«Είχε μετατραπεί σε έναν παράξενο παππού»: Τα σκαμπανεβάσματα του Τζόνι Κας

Στις αρχές της δεκαετίας του 1980, ο Τζόνι Κας βρισκόταν σε πτώση. Ο άνθρωπος με τα μαύρα – που κάποτε τραγούδησε σε ένα κοινό φυλακισμένων ότι «πυροβόλησε έναν άνθρωπο στο Ρίνο μόνο και μόνο για να τον δει να πεθαίνει» – είχε γίνει κάτι περισσότερο από ένας οικογενειακός διασκεδαστής.

Στο τσεπάκι του

«Είχε μετατραπεί σε έναν παράξενο γέρο παππού και αυτό δεν του άρεσε», λέει ο κιθαρίστας Μάρτι Στιούαρτ. Ο Στιούαρτ μόλις είχε ενταχθεί στην μπάντα του Κας και «περίμενε να δει εκείνον τον τύπο που δημιούργησε το Folsom Prison Blues και το San Quentin. Ο Κας ζούσε έναν τρόπο ζωής που απαιτούσε κάποια χρήματα – αλλά νομίζω ότι ήξερε ότι υπήρχε ένας cool τύπος θαμμένος εκεί πίσω».

Μέχρι τις αρχές της δεκαετίας του ’90, ο Τζον Κάρτερ είχε μεγαλώσει και είχε ενωθεί μουσικά με τον πατέρα του, τον Στιούαρτ κ.ά. ως κιθαρίστας, παίζοντας συχνά μαζί τους στο κέντρο διασκέδασης του Μπράνσον στο Μιζούρι

Αλλά μέχρι τις αρχές της δεκαετίας του 1990, αυτός ο cool τύπος δεν είχε ακόμη επιστρέψει. Πριν αναστηθεί από τη συνεργασία του με τον θρυλικό παραγωγό Ρικ Ρούμπιν, η καριέρα του Κας έμοιαζε να έχει τελειώσει.

Το 1986, είχε αποσυρθεί από την Columbia και ένα πέρασμα από τη Mercury δεν είχε αποδώσει. Είχε επίσης περάσει την προηγούμενη δεκαετία μέσα και έξω από τα κέντρα αποτοξίνωσης, λόγω ενός μακροχρόνιου εθισμού στις αμφεταμίνες.

Στις αρχές του 1993, ο 61χρονος Κας, ο Στιούαρτ και άλλοι μπήκαν στα στούντιο LSI στο Νάσβιλ και άρχισαν να ηχογραφούν τραγούδια από όλες τις προηγούμενες τέσσερις δεκαετίες που ο Κας είχε φυλάξει στο τσεπάκι του. Επειδή όμως ο Κας δεν είχε δισκογραφικό συμβόλαιο, τα κομμάτια δεν κυκλοφόρησαν ποτέ και έμειναν για πολλά χρόνια αναξιοποίητα και ανολοκλήρωτα.

«Φεύγω»

Έντεκα από αυτά τα τραγούδια συνθέτουν το νέο άλμπουμ Songwriter, με τα πρωτότυπα φωνητικά του Κας να μεταφέρονται σε πρόσφατα ηχογραφημένα instrumentals. «Αυτά τα τραγούδια είναι μερικές από τις καλύτερες συνθέσεις που έκανε ποτέ, σημαντικά τραγούδια», λέει ο Μαρκ Στίλπερ σε συνέντευξη του στον Guardian. «Είναι κρίμα που δεν ακούστηκαν εκείνη την εποχή». Τα τραγούδια φανερώνουν εκείνο τον Κας που τόσο θαύμαζε ο Μπομπ Ντίλαν.

«Δεν νομίζω ότι τον επηρέασε πολύ, επειδή ήταν ο Τζόνι Κας και ήταν σημαντικότερος από όλους αυτούς»

Όμως οι ηχογραφήσεις του 1993 ήταν «πολύ δύσκολες», ανέφερε ο τεχνικός, Ντέιβιντ Φέργκιουσον. «Έλεγε: «Εντάξει. Θα το διορθώσουμε. Φεύγω».

