Πόλεμος, καταστροφικό σεξ και πολλές αγωγές: Το χάος που ακολούθησε την ακμή της Motown

Η Motown Records φημίζεται ότι έβγαζε τραγούδια όπως τα αυτοκίνητα στη γραμμή παραγωγής, και η ομάδα τραγουδοποιών Holland-Dozier-Holland (HDH) – τα αδέρφια Eddie και Brian Holland και ο αείμνηστος Lamont Dozier – έφτιαξε μερικά από τα πιο λαμπερά, γουργουριστικά χιτ της εταιρείας, γράφοντας επιτυχίες όπως το Heat Wave των Martha Reeves and the Vandellas, το Reach Out I’ll Be There των Four Tops και 10 από τα 12 αμερικανικά charts-toppers των Supremes.

Αλλά ενώ η θητεία των HDH στη Motown δικαίως εξυμνείται, η μετέπειτα δουλειά τους έχει παραμεληθεί συγκριτικά, παρά το γεγονός ότι είναι συναρπαστικά soulful, υφολογικά ποικίλη και έντονα πολιτική (όπως αποτυπώνεται σε ένα νέο box set βινυλίου).

Η θητεία των HDH στη Motown έληξε άσχημα

Γύρω στο 1967, οι προσπάθειές τους να επαναδιαπραγματευτούν τα χρόνια συμβόλαιά τους με πιο δίκαιους όρους απορρίφθηκαν επανειλημμένα από τον πατριάρχη της Motown, τον Berry Gordy. Ο Dozier γράφει στην αυτοβιογραφία του ότι οι HDH αποφάσισαν τότε να «απεργήσουν ουσιαστικά» και να «σταματήσουν να παραδίδουν τραγούδια» σε ένδειξη διαμαρτυρίας.

«Ρωτάω τον Eddie Holland, 84 ετών σήμερα και φρέσκο από διακοπές στην Τουρκία, αν αυτό είναι αλήθεια» γράφει ο Fraser Morris στην Guardian. «Απολύτως όχι», λέει o Holland, εξηγώντας ότι απλώς διέκοψε τη δραστηριότητα των HDH για να επικεντρωθεί στη συγγραφή ισχυρότερου προϊόντος.

Κατηγορεί τους δικηγόρους της Motown ότι υποδαύλισαν τις εντάσεις μεταξύ του Gordy και της τριάδας HDH: «Θα μπορούσα να το είχα εξηγήσει στον Berry, αλλά δεν ήθελα. Είπα, να πάει στο διάολο». Τα πράγματα έγιναν άσχημα. Η Motown μήνυσε τους HDH, το τρίο ανταπέδωσε και χρειάστηκε να φτάσει το 1972 για να διευθετηθεί το θέμα. «Δεν ξέρω πόσες εκατοντάδες χιλιάδες δολάρια κόστισε σε όλους μας, αλλά οι μόνοι οικονομικοί κερδισμένοι ήταν οι δικηγόροι», έγραψε αργότερα ο Gordy.

Δείτε το τρέιλερ The Making of Motown

Πεινασμένος για ένα κοριτσίστικο γκρουπ

Καθώς η σχέση με τη Motown κατέρρεε, ο Eddie ίδρυσε δύο νέες δισκογραφικές εταιρείες – Hot Wax και Invictus – με αρκετό πρώην προσωπικό της Motown, συμπεριλαμβανομένου του παραγωγού και A&R, του Ronald Dunbar. Ενώ ο Eddie ήταν ελεύθερος να υπογράφει και να παράγει νέα ταλέντα, τα συμβόλαια των HDH με τη Motown τους απέκλειαν από το να γράφουν υλικό αλλού, οπότε τα τραγούδια συχνά έδιναν πίστωση στον Dunbar μαζί με την Edythe Wayne, ένα επινοημένο πρόσωπο που πήρε το όνομά του από την τότε κοπέλα του Eddie.

«Απλά έπρεπε να βάλουμε το όνομα κάποιου στο πράγμα!» δήλωσε ο Dozier στον Guardian το 2015. «Όλοι ήξεραν ότι στην πραγματικότητα ήταν οι Holland-Dozier-Holland». (Ο Eddie αρνείται να το συζητήσει περαιτέρω- στα κοινά απομνημονεύματά του με τον Brian γίνεται αναφορά στο ότι ο Dunbar συνεισέφερε τραγούδια, αν και «όχι τόσα όσα του πιστώθηκαν»).

Το πρώτο τραγούδι που αποδόθηκε στους «R Dunbar και E Wayne» ήταν το While You’re Out Looking for Sugar του Honey Cone. Πεινασμένος για ένα κοριτσίστικο γκρουπ που θα μιμούνταν την επιτυχία των HDH με τους Supremes, ο Eddie προσέγγισε τις Edna Wright, Carolyn Willis και Shelly Clark αφού τις είδε να τραγουδούν πίσω από τον Andy Williams.

