Αρχαίος σεισμός άλλαξε σε μια μέρα τον ρου του Γάγγη

Σεισμός που εκτιμάται ότι είχε μέγεθος 7 ή 8 βαθμών της κλίμακας Ρίχτερ άλλαξε ξαφνικά τη ροή του Γάγγη, ένα φαινόμενο που θα μπορούσε να επαναληφθεί στο μέλλον με ολέθρια αποτελέσματα, εκτιμά νέα μελέτη.

Ο Γάγγης, το δεύτερο μεγαλύτερο σε ροή ποτάμι μετά τον Αμαζόνιο, πηγάζει ψηλά στα Ιμαλάια και κυλά για 2.500 χιλιόμετρα, πριν ενωθεί τελικά με άλλα ποτάμια, όπως ο Βραχμαπούτρα και ο Μπεγκνα, και σχηματίσει ένα λαβύρινθο υδάτινων δρόμων που καταλήγουν στον Κόλπο της Βεγγάλης, τον οποίο μοιράζονται το Μπαγκλαντές και η Ινδία.

Όπως συμβαίνει με όλα τα ποτάμια, ο Γάγγης ανά διαστήματα αλλάζει πορεία, καθώς τα ιζήματα που μεταφέρει επικάθονται στην κοίτη και την γεμίζουν. Κάποια στιγμή, το νερό βγαίνει από την κοίτη και ξεκινά να χαράσσει μια νέα διαδρομή μέχρι τη θάλασσα.

Οι αλλαγές αυτές συμβαίνουν συνήθως σε διάστημα ετών ή δεκαετιών. Η νέα μελέτη, η οποία δημοσιεύεται στο Nature Communications, είναι η πρώτη που καταγράφει μια απότομη μεταβολή σε ένα τόσο μεγάλο ποτάμι.

O Γάγγης πηγάζει στα Ιμαλάια, κινείται νοτιοανατολικά και χύνεται στον Κόλπο της Βεγγάλης (Wikimedia Commons)

Εξετάζοντας δορυφορικές εικόνες της περιοχής, η διεθνής ερευνητική ομάδα πρόσεξε τα ίχνη ενός καναλιού όπου πρέπει να βρισκόταν η κοίτη του Γάγγη κάποια στιγμή στο παρελθόν, περίπου 100 χιλιόμετρα νότια της Ντάκα, πρωτεύουσας του Μπαγκλαντές. Σήμερα το κανάλι είναι γεμάτο λάσπη και χρησιμοποιείται για καλλιέργειες ρυζιού.

Η μεγάλη ανακάλυψη ήρθε κατά τύχη όταν οι ερευνητές επισκέφθηκαν την περιοχή και είδαν εργάτες να σκάβουν μια νέα στέρνα. Στα τοιχώματα του λάκκου, διακρίνονταν στήλες ανοιχτόχρωμου χώματος που διαπερνούσαν κατακόρυφα τα ιζηματογενή στρώματος του εδάφους. Τέτοιες στήλες ιζημάτων σχηματίζονται σε ισχυρούς σεισμούς που ταρακουνούν το υπέδαφος και εκτοξεύουν υλικό από το βάθος προς την επιφάνεια, εξηγεί η μελέτη. Παρόμοιες στήλες εντοπίστηκαν σε ένα δεύτερο σημείο του ίδιου καναλιού, 85 χιλιόμετρα μακριά.

Όλες οι στήλες πρέπει να σχηματίστηκαν ταυτόχρονα πριν από 2.500 χρόνια, όπως έδειξε μια μέθοδος χρονολόγησης που υπολογίζει πότε ήταν η τελευταία φορά που το υλικό εκτέθηκε στο φως.

Ο σεισμός προήλθε από κάποιο από τα μεγάλα σεισμικά ρήγματα που περιβάλλουν το δέλτα του Γάγγη. Σεισμοί μεγέθους 7 ή 8 βαθμών θα μπορούσαν να συμβούν και σήμερα στο Μπαγκλαντές και να επηρεάσουν 140 εκατομμύρια ανθρώπους, οι οποίοι εκτός από τις άμεσες συνέπειες της δόνησης θα είχαν να αντιμετωπίσουν και σαρωτικές πλημμύρες.

Σύμφωνα με τους ερευνητές, τα ευρήματα θα πρέπει να ληφθούν υπόψη στον σχεδιασμό αντιπλημμυρικών μέτρων. Όχι μόνο στον Γάγγη αλλά και σε άλλα ποτάμια που βρίσκονται σε σεισμικά ενεργές περιοχές, όπως ο Κίτρινος Ποταμός στην Κίνα, ο Ιορδάνης και το ποτάμι της Σάντα Κλάρα που καταλήγει στις δυτικές ακτές των ΗΠΑ.