Γεώργιος Συριώτης: Ήθος και ηυξημένη αίσθηση ευθύνης

Στο πρωτοσέλιδο των «Νέων» που είχαν κυκλοφορήσει στις 17 Ιουνίου 1963, ημέρα Δευτέρα, υπήρχε το θλιβερό αγγελτήριο θανάτου του Γεωργίου Συριώτη, διευθυντή της εφημερίδας «Το Βήμα», εξέχουσας μορφής της ελληνικής δημοσιογραφίας και ευρύτατα καλλιεργημένου πνευματικού ανθρώπου.

«ΤΑ ΝΕΑ», 17.6.1963, Ιστορικό Αρχείο «ΤΟ ΒΗΜΑ» & «ΤΑ ΝΕΑ»

Ο Συριώτης, ο οποίος είχε αποβιώσει τα ξημερώματα της προτεραίας, Κυριακής 16ης Ιουνίου, άσκησε το δημοσιογραφικό επάγγελμα επί μισόν και πλέον αιώνα με υποδειγματικό κατά γενική ομολογία τρόπο.

«ΤΑ ΝΕΑ», 17.6.1963, Ιστορικό Αρχείο «ΤΟ ΒΗΜΑ» & «ΤΑ ΝΕΑ»

Εκλεκτή φυσιογνωμία ως δημοσιογράφος και ως άνθρωπος, ο Συριώτης γεννήθηκε στον Πειραιά το 1893 και σπούδασε νομικά.

«ΤΑ ΝΕΑ», 17.6.1963, Ιστορικό Αρχείο «ΤΟ ΒΗΜΑ» & «ΤΑ ΝΕΑ»

Από νεαρή ηλικία έστρεψε το ενδιαφέρον του προς τη δημοσιογραφία και εργάστηκε ως ρεπόρτερ, συντάκτης και χρονογράφος, ακολούθως δε ως μόνιμος ανταποκριτής στο εξωτερικό.

Ο Συριώτης υπήρξε ένας από τους πρώτους συνεργάτες του αειμνήστου Δημητρίου Λαμπράκη στην εφημερίδα «Ελεύθερον Βήμα», της οποίας κατέστη διευθυντής από τον Ιανουάριο του 1930.

Μεταξύ εκείνων που αποχαιρέτησαν τον Συριώτη από τις στήλες των εφημερίδων του Δημοσιογραφικού Οργανισμού Λαμπράκη ήταν ο δημοσιογράφος και πρώην πρόεδρος της ΕΣΗΕΑ Μανώλης Μαθιουδάκης (1933-2024), με ένα άρθρο του που έφερε τον τίτλο «Ο Γ. Συριώτης σαν λογοτέχνης» και δημοσιεύτηκε στα «Νέα» της 19ης Ιουνίου 1963. Σε αυτό διαβάζουμε τα εξής:

Ο Γεώργιος Συριώτης δεν ήταν μόνο ο πρύτανις της ελληνικής δημοσιογραφίας. Πάνω απ’ όλα, ήταν ένας πνευματικός άνθρωπος. Αγάπησε τα γράμματα και τα βοήθησε αθόρυβα, έτσι όπως αυτός νόμιζε. Σαν διευθυντής του «Βήματος» διέθεσε τις στήλες της εφημερίδας για την προβολή κάθε άξιας πνευματικής προσπάθειας. Εμπνευστής και δημιουργός του Ιδρύματος Παλαμά, πρωτοστάτησε ώστε να διαβιβασθούν σ’ αυτό όλα τα δικαιώματα των κληρονόμων του εθνικού μας ποιητού. Στη δεκαμελή επιτροπή του Ιδρύματος, ισόβιος πρόεδρος της οποίας είναι ο Γ. Κατσίμπαλης, συμμετείχε και ο Γ. Συριώτης. Σκοπός του Ιδρύματος παραμένει πάντα η διάδοσις του έργου του Παλαμά. Σε λίγες μέρες θα εγκαινιασθή στην Αθήνα το «Μουσείο Κωστή Παλαμά», δημιούργημα και αυτό του Γ. Συριώτη.

«ΤΑ ΝΕΑ», 19.6.1963, Ιστορικό Αρχείο «ΤΟ ΒΗΜΑ» & «ΤΑ ΝΕΑ»

Ο αξέχαστος διευθυντής του «Βήματος» ήταν μια ολοκληρωμένη προσωπικότητα. Νέος, παρακολούθησε τα φιλολογικά ρεύματα της εποχής του και απετέλεσε μαζί με τον εξάδελφό του Λάμπρο Πορφύρα, τον Σπύρο Μελά, τον Γ. Σακαλή, τον Γ. Αναγνωστόπουλο, τον Ν. Χατζάρα και άλλους τον πυρήνα μιας χρυσής πνευματικής εποχής.