Η Clark, η οποία είχε τραγουδήσει και με τον Ike Turner, δεν ήταν σίγουρη. «Είχα ακούσει από αρκετούς καλλιτέχνες ότι δεν ήταν ευτυχισμένοι [στη Motown] λόγω της έλλειψης ελέγχου που είχαν», λέει και άρχισε να αποφεύγει τα τηλεφωνήματα του Eddie, αλλά «οι ενοχές συνέχισαν να αυξάνονται». Με την απρόθυμη συγκατάθεση του Clark, οι Honey Cone σχηματίστηκαν και βρέθηκαν στην κορυφή του αμερικανικού Hot 100 τον Ιούνιο του 1971 με το αναπόφευκτα πιασάρικο Want Ads.

Κατηγορεί τους δικηγόρους της Motown ότι υποδαύλισαν τις εντάσεις μεταξύ του Gordy και της τριάδας HDH: «Θα μπορούσα να το είχα εξηγήσει στον Berry, αλλά δεν ήθελα. Είπα, να πάει στο διάολο»

«Τραγουδούν ποπ και R&B…»

Αν οι Honey Cone ήταν οι Supremes των Hot Wax, οι πρόεδροι του συμβουλίου ήταν οι Four Tops των Invictus. Ενώ ο Eddie σχεδίασε το γκρουπ έτσι ώστε κάθε μέλος του να μπορεί να αναλάβει καθήκοντα τραγουδιστή, ο στρατηγός Norman Johnson αναδείχθηκε ως ο frontman του.

Το ιδρυτικό μέλος Harrison Kennedy μιλάει με αγάπη για τους συναδέλφους του στο συγκρότημα: «Ο Eddie [Custis] μπορούσε να τραγουδήσει σαν ένα πουλί από ένα δέντρο, ο Danny [Woods] μπορούσε να κάνει ένα πουλί να πέσει από το δέντρο και ο General Johnson μπορούσε να κάνει τα δέντρα να μεγαλώσουν!». Τα σταματημένα, στακάτα φωνητικά του Johnson τροφοδοτούν το τραγούδι τους Give Me Just a Little More Time που έγινε επιτυχία στις ΗΠΑ και το Ηνωμένο Βασίλειο.

Εν τω μεταξύ, η ναυαρχίδα των Invictus ήταν η Freda Payne. Αφού πάλεψε να βρει mainstream επιτυχία ως τραγουδίστρια της τζαζ, η Payne αναζήτησε έμπνευση από τις Diana Ross και Dionne Warwick. Σήμερα, θυμάται τη διαδικασία σκέψης της: «Τραγουδούν ποπ και R&B … Ίσως αυτό είναι που πρέπει να κάνω», και υπέγραψε δεόντως με την Invictus.

«Ο ήχος ήταν πολύ πιο χαλαρός από τη Motown»

Το single Band of Gold της Payne -που επιλέχθηκε από τον Guardian ως ένα από τα σπουδαιότερα βρετανικά Νο 1- είναι σίγουρα ο πιο ανθεκτικός από τους δίσκους των HDH μετά τη Motown. Το τραγούδι αφηγείται έναν γάμο που παραμένει παραδόξως ανολοκλήρωτος.

Η Payne θυμάται τη σύγχυσή της όταν διάβασε για πρώτη φορά τους στίχους του τραγουδιού: «Αλλά εκείνη τη νύχτα στο ταξίδι του μέλιτος / Μείναμε σε ξεχωριστά δωμάτια. Τι στο διάολο είναι αυτό;». Ο Dozier εξήγησε στην αυτοβιογραφία του ότι «αυτός ο τύπος δεν ήταν σε θέση να κάνει έρωτα με τη νέα του σύζυγο επειδή ήταν στην πραγματικότητα ομοφυλόφιλος».

Όποια κι αν ήταν η ερμηνεία, ήταν μια επιτυχία

Στην πραγματικότητα, παρά την έλλειψη του μηχανισμού προώθησης της Motown, οι Hot Wax/Invictus είχαν συγκεντρώσει αρκετές επιτυχίες μέχρι το 1971. Το υλικό είναι γεμάτο από τη μελωδική ιδιοφυΐα των HDH, αλλά με μια πιο σκληρή υφή σε σύγκριση με την παραγωγή της Motown, ενώ οι νέοι συνθέτες προσέφεραν επιπλέον εύρος. «Ο ήχος ήταν πολύ πιο χαλαρός από τη Motown», συμφωνεί ο ενορχηστρωτής McKinley Jackson, του οποίου η μπάντα The Politicians έπαιξε σε όλο τον κατάλογο.

