Αυστραλία: Aνακάλυψαν απολιθώματα του «φαντάσματος της θάλασσας» – Το ερπετό με το αρχαιοελληνικό όνομα

Μία σημαντική ανακάλυψη πραγματοποίησαν επιστήμονες, καθώς εντόπισαν απολιθώματα ενός πλάσματος το οποίο εντοπιζόταν στον ουρανό πάνω από τη ρηχή θάλασσα Ερομάγκα, η οποία κάλυπτε τη σημερινή άνυδρη ενδοχώρα της Αυστραλίας.

«Κυνηγούσε ψάρια και κεφαλόποδα που μοιάζουν με καλαμάρια, ο Haliskia μπορεί να είχε ένα πλεονέκτημα και να ήταν σε θέση να παγιδεύει ζωντανό θήραμα στα σαγόνια του»

Το συγκεκριμένο πλάσμα ήταν ένα ιπτάμενο ερπετό, ένα είδος πτερόσαυρου, το οποίο διέθετε ένα οστέινο κομμάτι από οστά στην άκρη των άνω και κάτω γνάθων του και ένα στόμα γεμάτο δόντια σε σχήμα ακίδας, ιδανικά για να αρπάζει ψάρια και άλλα θαλάσσια θηράματα.

Οι επιστήμονες ανακοίνωσαν πως έκαναν τη συγκεκριμένη την ανακάλυψη στην αυστραλιανή πολιτεία Κουίνσλαντ, όπου εντόπισαν απολιθώματα αυτού του πλάσματος, το οποίο έζησε μαζί με τους δεινόσαυρους και διάφορα θαλάσσια ερπετά κατά την Κρητιδική περίοδο.

Αυστραλιανές γνάθοι πτερόσαυρων. (Α) και (Β) Haliskia peterseni κάτω γνάθος- (C) και (D) Aussiedraco molnari κάτω γνάθος (Ε) και (F) QM 44423 κάτω γνάθος- (Ζ) και (Η) Thapunngaka shawi κάτω γνάθος.

Λείψανα πτερόσαυρων έχουν εντοπιστεί από όλες τις ηπείρους, ωστόσο, οι σκελετοί τους παραμένουν σπάνιοι.

Η ελληνική προέλευση του ονόματος

Το ερπετό ονομάστηκε Haliskia peterseni, και μάλιστα το όνομά του προέρχεται από τα αρχαία ελληνικά και συγκεκριμένα από τις λέξεις ἅλς= «θάλασσα» και «σκιά», δηλαδή ένα φάντασμα ή κακό πνεύμα, ένα ιπτάμενο πλάσμα που έριχνε σκιά στη θάλασσα ή ένα φάντασμα που στοίχειωνε τη θάλασσα του Ερομάγκα.

Μάλιστα όπως αναφέρουν οι επιστήμονες που πραγματοποίησαν τη μελέτη, η οποία δημοσιεύθηκε αυτή την εβδομάδα στο περιοδικό Scientific Reports, τα λείψανά είναι τα πιο πλήρη από οποιονδήποτε άλλον πτερόσαυρο έχει ανακαλυφθεί ποτέ στην Αυστραλία.

Είχε άνοιγμα φτερών 4,6 μέτρα και έζησε πριν από περίπου 100 εκατομμύρια χρόνια, γεγονός που καθιστά τον Haliskia λίγο μεγαλύτερο και γηραιότερο – κατά περίπου 5 εκατομμύρια χρόνια – από τον στενά συγγενή αυστραλιανό πτερόσαυρο Ferrodraco, η ανακάλυψη του οποίου ανακοινώθηκε το 2019.

Haliskia σημαίνει «φάντασμα της θάλασσας» και αυτό το πλάσμα μπορεί να ήταν ένα τρομακτικό θέαμα στον ουρανό πάνω από τα κύματα.

«Η θάλασσα Ερομάγκα ήταν μια τεράστια θάλασσα που κάλυπτε μεγάλα τμήματα της Αυστραλίας όταν αυτός ο πτερόσαυρος ήταν ζωντανός, αλλά και οι δύο έχουν εξαφανιστεί. Το φάντασμα και των δύο είναι εμφανές από τα απολιθώματα που βρέθηκαν στην περιοχή», δήλωσε η Αντέλ Πέντλαντ, διδακτορική φοιτήτρια παλαιοντολογίας στο Πανεπιστήμιο Curtin της Αυστραλίας και επικεφαλής συγγραφέας της μελέτης.

Προγνάθος του Haliskia peterseni, (Α) ραχιαία, (Β) δεξιά πλάγια, (C) πρόσθια, (D) και (Ε) αριστερή πλάγια, (F) και (G) κοιλιακή, (Η) αριστερή πλάγια και (Ι) πρόσθια όψη.

Οι εύθραυστοι σκελετοί των πτερόσαυρων δεν προσφέρονται για απολίθωση. Για τον Haliskia, το 22% του σκελετού αποκαλύφθηκε, με πλήρεις κάτω γνάθους, το άκρο της άνω γνάθου, οστά του λαιμού, 43 δόντια, σπόνδυλους, πλευρά, οστά από τα δύο φτερά και μέρος ενός ποδιού.

