To vintage ΠΑΣΟΚ έχει τελειώσει

Κάποια εποχή τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης είχαν γεμίσει από memes που αφορούσαν το ΠΑΣΟΚ και τον Ανδρέα Παπανδρέου.

Το κεντρικό τους νήμα ήταν ότι υπήρξε κάποτε ένα «παλιό» ΠΑΣΟΚ, ταυτισμένο με μια εποχή ευημερίας και ανεμελιάς.

Τα memes αυτά συχνά κυκλοφορούσαν μεταξύ των νέων, οι περισσότεροι εκ των οποίων δεν είχαν ζήσει τις εποχές της πρώτης διακυβέρνησης του ΠΑΣΟΚ.

Γνωρίζω όμως και αρκετούς μεγαλύτερους που όντως νοσταλγούν εκείνη την εποχή.

Μόνο που το 1981 είναι πολύ μακριά πια, και το «ΠΑΣΟΚ ωραία χρόνια» μπορεί στις ευρωεκλογές του 1984 να ήταν δυνατό σύνθημα, αλλά σαράντα χρόνια μετά, στις ευρωεκλογές του 2024, είναι απλώς γραφικό.

Δεν είμαστε στην εποχή του Ανδρέα Παπανδρέου.

Και το vintage ΠΑΣΟΚ μπορεί να είναι χαριτωμένο και επικοινωνιακά πετυχημένο, να γεννά νοσταλγία, αλλά σε καμία περίπτωση δεν αποτελεί στρατηγική.

Τα γράφω αυτά γιατί παρατηρώ την κατάσταση στο ΠΑΣΟΚ.

Ο Νίκος Ανδρουλάκης βρέθηκε εχθές να δέχεται επιθέσεις από όλα σχεδόν τα στελέχη, που τον κατηγόρησαν για εκλογική αποτυχία, ζητώντας εσωκομματικές εκλογές.

Χωρίς πάντως να βγαίνει κανείς μπροστά να δηλώσει υποψηφιότητα και συγκεκριμένες αλλαγές προγραμματικές, που κατά την άποψή του θα οδηγούσαν το κόμμα σε υψηλότερα ποσοστά και στην ανάδειξή του σε ηγεμονική δύναμη του προοδευτικού χώρου. Ονόματα δε που έχουν ακουστεί ως «δελφίνοι» δεν έχουν ούτε την πορεία, ούτε το έργο, ούτε το πολιτικό εκτόπισμα που να δικαιολογεί την πεποίθησή τους ότι το ΠΑΣΟΚ θα έχει καλύτερη τύχη υπό την ηγεσία τους.

Βασικό επιχείρημα της πλευράς Ανδρουλάκη, που είναι πολύ πιθανό ελλείψει αντιπάλου μέσα από τις εσωκομματικές διαδικασίες απλώς να ισχυροποιήσει τη θέση του, είναι ότι το ποσοστό του ΠΑΣΟΚ αυξήθηκε έναντι των εθνικών εκλογών του Ιουνίου 2023, και η απόσταση από τον ΣΥΡΙΖΑ μειώθηκε.

Αν και βάσει αυτού του κριτηρίου φαντάζει όντως άδικη η επίθεση, εντούτοις υπάρχει μια πραγματική βάση.

Γιατί με δεδομένη την πολύμηνη κρίση και τη διάσπαση του ΣΥΡΙΖΑ είναι σαφές ότι είχε ανοίξει ένα πραγματικό «παράθυρο ευκαιρίας» για το ΠΑΣΟΚ.

Ωστόσο, η ηγεσία του ΠΑΣΟΚ θεώρησε ότι θα κέρδιζε την ηγεμονία στον αντιπολιτευτικό χώρο, απλώς και μόνο επιδεικνύοντας την ταυτότητα «ΠΑΣΟΚ».

Χωρίς να διατυπώνει πρόγραμμα και χωρίς να προτείνει εναλλακτικό δρόμο, επιδεικνύοντας απλώς μια θολή «σοσιαλιστική» ταυτότητα, που όμως δεν μεταφράζεται σε συγκεκριμένες πολιτικές.

Μόνο που έτσι παραβλέπουν στο ΠΑΣΟΚ την ίδια τους την ιστορία.

Γιατί όταν ο Ανδρέας Παπανδρέου έφτιαξε το ΠΑΣΟΚ το 1974 επέλεξε να απαρνηθεί μια ταυτότητα, αυτή της Ένωσης Κέντρου, που μάλιστα δεν ήταν απλώς μια vintage νοσταλγία, αλλά η πολιτική κληρονομιά του χώρου που μόλις δέκα χρόνια πριν, το 1964, είχε πάρει 53%.

