Είναι το πρώτο βήμα προς μια ιστορική απόφαση, που ζητούν Ορθόδοξοι, Προτεστάντες και Αγγλικανοί: Το Βατικανό εξετάζει το ενδεχόμενο να ετοιμάσει ένα «επίσημο σχόλιο» για να διευκρινίσει τι σημαίνει το δόγμα του παπικού αλάθητου.

Αυτή είναι μια απόφαση που ζητούν οι μη Καθολικοί Χριστιανοί, η οποία θα άνοιγε το δρόμο για την αναγνώριση μιας κοινής εξουσίας στον διάδοχο του Αγίου Πέτρου. Όπως προτείνεται από την Αγία Έδρα, η ιδέα θα ήταν να «διευκρινιστεί η υιοθετηθείσα ορολογία, η οποία συχνά παραμένει διφορούμενη και επιδέχεται παρεξήγησης. Για παράδειγμα: συνήθης, άμεση και καθολική δικαιοδοσία, αλάθητο, διακυβέρνηση, ανώτατη εξουσία και δύναμη εξουσίας του Πάπα.

Η πρόταση έχει δημοσιευθεί σε επίσημο έγγραφο του Dicastery for Christian Unity, εγκρίθηκε ρητά από τον Πάπα Φραγκίσκο και παρουσιάστηκε σε συνέντευξη Τύπου στο Βατικανό, γεγονός που μπορεί να ερμηνευθεί ως επιβεβαίωση ότι αυτό το θέμα θα αντιμετωπιστεί στο εγγύς μέλλον.

Βήμα προς μια ιστορική απόφαση

Αυτό είναι ένα πρώτο βήμα προς μια ιστορική απόφαση που θα είχε τεράστιο αντίκτυπο στη θεραπεία των διχασμών μεταξύ των Χριστιανών. Για να το καταλάβουμε, πρέπει να λάβουμε υπόψη ότι ο Χριστιανισμός είναι η μεγαλύτερη θρησκεία, με περίπου 2,4 δισεκατομμύρια βαπτισμένους, αλλά χωρίζεται σε διάφορους κλάδους ή ομολογίες.

Ο μεγαλύτερος κλάδος είναι η Καθολική Εκκλησία, με σχεδόν 1,4 δισεκατομμύρια πιστούς, αλλά υπάρχουν και οι Ορθόδοξες Εκκλησίες, η Προτεσταντική Εκκλησία, η Αγγλικανική Εκκλησία κ.λπ.

Εκτός από ορισμένα δογματικά ζητήματα, ένα από τα σημεία που τα χωρίζει στη ρίζα είναι το είδος της εξουσίας που αναγνωρίζεται στον Πάπα, ως διάδοχο του Αγίου Πέτρου. Σύμφωνα με τους Καθολικούς, ο επίσκοπος της Ρώμης έχει καθολική εξουσία στα ζητήματα της Εκκλησίας. Για τους Ορθοδόξους μόνο το πολύ «τιμητικό πρωτείο».

Ένα έγγραφο για την αποφυγή διχασμών μεταξύ χριστιανών

Το 1995, ο Ιωάννης Παύλος Β’ ζήτησε από όλους τους χριστιανούς ηγέτες να συμμετάσχουν σε έναν «διάλογο» για να τερματιστεί αυτό το πρόβλημα και να βρουν έναν τρόπο να ασκήσουν αυτή την «πρωταρχία» που ήταν αποδεκτή από όλους. Επρόκειτο για «την εύρεση μιας μορφής άσκησης πρωτοκαθεδρίας που, χωρίς να αποκηρύξει τα ουσιώδη της αποστολής της, να ανοίγεται σε μια νέα κατάσταση».

Έδωσε ως παράδειγμα την πρώτη χιλιετία, όταν «οι Χριστιανοί ήταν ενωμένοι» και «η Ρωμαϊκή Έδρα, με κοινή συναίνεση, μετόπισε όταν δημιουργήθηκαν διαφωνίες μεταξύ τους σε θέματα πίστης ή πειθαρχίας».

Σχεδόν τριάντα χρόνια αργότερα, το Βατικανό έχει συγκεντρώσει σε ένα έγγραφο τις επίσημες ή άτυπες απαντήσεις των χριστιανικών ομολογιών σε αυτή την πρόταση. Το κείμενο ονομάζεται «Ο Επίσκοπος της Ρώμης», και περιλαμβάνει «μια αντικειμενική σύνθεση της οικουμενικής συζήτησης για το θέμα, αντανακλώντας έτσι τις απόψεις της, αλλά και τα όριά της».

«Ο Επίσκοπος της Ρώμης»

Το εκτενές κείμενο απαριθμεί τα «θεολογικά ερωτήματα που παραδοσιακά αμφισβητούσαν την παπική πρωτοκαθεδρία» και περιλαμβάνει «μερικές σημαντικές προόδους στον σύγχρονο οικουμενικό προβληματισμό». Προτείνει όμως ορισμένες σημαντικές αποφάσεις που μας επιτρέπουν να συνεχισθεί η διαδικασία.