Ο εκλεκτός Πειραιώτης λογοτέχνης και συνεργάτης μας Χρήστος Λεβάντας μάς δίδει ένα μέτρο της αξίας του Γ. Συριώτη: «Υπήρξε μια κορυφαία μορφή της λαμπράς πνευματικής πειραϊκής παραδόσεως. Έμεινε πάντα δεμένος μαζί της και σε κάθε περίπτωσι που αφορούσε τον πνευματικό Πειραιά έδειχνε το ξεχωριστό ενδιαφέρον του και αισθανόταν χαρά όταν οι περιπτώσεις αυτές επιμαρτυρούσαν την συνέχισι της παραδόσεως».

«ΤΟ ΒΗΜΑ», 18.6.1963, Ιστορικό Αρχείο «ΤΟ ΒΗΜΑ» & «ΤΑ ΝΕΑ»

Το πέρασμα του Γ. Συριώτη από την λογοτεχνία υπήρξε αθόρυβο, όπως αθόρυβος ήταν κι’ ο ίδιος μέχρι την τελευταία του πνοή. Η σεμνότης που τον διέκρινε τον είχε κάνει να μην υπογράφη τα περισσότερα λογοτεχνικά κείμενά του. Ένα από αυτά υπήρξε και το άρθρο του για τον Σπύρο Μελά, που δημοσιεύθηκε στις 24 Ιανουαρίου 1931 στο «Ελεύθερο Βήμα», μετά τον «Γέρο του Μωριά», που παρουσιάσθηκε από τις στήλες της ίδιας εφημερίδας. Το άρθρο αυτό με τον τίτλο «Ένας αναδημιουργός» συμπεριελήφθη στο λεύκωμα που εκυκλοφόρησε τον Δεκέμβριο του 1954 ο «Ζήνων» για τα 50 χρόνια πνευματικής δραστηριότητας του θαλερού ακαδημαϊκού.

Ο Γ. Συριώτης συνεδέετο και με την φιλολογική ομάδα του Στέφανου Μαρτζώκη, που σύχναζε στο «Νέο Κέντρο», στη διασταύρωσι των οδών Εμμ. Μπενάκη και Σταδίου. Γλωσσομαθέστατος, μετέφρασε σωρεία ποιημάτων από τα ιταλικά, στην εποχή που βρισκόταν στην Ρώμη. Τα έστελνε στον Γ. Φτέρη, κι’ αυτός τα δημοσίευε σε διάφορα λογοτεχνικά περιοδικά. Οι μεταφράσεις αυτές θεωρούνται από τις καλύτερες που έχουν γίνει ποτέ στην ελληνική γλώσσα.

Ο Γ. Φτέρης, στενός φίλος του Γ. Συριώτη, έγραφε στο χθεσινό «Βήμα»: «Όσο για τον πνευματικό άνθρωπο, εκείνος δεν περιορίζεται στο δημοσιογράφο. Η δημοσιογραφική δράση του τον εβοήθησε, φυσικά, καθώς ανεπτύχθη μέσα σ’ έναν πλατύτερο διεθνή ορίζοντα, με αποτέλεσμα να του διευρύνη τη γενική εμπειρία και να τον βάλη σε άμεση, σε δονούμενη επαφή με τόσες καταστάσεις που ενδιαφέρουν τη ζωή, το πνεύμα, όλη την ανθρώπινη υπόθεση».

Νεώτατος, ο Γ. Συριώτης υπήρξε ο χρονογράφος του «Χρόνου». Αργότερα έγινε αρχισυντάκτης του πιο έγκυρου πνευματικού περιοδικού της εποχής, «Παναθήναια». Έγραψε τρία βιβλία: «Η Αμερική χωρίς φαντασία», «Ερασιτεχνικαί απασχολήσεις» και «Μουσική». Το πρώτο από τα τρία αυτά βιβλία και η μετάφρασις του δραματικού έργου του Σέριφ «Το τέλος του ταξιδιού», που πρωτοπαρουσίασε η «Ελευθέρα Σκηνή», υπήρξαν δείγματα σπάνιου συγγραφικού ταλέντου. Αίσθησι προεκάλεσε επίσης στους πνευματικούς κύκλους «Η δίκη του Όσκαρ Ουάιλδ», που δημοσιεύθηκε πέρυσι στη «Νέα Εστία» με την υπογραφή «Γ. Ι. Σ.». Προ ενός μηνός ο «Φέξης» εκυκλοφόρησε σε καλαίσθητο τόμο την θαυμασία αυτή εργασία και προ 25 περίπου ημερών ο Πέτρος Χάρης, ενώ ο Γ. Συριώτης βρισκόταν στο νοσοκομείο, έγραψε στην «Ελευθερία» εγκωμιαστική κριτική για το βιβλίο.

