Ουκρανία: Πιθανά εγκλήματα πολέμου οι ρωσικές κυβερνοεπιθέσεις

Εισαγγελείς του Διεθνούς Ποινικού Δικαστηρίου ερευνούν τις φερόμενες ρωσικές κυβερνοεπιθέσεις σε μη στρατιωτικές υποδομές της Ουκρανίας ως πιθανά εγκλήματα πολέμου, αναφέρει το πρακτορείο Reuters επικαλούμενο τέσσερις πηγές που δεν κατονομάζονται.

Είναι η πρώτη φορά που επιθέσεις στον κυβερνοχώρο ερευνώνται από διεθνές δικαστήριο, το οποίο θα μπορούσε να εκδώσει εντάλματα σύλληψης εφόσον συγκεντρωθούν επαρκή πειστήρια.

Η έρευνα εξετάζει επιθέσεις που έθεσαν ζωές πολιτών σε κίνδυνο διακόπτοντας την ηλεκτροδότηση και την παροχή νερού, κόβοντας την επικοινωνία με σωστικά συνεργεία ή θέτοντας εκτός λειτουργίας υπηρεσίες κινητής τηλεφωνίας που σημαίνουν συναγερμό αεράμυνας, δήλωσε ένας αξιωματούχος.

Οι εισαγγελείς του δικαστηρίου της Χάγης συνεργάζονται με ουκρανικές ομάδες για να ερευνήσουν «κυβερνοεπιθέσεις που πραγματοποιήθηκαν από την αρχή της εισβολής»της Ρωσίας τον Φεβρουάριο του 2022, είπε ο αξιωματούχος, ο οποίος ζήτησε να παραμείνει ανώνυμος επειδή η έρευνα εκκρεμεί.

Δύο άλλες πηγές πλησίον του εισαγγελέα επιβεβαίωσαν ότι ερευνούν πιθανές κυβερνοεπιθέσεις στην Ουκρανία από το 2015, όταν η Ρωσία προσάρτησε τη χερσόνησο της Κριμαίας.

Η Μόσχα έχει επανειλημμένα αρνηθεί ότι πραγματοποιεί κυβερνοεπιθέσεις.

Το γραφείο του εισαγγελέα του δικαστηρίου αρνήθηκε να σχολιάσει την είδηση, προηγουμένως όμως είχε διευκρινίσει ότι έχει τη δικαιοδοσία να ερευνά εγκλήματα στον κυβερνοχώρο. Το δικαστήριο δεν σχολιάζει υποθέσεις που σχετίζονται με έρευνες που εκκρεμούν.

To κτήριο του Διεθνούς Ποινικού Δικαστηρίου στη Χάγη (Reuters)

Sandworm

Στο μικροσκόπιο έχει μπει μεταξύ άλλων η ομάδα χάκερ «Sandworm», η οποία σύμφωνα με το Κίεβο και Δυτικούς ερευνητές κυβερνοασφάλειας δρα για λογαριασμό των υπηρεσιών πληροφοριών του ρωσικού στρστού.

Ομάδα του Κέντρου Ανθρώπινων Δικαιωμάτων στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνια στο Μπέρκλεϊ ερευνά κυβερνοεπιθέσεις των Sandworm σε ουκρανικές υποδομές από το 2021. Το 2022 και το 2023 προσέφερε στο Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο πληροφορίες για πέντε κυβερνοεπιθέσεις που θα μπορούσαν να συνιστούν εγκλήματα πολέμου.

Ομάδα «ακτιβιστών χάκερ» που αυτοαποκαλούνται «Solntsepyok» ανέλαβαν την ευθύνη για μεγάλη επίθεση στην ουκρανική εταιρεία κινητής τηλεφωνίας Kyivstar τον περασμένο Δεκέμβριο. Οι ουκρανικές υπηρεσίες ασφάλειας θεωρούν την ομάδα βιτρίνα των Sandworm.

Το δικαστήριο στη Χάγη έχει ήδη εκδώσει εντάλματα σύλληψης κατά τεσσάρων ρώσων αξιωματούχων, ανάμεσά τους τον πρόεδρο Βλαντιμίρ Πούτιν, ύποπτο εγκλήματος πολέμου για τη μεταφορά παιδιών της Ουκρανίας στη Ρωσία.

Η Ρωσία, η οποία δεν είναι μέλος του Διεθνούς Ποινικού Δικαστηρίου και δεν αποδέχεται τη δικαιοδοσία του, απέρριψε τις κατηγορίες ως αβάσιμες. Η Ουκρανία επίσης δεν είναι μέλος, παραχώρησε όμως στο δικαστήριο τη δικαιοδοσία να ασκήσει διώξεις για εγκλήματα στο έδαφός της.

Έπειτα από προδικαστική διαδικασία τον Απρίλιο, εκδόθηκαν εντάλματα σύλληψης κατά δύο ρώσων αξιωματικών που θεωρούνται ύποπτοι για εγκλήματα πολέμου σχετικά με επιθέσεις σε πολιτικές υποδομές της Ουκρανίας.

Υπό έρευνα βρίσκονται τουλάχιστον τέσσερις μείζονες επιθέσεις κατά ενεργειακών υποδομών, δήλωσαν στο Reuters δύο πηγές που γνωρίζουν για την έρευνα.

Έγκλημα πολέμου;

Ειδικοί κυβερνοασφάλειας δήλωσαν ότι η Ρωσία είναι μια από τις σχετικά λίγες χώρες που μπορούν να σχεδιάζουν κυβερνοεπιθέσεις εναντίον βιομηχανικών συστημάτων ελέηχου.

Η έρευνα που διεξαγάγει το δικαστήριο στη Χάγη θα μπορούσε να θέσει δικαστικό προηγούμενο για το διεθνές δίκαιο.

Αν και οι Συμβάσεις της Γενεύης που διέπουν τις ένοπλες συγκρούσεις απαγορεύουν τις επιθέσεις σε μη στρατιωτικούς στόχους, μέχρι σήμερα δεν υπάρχει κοινά αποδεκτός ορισμός για το τι συνιστά έγκλημα πολέμου στον κυβερνοχώρο.

Το 2017, ακαδημαϊκοί εξέδωσαν έναν οδηγό, το Εγχειρίδιο του Τάλιν, σχετικά με την εφαρμογή του διεθνούς δικαίου στον κυβερνοπόλεμο.

Ωστόσο ειδικοί που μίλησαν στο Reuters επισήμαναν πως είναι ασαφές το εάν τα ίδια τα δεδομένα μπορούν να θεωρηθούν «αντικείμενο» επίθεσης που απαγορεύεται από το διεθνές ανθρωπιστικό δίκαιο, και εάν η καταστροφή τους μπορεί να θεωρηθεί έγκλημα πολέμου.

«Αν το δικαστήριο εξετάσει το δικαστήριο θα μας προσέφερε σαφήνεια» δήλωσε ο Μάικλ Σμιτ του Πανεπιστημίου του Ρέντινγκ στη Βρετανία, επικεφαλής της ομάδας του Εγχειριδίου του Τάλιν.

Ο ίδιος ο Σμιτ πιστεύει ότι η επίθεση στην εταιρεία επικοινωνιών Kyinstar, η οποία ανήκει στην ολλανδική Veon, πληροί τα κριτήρια του εγκλήματος πολέμου.

«Πάντα εξετάζεις τις προβλέψιμες συνέπειες της επιχείρησής του. Και, γνωρίζετε, ήταν μια προβλέψιμη συνέπεια που έθεσε ανθρώπους σε κίνδυνο» είπε.