Όμως, ο Ανδρέας Παπανδρέου είχε τη διορατικότητα και την ευφυία να δει πως σε νέες συνθήκες αναλογούν νέα προγράμματα και νέες ταυτότητες.

Και όταν επέλεξε την ταυτότητα «σοσιαλιστής», σε μια χώρα που δεν είχε σοσιαλδημοκρατική παράδοση, αλλά κυρίως κομμουνιστική, το έκανε ακριβώς για να δώσει μια άλλη προοπτική στον ριζοσπαστισμό της μεταπολίτευσης, σε ορισμένες περιπτώσεις δε πηγαίνοντας πιο αριστερά από την κομμουνιστική αριστερά.

Όπως και όταν διεκδίκησε και πήρε την εξουσία, έδειξε ότι όντως και πρόγραμμα είχε και τη χώρα μπορούσε να αλλάξει.

Και όταν βρέθηκε στο στόχαστρο το 1989-1990 και διάφοροι εντός και εκτός ΠΑΣΟΚ επεδίωκαν το πολιτικό του τέλος, αυτός όχι μόνο έμεινε όρθιος, αλλά και έκανε μια εντυπωσιακή διεύρυνση του ΠΑΣΟΚ μην έχοντας πρόβλημα να αποδεχτεί ξανά ακόμη και αυτούς που είχαν αποχωρήσει τέσσερα χρόνια νωρίτερα.

Όλα αυτά καταδεικνύουν ότι σήμερα το πρόβλημα του ΠΑΣΟΚ είναι ακριβώς ότι δεν μπορεί να ορίσει το διακριτό του ιδεολογικό και στρατηγικό στίγμα.

Με αποτέλεσμα να αναδιπλώνεται σε μια ταυτότητα που είναι της κατηγορίας «ούτε – ούτε», εν προκειμένω ούτε «Κέντρο», αφού την έννοια σε μεγάλο βαθμό την κατοχύρωσε ο Μητσοτάκης, ούτε «Αριστερά» αφού αυτό σημαίνει ΣΥΡΙΖΑ.

Με αποτέλεσμα τη θολούρα μιας επίκλησης ότι στο ΠΑΣΟΚ είναι σοσιαλιστές, χωρίς όμως να ορίζεται το περιεχόμενο αυτού του σοσιαλισμού.

Προφανώς αυτά τα προβλήματα δεν τα έχει μόνο το ΠΑΣΟΚ στον ευρύτερο δημοκρατικό χώρο.

Ανάλογο είναι και το πρόβλημα στον ΣΥΡΙΖΑ.

Γιατί και εκεί ασχολούνται με την εικόνα και τις ταυτότητες και όχι με την ουσία.

Και όμως αυτό που ξεχνούν είναι ότι το μέλλον του δημοκρατικού χώρου, δηλαδή του πολιτικού χώρου που εκπροσωπεί τα λαϊκά στρώματα και τη μεσαία τάξη, δεν θα κριθεί στις ταυτότητες, αλλά στο εάν μπορεί να προτείνει μια διαφορετική διακυβέρνηση και μια διαφορετική πολιτική.

Γι’ αυτό ούτε οι αναδιπλώσεις σε «ταυτότητες», ενίοτε υπερβολικά vintage, ούτε οι γενικές αναφορές σε ένωση δυνάμεων θα έχουν κάποιο αποτέλεσμα.

Το κλειδί είναι στο εάν υπάρχουν πραγματικές εναλλακτικές κυβερνητικές πολιτικές.

Γιατί οι «ταυτότητες», δυστυχώς, ούτε το ενοίκιο πληρώνουν, ούτε το brain drain σταματούν.

P(ost) S(criptum): Αφού δελφίνοι μπορούν να είναι Μαρκίσιοι και Μαρίδες με ολιγόμινη παρουσία στην πολιτική, τολμώ και εγώ να δηλώσω παρών και να θέσω υποψηφιότητα για αρχηγός του ΠΑΣΟΚ. Όποτε Ανδρουλάκη κάνε εκλογές τώρα γιατί καλύτερο δελφίνι (δελφίνος) από εμένα δεν έχει υπάρξει. Ό,τι θέλει δε λέει ο καθένας; Τζάμπα είναι. Ε, ας πω και εγώ. Και προχωρώ και ένα βήμα παρακάτω: και για την ευρύτερη κεντροαριστερά αν τολμά ο Τσίπρας ας κατέβει απέναντι μου. Είπαμε τζάμπα είναι!