Τι αποκαλύπτει το DNA των παιδιών που θυσίαζαν οι Μάγια

Ήταν το 1967 όταν μια μυστηριώδης υπόγεια στέρνα ανακαλύφθηκε στο Τσιτσέν Ιτζά, μια σημαντική πόλη των Μάγια στη χερσόνησο Γιουκατάν του Μεξικού. Μέσα της, οι σκελετοί περισσότερων από 100 παιδιών.

Τώρα, γενετικό υλικό που ανακτήθηκε από 64 σκελετούς αποκαλύπτει νέες λεπτομέρειες για τις τελετουργικές ανθρωποθυσίες των Μάγια πριν φτάσουν οι Ευρωπαίοι στον Νέο Κόσμο.

Η ανάλυση που δημοσιεύεται στο περιοδικό Nature αποκαλύπτει ότι όλα τα θύματα ήταν αγόρια 3-6 ετών, ορισμένα αδέλφια.

Ανάμεσά τους ταυτοποιήθηκαν και δύο ζευγάρια διδύμων.

Κανένας σκελετός δεν έφερε εμφανή τραύματα και ο τρόπος με τον οποίο πέθαναν τα θύματα παραμένει αδιευκρίνιστος.

Οι γενετικές αναλύσεις υποδεικνύουν πάντως ότι τα αγόρια είχαν παρόμοιο γενετικό προφίλ με τους σημερινούς κατοίκους της περιοχής.

Μυθικές θυσίες

Η χρονολόγηση άνθρακα έδειξε ότι τα παιδιά θυσιάστηκαν την περίοδο της πολιτιστικής και πολιτικής ακμής του Τσιτσέν Ιτζά, από το 800 μέχρι το 1000 μ.Χ., αν και κάποιοι σκελετοί κατέληξαν στην στέρνα πριν ή μετά, στη διάρκεια μιας περιόδου 500 ετών που τελειώνει γύρω στο έτος 1100.

Πολυάριθμες αναφορές σε δίδυμα αδέλφια εμφανίζονται στην θρησκεία και την τέχνη των Μάγια. Θυσίες διδύμων περιγράφονται σε ιερά κείμενα, ανάμεσά τους το βιβλίο Πόπολ Βου.

Απεικόνιση κρανίου στο Τσιτσέν Ιτζά. Ενδείξεις ανθρωποθυσίας είναι εμφανείς παντού στην πόλη (© Christina Warinner)

Σύμφωνα με τη μυθολογία του μεσοαμερικανικού πολιτισμού, τα δίδυμα αδέλφια Χουναχπού και Σμπαλάνκε περνούσαν κύκλους θυσίας και ανάστασης καθώς αντιμετώπιζαν τους υποχθόνιους θεούς.

Υπόγειες κατασκευές όπως η εν λόγω στέρνα θεωρούνταν πύλες στον κάτω κόσμο, ο οποίος έπαιζε κεντρικό ρόλο στην κοσμογονία των Μάγια.

Κοινή πρακτική

«Η τελετουργική ανθρωποθυσία ήταν κοινή πρακτική των αρχαίων μεσοαμερικανικών πληθυσμών. Παρόλα αυτά, οι βιολογικές σχέσεις ανάμεσα στα θυσιασμένα θύματα δεν είχαν περιγραφεί ως τώρα» δήλωσε στο Reuters ο ανθρωπογενετιστής Ροντρίγκο Μπαρκέρα του Ινστιτούτου Εξελικτικής Ανθρωπολογίας «Μαξ Πλανκ» στη Γερμανία, πρώτος συγγραφέας της μελέτης.

«Πιστεύουμε ότι οι κάτοικοι του Τσιτσέν Ιτζά προσπαθούσαν να αναπαραστήσουν συμβολικά τους μύθους των Μάγια» πρόσθεσε.

«Για τους Μάγια, και γενικά τους μεσοαμερικανικούς πολιτισμούς, ο θάνατος είναι η υπέρτατη προσφορά, και ως εκ τούτου οι θυσίες είχαν μεγάλη σημασία για το σύστημα των ιδεών τους».

Το Τσιτζέν Ιτζά είναι διάσημο για την αρχιτεκτονική του, μεταξύ άλλων την εντυπωσιακή πυραμίδα του Κουκουλκάν, γνωστή σήμερα ως «Ελ Καστίγιο».

Η υπόγεια στέρνα με τους σκελετούς παιδιών βρίσκεται κοντά στην πυραμίδα του Κουκουλκάν (Reuters)

Σε μικρή απόσταση βρίσκεται μια φυσική κοιλότητα στο έδαφος, μια δολίνη γνωστή ως τσενότε, μέσα στην οποία βρέθηκαν τα οστά περισσότερων από 200 ανθρώπων, ανδρών και γυναικών. Σχετικά κοντά της βρίσκεται η υπόγεια στέρνα, ή τσούλτουν, όπου βρέθηκαν οι σκελετοί των αγοριών.

«Η αρχική χρησιμότητα των τσούλτουν ήραν να αποθηκεύουν βρόχινο νερό. Το συγκεκριμένο τσούλτουν άλλαξε χρήση και μετατράπηκε σε ταφικό θάλαμο, δίπλα σε μια μικρή φυσική σπηλιά. Και το τσούλτουν και η σπηλιά ήταν γεμάτες λείψανα» ανέφερε ο Μπερκέρα.

Όπως εξήγησε η συνάδελφός του Κάθριν Νάγκελε, επίσης του Ινστιτούτου «Μαξ Πλανκ», «από τις γενετικές ομοιότητες δύο ατόμων μπορούμε να υπολογίσουμε τον βαθμό συγγένειας».

«Σε αυτή την περίπτωση, βρήκαμε δύο ζευγάρια με τόσο μεγάλη ομοιότητα ώστε δεν μπορεί να ήταν ομοζυγωτικοί δίδυμοι. Βρήκαμε επίσης τουλάχιστον τρία ακόμα που ήταν αδέλφια. Μπορεί να ήταν δίδυμοι αλλά ετεροζυγωτικοί, οι οποίοι προήλθαν από διαφορετικά ωάρια».

«Είναι η πρώτη φορά που ταυτοποιούνται με βεβαιότητα μονοζυγωτικά δίδυμα στο αρχαιολογικό αρχείο» επισήμανε η ερευνήτρια.

Όπως πρόσθεσε η Κριστίνα Ουάρινερ του Χάρβαρντ, μέλος της ερευνητικής ομάδας, «στη διάρκεια της ισπανικής αποικιοκρατικής περιόδους, χιλιάδες βιβλία και κείμενα των Μάγια κάηκαν συστηματικά. Υπήρξαν συντονισμένες προσπάθειες να καταπνίξουν τα θρησκευτικά πιστεύω και τις πρακτικές των Μάγια και να τα αντικαταστήσουν με τον χριστιανισμό».

«Ως αποτέλεσμα υπάρχουν πολλά κενά στις γνώσεις μας για τις τελετουργικές πρακτικές που εφάρμοζαν οι αρχαίοι Μάγια –και ειδικά για το νόημά τους».

«Μεταξύ αυτών, οι ανθρωποθυσίες παραμένουν μια από τις πιο παρεξηγημένες τελετουργίες».