«Δεν ήταν τόσο φορμαρισμένο, δεν ήταν τόσο δομημένο», συνεχίζει, επισημαίνοντας το «gut bucket blues» του ομώνυμου τραγουδιού των Chairmen of the Board και υλικό με country γεύση όπως το Patches, το οποίο έγινε Top 5 επιτυχία στις ΗΠΑ και το Ηνωμένο Βασίλειο για τον Clarence Carter. «Δεν προσπαθούσα να κάνω έναν παρόμοιο ήχο με τη Motown» λέει ο Eddie. «Απλά σκέφτηκα ότι ένας δίσκος με επιτυχία είναι ένας δίσκος με επιτυχία».

Η Clark, η οποία είχε τραγουδήσει και με τον Ike Turner, δεν ήταν σίγουρη. «Είχα ακούσει από αρκετούς καλλιτέχνες ότι δεν ήταν ευτυχισμένοι [στη Motown] λόγω της έλλειψης ελέγχου που είχαν»

«Περάσαμε δύσκολα με την προώθησή του»

Έτσι, η Hot Wax/Invictus διαφοροποίησε το ρόστερ της πέρα από τα αρχέτυπα της Motown, υπογράφοντας την ψυχεδελική funk μπάντα του George Clinton, τους Parliament, καθώς και λευκά ροκ συγκροτήματα όπως οι Flaming Ember και η Αγγλίδα τραγουδίστρια Ruth Copeland.

Η ηχογράφηση της Copeland, The Medal, είναι ένα heavy rock opus που απεικονίζει μια γυναίκα να παραλαμβάνει ένα βραβείο εκ μέρους του συζύγου της που σκοτώθηκε στο Βιετνάμ: «Ένα μικρό κομμάτι του τίποτα για να πάρεις για τη ζωή του άντρα σου που πολέμησε σε έναν πόλεμο που είναι τόσο σκατά», λέει, με βαριά λόγια που προορίζονται για τον πρόεδρο Ρίτσαρντ Νίξον.

Το The Medal είναι ένα από τα πολλά τραγούδια των Hot Wax/Invictus που καταδικάζουν τον πόλεμο του Βιετνάμ, μαζί με το δυσοίωνο Men Are Getting Scarce των Chairmen of the Board και το υμνητικό Bring the Boys Home του Payne. Το τελευταίο ήταν μια μικρή επιτυχία, αν και ο Eddie θυμάται πως «περάσαμε δύσκολα με την προώθησή του», θυμάται τα παράπονα του κοινού στους ραδιοφωνικούς σταθμούς ότι το τραγούδι ήταν αντικυβερνητικό- τελικά απαγορεύτηκε από το δίκτυο των ενόπλων δυνάμεων στη νοτιοανατολική Ασία.

Ενδυνάμωση αλλά…

Το υλικό των Hot Wax/Invictus ασχολήθηκε επίσης με το κίνημα της γυναικείας απελευθέρωσης, με πιο έντονο παράδειγμα τη Laura Lee. «Girls, when you cut the cake / Don’t make a big mistake», προειδοποιεί στο Wedlock is a Padlock, ενώ εκφράζει χειραφετητικά ζητήματα στα Love and Liberty και Women’s Love Rights.

«Δεν ασχολούμαι με τη γυναικεία ελευθερία», δήλωσε η Lee σε συνέντευξή της στο περιοδικό Blues & Soul το 1972, «ασχολούμαι με τη γυναικεία αγάπη!». Παρόλα αυτά, κομμάτια όπως το bluesy Crumbs Off the Table των Glass House και το Are You Man Enough, Are You Strong Enough? της Honey Cone παρουσίαζαν πιο καθαρές γυναικείες φωνές.

Παρά αυτή την επιτυχημένη και κοινωνικά συνειδητοποιημένη τραγουδοποιία, οι περισσότεροι από τους καλλιτέχνες αναφέρουν ότι δεν πληρώνονταν αρκετά.

Χάλασε το πράγμα

Η Freda Payne μήνυσε την Invictus, γράφοντας στα απομνημονεύματά της ότι «δεν έβλεπα καμία οικονομική αποζημίωση για τη δουλειά μου». Η αγωγή διευθετήθηκε εξωδικαστικά- η Payne ηχογράφησε ένα τελευταίο άλμπουμ με την Invictus και το συμβόλαιό της εξαγοράστηκε από τη νέα της εταιρεία ABC/Dunhill.

Λέει ότι η διαμάχη της με την Invictus περιπλέχθηκε από τη ρομαντική της σχέση με τον Eddie. «Νόμιζα ότι ήμουν ερωτευμένη μαζί του- αυτό απλώς επιδείνωσε τα συναισθήματα θυμού και ασέβειας», λέει, ενώ διευκρινίζει ότι «είμαστε εντάξει τώρα, είμαστε φίλοι».