«Συμπεράναμε την παρουσία μυώδους γλώσσας με βάση το σχετικό μήκος των οστών του λαιμού, σε σύγκριση με το μήκος της κάτω γνάθου», ανέφερε χαρακτηριστικά η Πέντλαντ σύμφωνα με το Reuters.

«Παγίδευε το θήραμα στα σαγόνια του»

«Σε πολλούς άλλους πτερόσαυρους, τα οστά του λαιμού είναι 30% ή 60% του μήκους της κάτω γνάθου, ενώ ο Haliskia τα οστά του λαιμού είναι 70% του μήκους της κάτω γνάθου. Αυτό σήμαινε ότι, ενώ κυνηγούσε ψάρια και κεφαλόποδα που μοιάζουν με καλαμάρια, ο Haliskia μπορεί να είχε ένα πλεονέκτημα και να ήταν σε θέση να παγιδεύει ζωντανό θήραμα στα σαγόνια του», πρόσθεσε η Πέντλαντ.

Η ίδια δήλωσε «έκπληκτη» που το δείγμα Haliskia διατήρησε τα οστά του λαιμού. «Αυτά είναι τόσο λεπτά όσο ένα κομμάτι σπαγγέτι, και το ένα είναι πλήρες από άκρη σε άκρη».

Τα λείψανα του Haliskia είναι πιο πλήρη από εκείνα του Ferrodraco. Και οι δύο είναι μέλη μιας ομάδας πτερόσαυρων που ονομάζεται anhanguerians και είναι γνωστή από λείψανα που βρέθηκαν στην Κίνα, τις Ηνωμένες Πολιτείες, τη Βραζιλία, την Αγγλία, την Ισπανία και το Μαρόκο. Οι τρεις άλλοι πτερόσαυροι της Αυστραλίας που κατονομάζονται είναι γνωστοί μόνο από μερικά οστά γνάθου, δήλωσε ο Πέντλαντ.

Αφού πέθανε, το σώμα του Haliskia κατέληξε θαμμένο κάτω από ιζήματα στον πυθμένα της θάλασσας Ερομάγκα, επιτρέποντας την απολίθωσή του. Το όνομα του πλάσματος τιμά επίσης τον Κέβιν Πίτερσεν, έναν αγρότη αβοκάντο που μετατράπηκε σε επιμελητή του μουσείου Kronosaurus Korner, ο οποίος ανακάλυψε τα λείψανά του το 2021.

Κρανιακό υλικό πτερόσαυρων της Αυστραλίας.(A), (B) και (C) Haliskia προγνάθος και δόντια- (D) και (E) Ferrodraco lentoni προγνάθος-γνάθος και κάτω γνάθος- (F) και (G) Mythunga camara κρανίο και κάτω γνάθος- (H) και (I) προγνάθος.

Οι πτερόσαυροι είχαν την ίδια τύχη με τους δεινόσαυρους

Οι πτερόσαυροι ήταν η πρώτη από τις τρεις ομάδες σπονδυλωτών που κατάφεραν να πετάξουν, εμφανιζόμενοι πριν από περίπου 230 εκατομμύρια χρόνια. Τα πουλιά εμφανίστηκαν πριν από περίπου 150 εκατομμύρια χρόνια και οι νυχτερίδες πριν από περίπου 50 εκατομμύρια χρόνια. Οι πτερόσαυροι εξαφανίστηκαν στο ίδιο γεγονός μαζικής εξαφάνισης που καταδίκασε τους δεινόσαυρους, εκτός από τους απογόνους τους,τα πουλιά, πριν από 66 εκατομμύρια χρόνια μετά από χτύπημα αστεροειδούς.

Haliskia peterseni κάτω γνάθος και αριστερό κερατοβραχιόνιο. Α, Β και D φωτογραφίες και C τρισδιάστατη απεικόνιση επιφάνειας.

«Οι πτερόσαυροι καταλάμβαναν διάφορες θέσεις στην τροφική αλυσίδα, με τους μικρούς να τρέφονται με έντομα, ενώ άλλοι ήταν ιχθυοφάγοι και τρέφονταν με ψάρια, ενώ άλλοι ήταν πτωματοφάγοι. Οι μικρότεροι είχαν άνοιγμα φτερών περίπου 25 εκατοστά, ενώ οι μεγαλύτεροι πτερόσαυροι είχαν άνοιγμα φτερών που συναγωνιζόταν τα μικρά μαχητικά αεροσκάφη και ήταν τα μεγαλύτερα ζώα που έχουν πετάξει στους ουρανούς», είπε ακόμα η Πέντλαντ.

Η γνώση του Haliskia συμβάλλει στην κατανόηση της ζωής στην Αυστραλία κατά τη Μεσοζωική Εποχή, όταν οι δεινόσαυροι κυριαρχούσαν στη γη. «Η ανακάλυψη αυτή είναι σημαντική, καθώς για πολλά χρόνια θεωρούνταν ότι η Αυστραλία είχε πολύ λίγα απολιθώματα από την εποχή των δεινοσαύρων», δείπε ακόμα.