«Οι διάλογοι (μεταξύ Καθολικών και άλλων χριστιανικών ομολογιών) συνεχίζουν να εκφράζουν ανησυχίες για τη σχέση του αλάθητου με την πρωτοκαθεδρία του Ευαγγελίου, το αψεγάδιαστο ολόκληρης της Εκκλησίας, την άσκηση επισκοπικής συλλογικότητας και την ανάγκη για υποδοχή», αναγνωρίζει παράλληλα.

Υπάρχουν προτάσεις κάθε είδους, καθώς διαβεβαιώνει ότι σε αυτά τα χρόνια του διαλόγου «έχουν εντοπιστεί κάποιες αρχές για την άσκηση της πρωτοκαθεδρίας στον 21ο αιώνα. Μια πρώτη γενική συμφωνία είναι η αμοιβαία αλληλεξάρτηση μεταξύ πρωτοκαθεδρίας και συνοδικότητας σε κάθε επίπεδο της Εκκλησίας και η συνακόλουθη απαίτηση για συνοδική άσκηση πρωτοκαθεδρίας.

Αναφέρεται, για παράδειγμα, στα καλά αποτελέσματα που έδωσε η ανάπτυξη των επισκοπικών διασκέψεων, ή των διοικητικών οργάνων της Κουρίας του Βατικανού.

Άλλοι έχουν προτείνει ότι «η εξουσία του Επισκόπου της Ρώμης δεν πρέπει να υπερβαίνει ό,τι είναι απαραίτητο για την άσκηση της διακονίας της ενότητάς του σε παγκόσμιο επίπεδο, και προτείνουν έναν εθελοντικό περιορισμό στην άσκηση της εξουσίας του».

Επίσης, «να διακρίνουν τις πατριαρχικές και πρωταρχικές λειτουργίες του Επισκόπου Ρώμης από την πολιτική του λειτουργία ως Αρχηγού του Κράτους».

«Συμφιλιωμένος χριστιανισμός»

Όντας «έγγραφο μελέτης» στο κείμενο, δεν είναι εύκολο να διακρίνει κανείς τις προτάσεις με τις οποίες θα συμφωνούσε το Βατικανό και εκείνες που δεν θα συμφωνούσε. Ομως φαίνεται ξεκάθαρα ότι είναι «η αναζήτηση μιας τέλειας και ολοκληρωτικής κοινωνίας που δεν είναι ούτε απορρόφηση ούτε συγχώνευση, αλλά μια συνάντηση στην αλήθεια και στην αγάπη». Το συνοψίζουν με την έκφραση «συμφιλιωμένος χριστιανισμός».

«Αυτή η κοινωνία προϋποθέτει ότι η σχέση του Επισκόπου της Ρώμης με τις Ανατολικές Εκκλησίες και τους επισκόπους τους θα πρέπει να είναι ουσιαστικά διαφορετική από τη σχέση που ισχύει τώρα στη Λατινική Εκκλησία και ότι οι Εκκλησίες θα συνεχίσουν να έχουν το δικαίωμα και την εξουσία να κυβερνούν τον εαυτό τους σύμφωνα με τις δικές τους παραδόσεις και πειθαρχίες», διευκρινίζεται αντίστοιχα.

Στις 18 Ιουλίου 1870, η Α΄ Σύνοδος του Βατικανού ενέκρινε το αποστολικό σύνταγμα «Pastor Aeternus» που καθόριζε ότι ο Πάπας είναι αλάνθαστος όταν μιλάει «ex cathedra» για ζητήματα πίστης και ηθικής. Σημαίνει ότι ο Πάπας είναι αλάνθαστος μόνο όταν, ως «ποιμένας της οικουμενικής Εκκλησίας» και όχι ως ιδιώτης, επεμβαίνει με «μια οριστική πράξη για να διακηρύξει ένα δόγμα σχετικό με την πίστη και τα ήθη». Θεολογικά βασίζεται στην υπόσχεση που δίνει ο Ιησούς στον Πέτρο ότι θα έχει ειδική βοήθεια.

Αυτό το προνόμιο χρησιμοποιήθηκε μόνο μία φορά, το 1950, όταν ο Πίος XII διακήρυξε το δόγμα της Κοιμήσεως της Θεοτόκου στον Παράδεισο.

Το Βατικανό ζητά να ληφθεί υπόψη το ιστορικό πλαίσιο στο οποίο ανακηρύχθηκε από την πλειοψηφία των Καθολικών επισκόπων που συνήλθαν στη Ρώμη το 1870, με σκοπό την προστασία της ελευθερίας του Πάπα και ως απάντηση στον αυταρχισμό στη Δύση και στον φιλελευθερισμό και ο ορθολογισμός, ο οποίος απέρριψε την υπερβατική αντίληψη του ατόμου.

Headlines