Ναυάγιο της Πύλου: Το πάθημα που δεν έγινε μάθημα για την Ευρώπη και ένα σύμφωνο «σχεδιασμένο για βάσανα»

Ως μαύρη κηλίδα στην ιστορία της Ευρώπης και των ανθρώπινων δικαιωμάτων θα χαραχθεί στη μνήμη όλων το πολύνεκρο ναυάγιο μεταναστών ανοιχτά της Πύλου τον Ιούνιο του 2023.

Το καλοκαίρι εκείνο επρόκειτο η Μεσόγειος επρόκειτο να γίνει υγρή τάφος για 990 ανθρώπους, καθώς σύμφωνα με στοιχεία της UNICEF τρεις φορές περισσότεροι μετανάστες έχασαν τη ζωή τους ή εξαφανίστηκαν στην προσπάθειά τους να φτάσουν στην Ευρώπη.

Συγκεκριμένα, μεταξύ Ιουνίου και Αυγούστου, τουλάχιστον 990 άνθρωποι ναυάγησαν στην κεντρική Μεσόγειο, τον πιο επικίνδυνο θαλάσσιο δρόμο στον κόσμο που συνδέει τη Βόρεια Αφρική με την Ευρώπη.

Αυτό είναι τρεις φορές περισσότεροι από τους 334 μετανάστες που έχασαν τη ζωή τους την ίδια περίοδο το 2022, σύμφωνα με καταμέτρηση της υπηρεσίας του ΟΗΕ.

Σύμφωνα με την Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες, περισσότεροι από 2.500 μετανάστες έχασαν τη ζωή τους ή χάθηκαν από την 1η Ιανουαρίου έως τις 24 Σεπτεμβρίου 2023 – αύξηση 50% σε διάστημα ενός έτους.

Το νέο Σύμφωνο Μετανάστευσης είχε δεχτεί επικρίσεις με οργανώσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων να κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου για περισσότερους θανάτους στη Μεσόγειο ενώ χαρακτηρίστηκε ακόμα και «σύμφωνο σχεδιασμένο για περισσότερα βάσανα».

Το νέο Σύμφωνο Μετανάστευσης

Παρά τις επικρίσεις, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο ενέκρινε το νέο σύμφωνο τον Απρίλιο και θα αρχίσει να εφαρμόζεται τον Ιούνιο του 2026.

Η νέα νομοθεσία καθορίζει νέες διαδικασίες για τη διαχείριση της άφιξης παράτυπων μεταναστών, τη διεκπεραίωση των αιτήσεων ασύλου, τον προσδιορισμό της χώρας της ΕΕ που είναι υπεύθυνη για αυτές τις αιτήσεις και τη χάραξη στρατηγικών για τη διαχείριση των μεταναστευτικών κρίσεων.

Το σύμφωνο υπόσχεται έναν «αυστηρό» έλεγχο στα σύνορα για να γίνει διάκριση μεταξύ εκείνων των ανθρώπων που θεωρούνται ότι χρειάζονται διεθνή προστασία και εκείνων που δεν χρειάζονται.

Οι ΜΚΟ που εργάζονται με ανθρώπους που έχουν ανάγκη προειδοποιούν εδώ και μήνες ότι το σύμφωνο θα παραβιάζει συστηματικά θεμελιώδεις αρχές, με αποτέλεσμα τον πολλαπλασιασμό των παραβιάσεων δικαιωμάτων στην Ευρώπη.

«Ένα σύμφωνο σχεδιασμένο για περισσότερα βάσανα»

Σε ανακοίνωσή της η Sea Watch είχε προειδοποιήσει ότι το σύμφωνο θα έχει ως αποτέλεσμα την απώλεια «περισσότερων ζωών στη θάλασσα».

Σε δήλωση που εξέδωσε η ΜΚΟ μαζί με άλλες 12 φιλανθρωπικές οργανώσεις, η ομάδα ανέφερε ότι η συμφωνία ήταν μια «ιστορική αποτυχία και μια υπόκλιση στα δεξιά κόμματα της Ευρώπης».

«Καμία ζωή δεν θα σωθεί με τη σημερινή απόφαση» είχαν αναφέρει οι οργανώσεις προσθέτοντας ότι το σύμφωνο «θα υπονομεύσει μια κοινή, ανθρώπινη απάντηση σε ανθρώπους που χρειάζονται προστασία, θέτοντας τους ανθρώπους σε κίνδυνο σοβαρών παραβιάσεων των ανθρωπίνων δικαιωμάτων».

Φόβοι για περισσότερους θανάτους στη Μεσόγειο

Ειδικοί είχαν εκφράσει τους φόβους τους ότι οι νέοι νόμοι θα επιδεινώσουν τα δεινά των μεταναστών που προσπαθούν να διασχίσουν τη Μεσόγειο, όπως εκείνων που χάθηκαν στις ακτές της Λαμπεντούζα στις 10 Απριλίου.

Σύμφωνα με το άρθρο 98 της Σύμβασης των Ηνωμένων Εθνών για το Δίκαιο της Θάλασσας «κάθε κράτος θα απαιτήσει από τον πλοίαρχο ενός πλοίου που φέρει τη σημαία του, στο βαθμό που μπορεί να το πράξει χωρίς σοβαρό κίνδυνο για το πλοίο, το πλήρωμα ή τους επιβάτες… να παράσχει βοήθεια σε οποιοδήποτε άτομο βρίσκεται στη θάλασσα που κινδυνεύει να χαθεί».

Ωστόσο, από τον Ιανουάριο του 2014 έως το 2024, έχουν σημειωθεί περίπου 29.000 θάνατοι στη Μεσόγειο Θάλασσα. Τέτοια στοιχεία ώθησαν τον Πάπα Φραγκίσκο να το περιγράψει ως «το μεγαλύτερο νεκροταφείο της Ευρώπης».