Την Κυριακή με «Το Βήμα»: «Α΄Παγκόσμιος Πόλεμος – Στρατιωτική, διπλωματική, οικονομική και κοινωνική ιστορία. 1914-1918»

«Το Βήμα» παρουσιάζει δύο τόμους του κορυφαίου βρετανού ιστορικού. Ο Νάιαλ Φέργκιουσον με μεγάλη ευρηματικότητα και παρατηρητικότητα εξετάζει όλες τις κοινωνικές και οικονομικές συνέπειες του πολέμου σε πανευρωπαϊκό επίπεδο και διεισδύει στα φαινόμενα εκείνα που προκάλεσαν τη γένεση των ολοκληρωτικών ιδεολογιών και καθεστώτων της δεκαετίας του 1930, με αποκορύφωμα το ναζισμό που προετοίμασαν την ακόμα μεγαλύτερη ανθρωποσφαγή του επόμενου μεγάλου πολέμου.

Ήταν αναπόφευκτος αυτός ο κατακλυσμός και αντιπροσώπευαν πράγματι οι Γερμανοί μια γνήσια απειλή για τις Δυνάμεις της Αντάντ; Έγινε στ’ αλήθεια δεκτή με κύματα λαϊκού ενθουσιασμού σ’ ολόκληρη την Ευρώπη, η κήρυξη του πολέμου;

Το έργο αποτελεί για τον Έλληνα αναγνώστη, που γνωρίζει ότι η χώρα μας βίωσε την εμπειρία της παγκόσμιας σύρραξης και ανθρωποσφαγής αλληλένδετη με την τραγωδία του Εθνικού Διχασμού, μια θαυμάσια πρόσκληση σε μια πανδαισία μελέτης ιστορικών γεγονότων και των σύγχρονων ερμηνειών τους.

Α΄ Παγκόσμιος Πόλεμος

28 Ιουνίου 1914. Ο αρχιδούκας Φραγκίσκος Φερδινάνδος της Αυστρίας, διάδοχος του θρόνου της Αυστροουγγαρίας και η γυναίκα του Σοφία, Δούκισσα του Χόενμπεργκ, δολοφονούνται με πυροβολισμό στο Σαράγεβο, από τον Γκαβρίλο Πρίντσιπ, έναν από την ομάδα των έξι Σερβοβόσνιων δολοφόνων που συντονίζονταν από τον Ντανίλο Ίλιτς.

Ο πολιτικός στόχος της δολοφονίας ήταν η απόσπαση των νότιων σλαβικών επαρχιών της Αυστροουγγαρίας έτσι ώστε να μπορέσουν να αποτελέσουν τμήμα της Μεγάλης Σερβίας ή της Γιουγκοσλαβίας. Τα κίνητρα των δολοφόνων σχετίζονταν με το κίνημα που αργότερα έγινε γνωστό ως Νέα Βοσνία. Σέρβοι στρατιωτικοί αξιωματούχοι βρίσκονταν πίσω από την επίθεση. Η επίθεση οδήγησε στο ξέσπασμα του Α΄ Παγκόσμιου Πόλεμου ένα μήνα αργότερα.

Ο Α΄ Παγκόσμιος Πόλεμος οδήγησε στο θάνατο περίπου οκτώ εκατομμύρια άνδρες και επέφερε στη μεταπολεμική Ευρώπη μια τεράστια οικονομική κρίση, ανακόπτοντας την ανάπτυξη και τη σχετική ευημερία της.

Με αυτό το πραγματικό πρωτοποριακό και προκλητικό βιβλίο του ο Νάιαλ Φέργκιουσον ρωτά: «Άραγε όλες οι θυσίες που έγιναν, άξιζε τον κόπο και να γίνουν;»

Μια εξαιρετική ανάλυση των σπουδαιότερων ζητημάτων που σημάδεψαν την έκρηξη και την εξέλιξη του Α΄ Παγκόσμιου Πολέμου. Ο συγγραφέας κατευθύνει τους προβληματισμούς του αναγνώστη σε μια σειρά θεμάτων μεγάλης βαρύτητας:

Ήταν αναπόφευκτος αυτός ο κατακλυσμός και αντιπροσώπευαν πράγματι οι Γερμανοί μια γνήσια απειλή για τις Δυνάμεις της Αντάντ; Έγινε στ’ αλήθεια δεκτή με κύματα λαϊκού ενθουσιασμού σ’ ολόκληρη την Ευρώπη, η κήρυξη του πολέμου;

Γιατί οι άνδρες-πολεμιστές εξακολούθησαν να μάχονται για 4 χρόνια και 3 μήνες, ενώ οι συνθήκες ζωής στα χαρακώματα ήταν τόσο άθλιες; Υπήρχε μήπως διάχυτος ένας «έρωτας θανάτου» που οδηγούσε τους ίδιους τους στρατιώτες στην αυτοκαταστροφή τους; Ποιοι πλήρωσαν (ή μάλλον δεν πλήρωσαν τελικά ως όφειλαν) το κόστος του πολέμου;

Πόσο υπεύθυνες ήταν για την κατάρρευση της γερμανικής οικονομίας το 1922-23 και τον υπερπληθωρισμό οι περίφημες «επανορθώσεις» της Συνθήκης των Βερσαλιών, τις οποίες οι Γερμανοί ουδέποτε κατέβαλαν;