Σύστημα προειδοποίησης για πλοία θα προστατεύει τους απειλούμενους φυσητήρες στο Αιγαίο

Πρωτοποριακό δίκτυο υδροφώνων που θα ανιχνεύει τους απειλούμενους φυσητήρες και θα ειδοποιεί τα πλοία να αλλάξουν πορεία πρόκειται να εγκατασταθεί στην Ελληνική Τάφρο στο πλαίσιο μνημονίου συνεργασίας που υπεγράφη ανάμεσα στο υπουργείο Περιβάλλοντος και οργανώσεις.

Το σύστημα «SAvE Whales» (System for the Avoidance of ship-strikes with Endangered Whales), το οποίο δοκιμάστηκε πιλοτικά το 2020 και το 2021 στη Νοτιοδυτική Κρήτη, θα αξιοποιηθεί στην περιοχή μεταξύ Κυθήρων, ακρωτηρίου Ταινάρου και ακρωτηρίου Μαλέα.

Από τον Ιούλιο ξεκινούν έρευνες πεδίου στα στενά των Κυθήρων ώστε να ξεκινήσει η δοκιμαστική εφαρμογή του αναβαθμισμένου συστήματος στα τέλη του 2025 ή τις αρχές του 2026.

Με μήκος που μπορεί να φτάσει τα 20 μέτρα και βάρος έως 50 τόνους, οι φυσητήρες, ξάδελφοι των δελφινιών, είναι το μεγαλύτερο κήτος με δόντια σε όλο τον κόσμο –σε αντίθεση με τις φάλαινες, οι οποίες αντί για δόντια φέρουν μπαλένες, κεράτινα χτένια με τα οποία φιλτράρουν το νερό.

Οι φυσητήρες της Ανατολικής Μεσογείου κατατάσσονται στα «κινδυνεύοντα» είδη της διεθνούς Κόκκινης Λίστας και προστατεύεται από το εθνικό, ευρωπαϊκό και διεθνές δίκαιο.

Η σύγκρουση με πλοία αποτελεί σήμερα την κυριότερη απειλή για τους περίπου 200 φυσητήρες που ζουν στα ελληνικά νερά, μαζί με την ηχορύπανση από τις επιχειρήσεις της πετρελαϊκής βιομηχανίας.

Για τον λόγο αυτό, περιβαλλοντικές οργανώσεις όπως η Greenpeace και το WWF αντιδρούν στα σχέδια εξόρυξης υδρογονανθράκων στην Ελληνική Τάφρο.

Ωστόσο η περιοχή όπου θα αναπτυχθεί το σύστημα προειδοποίησης εντάσσεται στο Εθνικό Πάρκο Ιονίου Πελάγους που θεσμοθετήθηκε τον Απρίλιο. Είναι τμήμα της Ελληνικής Τάφρου, ένα δίκτυο υποθαλάσσιων οροσειρών και χαράδρων που ξεκινά στο Ιόνιο και περνά νότια της Κρήτης και της Ρόδου.

Η ανάπτυξη του συστήματος προειδοποίησης χρηματοδοτήθηκε από την οργάνωση OceanCare και πραγματοποιήθηκε από ερευνητές του Ινστιτούτου Υπολογιστικών Μαθηματικών του ΙΤΕ, του Ινστιτούτου Κητολογικών Ερευνών Πέλαγος, της επίσης ελληνικής Marine Traffic, της εταιρείας Green2Sustain και του ερευνητικού κέντρου CINTAL στο Πανεπιστήμιο του Αλγκάρβε στην Πορτογαλία. Στην προσπάθεια συμμετέχει επίσης το The Green Tank.

Πώς λειτουργεί

Το SAvE Whales αποτελείται από πλωτούς ακουστικούς σταθμούς, οι οποίοι λειτουργούν με ηλιακή ενέργεια και φέρουν υδρόφωνα που καταγράφουν τους ήχους (κλικς) των φυσητήρων, τους επεξεργάζονται και στέλνουν τα αποτελέσματα στο κέντρο ανάλυσης μέσω δικτύου κινητής τηλεφωνίας.

Στο κέντρο ανάλυσης λειτουργεί σε 24ωρη βάση αυτοματοποιημένο υπολογιστικό σύστημα (περιλαμβάνει μοντέλα ακουστικής διάδοσης και εντοπισμού), στο οποίο συνδυάζονται τα δεδομένα από τους διαφορετικούς σταθμούς. Από την ανάλυση προκύπτει σε κλάσματα του δευτερολέπτου η ακριβής θέση των θηλαστικών.

Στη συνέχεια, τα αποτελέσματα προωθούνται σε πραγματικό χρόνο σε πλοία που διαπλέουν την περιοχή ώστε να επιβραδύνουν ή να αλλάξουν πορεία.

Σύμφωνα με το υπουργείο Περιβάλλοντος, η τεχνογνωσία που αναπτύχθηκε στην Ελλάδα θα μπορούσε να εφαρμοστεί και σε άλλες περιοχές της Μεσογείου και του Ατλαντικού, για παράδειγμα στα. Κανάρια Νησιά.

Το πρόγραμμα χρηματοδοτείται με 2,3 εκατ. ευρώ από το Πράσινο Ταμείο και τον ΟΦΥΠΕΚΑ και 700.000 ευρώ από την Ocean Care.