή οικογενειακός ιατρός.