«ΤΟ ΒΗΜΑ», 18.6.1963, Ιστορικό Αρχείο «ΤΟ ΒΗΜΑ» & «ΤΑ ΝΕΑ»

Ο Πέτρος Χάρης σκιαγραφεί τον Γ. Συριώτη, ο οποίος υπήρξε και ένας από τους εκλεκτούς συνεργάτες της «Νέας Εστίας»: «Ήταν ένας εξαίρετος συνάδελφος, ένας υποδειγματικά τίμιος άνθρωπος και αξιόλογος συγγραφέας. Το βιβλίο του για την Αμερική είναι από τα καλύτερα που γράφτηκαν για τον Νέο Κόσμο. Και Η δίκη του Όσκαρ Ουάιλδ υπήρξε καρπός εξαντλητικών ερευνών στους άπειρους τόμους που έχουν γραφή για το συγκλονιστικό αυτό γεγονός. Η Νέα Εστία, τιμώντας την μνήμη του Γεωργίου Συριώτη, αφιερώνει στο ερχόμενο τεύχος της άρθρο γραμμένο από τον Πέτρο Γλέζο».

Ο κριτικός Βάσος Βαρίκας μάς είπε:

«Ήθος και ηυξημένη αίσθηση ευθύνης ήταν ό,τι κύρια εχαρακτήριζε τον Γεώργιο Συριώτη και ως δημοσιογράφο και ως πνευματικόν άνθρωπο. Πράγματα τόσο σπάνια και τα δυο στις μέρες μας. Μονάχα όσοι τον γνώρισαν, δάσκαλο και οδηγό, στο ανελέητο δημοσιογραφικό γραφείο μπορούν να εκτιμήσουν το μέγεθος της απωλείας του, όχι μονάχα για τη δημοσιογραφία, της οποίας ήταν δεσπόζουσα φυσιογνωμία, αλλά και το έθνος ολόκληρο».

Συνεργάτης του «Βήματος», ο κριτικός Κ. Θ. Δημαράς μιλάει με συγκίνησι για τον Γ. Συριώτη: «Είχε μια αδρή πνευματικότητα, την οποία προσπαθούσε πάντοτε να καλύπτη κάτω από ένα τυπικό υπηρεσιακό σχήμα. Ωστόσο αυτό το πνευματικό στοιχείο ξαναπαρουσιαζόταν και έδινε την σφραγίδα του σ’ όλα τα θέματα, όσα άγγιζαν οι πολύπλευρες υπηρεσιακές αρμοδιότητές του. Έτσι, στις άλλες του αρετές προσέθετε και μια από τις πιο σπάνιες, να αποφεύγη ό,τι θα ήταν επίδειξίς τους».

Ο Ι. Μ. Παναγιωτόπουλος εκφράζει την συγκίνησι για τον χαμό του Γ. Συριώτη με λόγια λιτά: «Μολονότι δεν μου συνέβη να έχω στενώτερες σχέσεις μαζί του, αισθάνομαι την ανάγκη να εκφράσω την συγκίνησί μου για την απώλεια ενός δημοσίου ανθρώπου προικισμένου με ζωντανή ευρυμάθεια, ακάματη φιλοπονία, εντιμότητα, ειλικρίνεια και ευπροσηγορία, που προκαλούσαν πάντοτε βαθυτάτη εντύπωσι».

Τον κύκλο της συζητήσεως για τον θαυμάσιο αυτόν άνθρωπο, που δεν βρίσκεται πια κοντά μας, κλείνει ο Άγγελος Τερζάκης: «Ο Γεώργιος Συριώτης ήταν μια από τις ευγενέστερες μορφές της ελληνικής δημοσιογραφίας. Η αποχώρησή του από τη ζωή, η απουσία του θα γίνη αισθητή κατ’ αντίστροφο λόγο προς το σεμνό του, αθόρυβο ήθος. Όσοι είχαμε την τιμή να διατελέσουμε συνεργάτες του, θα τον νιώθουμε πάντοτε να παρίσταται και να λείπη. Στη φαινομενική τούτη αντίφαση περικλείνεται το ισχυρότερο αποτύπωμα που μπορεί ν’ αφήση ένας άνθρωπος στο πέρασμά του από τη ζωή».

*Στην κεντρική φωτογραφία του παρόντος άρθρου, ο Γεώργιος Συριώτης διά χειρός του σπουδαίου Φωκίωνος Δημητριάδη (πηγή: «ΤΑ ΝΕΑ», 19.6.1963).