Τελικά λύγισε και η Honey Cone. «Ήμασταν συνέχεια κουρασμένοι», λέει η Clark, νιώθοντας δικαιολογημένη για τον αρχικό κυνισμό της σχετικά με τη δημιουργία της ομάδας. «Ήθελα να πω [στους συμπαίκτες μου]: «Κοιτάξτε, σας το είπα σκύλες πριν ξεκινήσουμε πώς θα ήταν αυτό!»» γελάει.

Στα μαχαίρια

Ο ενθουσιασμός του Dozier για τα projects επίσης μειώθηκε, παρά το γεγονός ότι κυκλοφόρησε το δικό του υλικό στο Invictus. «Όταν είσαι σε μια συνεργασία με δύο αδέρφια, πάντα θα αισθάνεσαι σαν ο περιττός», έγραψε αργότερα. Ο Dozier υπέγραψε συμβόλαιο με την ABC/Dunhill το 1973 για να συνεχίσει τη σόλο δισκογραφική του καριέρα και μετακόμισε κρυφά στο Λος Άντζελες, επισπεύδοντας ακόμα περισσότερες νομικές διαμάχες, τώρα μεταξύ του ιδίου, της ABC και των Hollands.

«Ο Lamont, για χρόνια, ήθελε πάντα να είναι μόνος του», λέει ο Eddie, σημειώνοντας την ιδιαίτερη «ευλάβεια» που έδειχνε ο Gordy στον Brian. Ο Eddie αποκαλεί τον Brian «τον πραγματικό άνθρωπο της μελωδίας … Αυτό κάπως ενοχλούσε λίγο τον Lamont» και περιγράφει πώς η επακόλουθη διαμάχη μεταξύ των Hollands και του Dozier «με ενοχλούσε συναισθηματικά. Είπα [στους δικηγόρους μου] αυτό: ‘Ο Lamont είναι σαν αδελφός μας … Δεν έχουμε την καρδιά να τον πολεμήσουμε. Μάθετε τι θέλει και αφήστε το να περάσει»».

Δεν πρόλαβε

Ο Dozier γράφει ότι τελικά απελευθερώθηκε από τα συμβόλαιά του με την Hot Wax/Invictus με κόστος την παραίτηση από το μερίδιο ιδιοκτησίας του στις εταιρείες αυτές, αλλά το τρίο θα επανενωθεί για να συνεργαστεί με τους Four Tops τη δεκαετία του 1980 μετά την επιστροφή του εμβληματικού συγκροτήματος στη Motown.

Ο Eddie θυμάται πώς ο Dozier επικοινώνησε μαζί του περίπου δύο χρόνια πριν από το θάνατό του, επιθυμώντας να ξανασυνεργαστεί η συνεργασία το τρίο HDH για άλλη μια φορά. «Αν θέλεις να έχεις τους Holland-Dozier-Holland, θα το κάνω ευχαρίστως», είπε ο Eddie στον Lamont. «Αλλά απλά αρρώστησε». Ο Dozier πέθανε τον Αύγουστο του 2022.

Η μουσική κληρονομιά

Μετά την αποχώρηση του Dozier το 1973, οι επιτυχίες της Hot Wax και της Invictus τελικά στέρεψαν, ενώ η νέα εταιρεία Music Merchant απέτυχε να ξεκινήσει. Ο Eddie ισχυρίζεται ότι εκείνη την εποχή η Capitol δεν καταλάβαινε το μαύρο κοινό και ότι δημιούργησε ο ίδιος ένα ολόκληρο τμήμα για την προώθηση των δίσκων της Invictus στις γειτονιές των μαύρων, «ξοδεύοντας 250.000 δολάρια από τον προϋπολογισμό μου κάθε χρόνο».

Αν και βραχύβια, τα έργα των HDH μετά τη Motown αφήνουν πίσω τους έναν εντυπωσιακό κατάλογο. Αυτό το άρθρο από μόνο του δεν μπορεί να αποδώσει το εύρος και τον πλούτο του ευρύτερου ρόστερ – καλλιτέχνες όπως οι Barrino Brothers, Melvin Davis, Eloise Laws, Tyrone Edwards, 100 Proof (Aged in Soul) και άλλοι.

Το αγαπημένο τραγούδι του Eddie παραμένει το Give Me Just a Little More Time. «Δεν μου αρέσει πραγματικά να ακούω τους περισσότερους από τους δίσκους που έχω κάνει», παραδέχεται, «αλλά θα ξαναβάλω το ραδιόφωνο για να το ακούσω!».

*Με στοιχεία από theguardian.com