Οι ευαίσθητες νέες ενορχηστρώσεις, που έγιναν με παραγωγό τον γιο του Κας, Τζον Κάρτερ Κας, δικαιώνουν τα τραγούδια. Αλλά πόσο δύσκολο είναι, να γνωρίζεις ότι επεξεργάζεσαι έναν δίσκο ενός ανθρώπου που δεν μπορεί να έχει καμία συμβολή, για ένα κοινό με σαφείς προσδοκίες για το πώς πρέπει να ακούγεται ένας δίσκος του Κας;

«Έμαθα εδώ και πολύ καιρό ότι δεν προσπαθώ να φτιάξω έναν δίσκο για ένα κοινό», λέει ο Φέργκιουσον. «Προσπαθώ να τον κάνω για μένα και για την ομάδα που δουλεύει πάνω σε αυτόν. Αλλά ναι, προσπαθούσα να κάνω κάτι για το οποίο, αν ήταν εδώ, δεν θα ντρεπόταν – για το οποίο θα ήταν περήφανος. Του το χρωστάω να κάνω την καλύτερη δυνατή δουλειά».

Ο Στιούαρτ λέει ότι ο Κας είχε μια συγκεκριμένη ρουτίνα για την ηχογράφηση κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 1980. «Άφηνε τον Τζον Κάρτερ στο σχολείο, μετά πήγαινε κατευθείαν στο στούντιο του Τζακ Κλέμεντ και έβαζε τον τεχνικό να ανοίξει το μικρόφωνο. Τραγουδούσε πέντε, έξι, επτά τραγούδια, ό,τι είχε στο μυαλό του, στο μικρόφωνο, σηκωνόταν και έφευγε».

Στη συνέχεια, με συνεργάτες όπως ο Φέργκιουσον και ο μπασίστας Τζίμι Τιτλ, ο Στιούαρτ «έμενε μέχρι αργά το βράδυ, έπαιρνε αυτές τις κασέτες και τις επεξεργαζόταν».

Ακολούθησαν και πάλι αυτή την προσέγγιση για το Songwriter.

«Ποτέ δεν έχασε την πίστη του»

Μέχρι τις αρχές της δεκαετίας του ’90, ο Τζον Κάρτερ είχε μεγαλώσει και είχε ενωθεί μουσικά με τον πατέρα του, τον Στιούαρτ κ.ά. ως κιθαρίστας, παίζοντας συχνά μαζί τους στο κέντρο διασκέδασης του Μπράνσον στο Μιζούρι.

«Παίζαμε έξι ημέρες την εβδομάδα, με δύο συναυλίες σε δύο νύχτες», λέει ο Τζον Κάρτερ. «Αλλά από το ’91, ’92, οι συναυλίες στο Μπράνσον άρχισαν να τον κουράζουν. Πάντα ήταν στο δρόμο, πάντα ταξίδευε. Έτσι ήταν δύσκολο να βρίσκεται σε ένα θέατρο και μερικές φορές να μην έχει την παραμικρή ανταπόκριση».

»Αλλά ποτέ δεν έχασε την όρεξή του και ποτέ δεν έχασε την πίστη του στην ίδια τη μουσική. Ο πατέρας μου ζούσε τη ζωή του, μετά έμενε μόνος του και είχε μια περίοδο δημιουργικότητας, μια ώθηση που του έδινε υλικό. Δεν τον έβλεπες στο λεωφορείο να παίζει κιθάρα. Διάβαζε. Μελετούσε».

Ο Στίλπερ υποψιάζεται ότι οι αποφάσεις που είχε πάρει ο Κας την προηγούμενη δεκαετία, από τις συναυλίες του στο Μπράνσον μέχρι την καλλιέργεια μιας φιλικής προς την οικογένεια εικόνας, ήταν αποτέλεσμα ανασφάλειας – και ανάγκης να αποδείξει ότι μπορούσε να είναι μέρος του mainstream κατεστημένου της κάντρι. «Ήθελε τη νομιμότητα- πάντα ένιωθε κατώτερος. Και όταν του δόθηκε η ευκαιρία να κάνει ένα τηλεοπτικό σόου [το οποίο διήρκεσε από το 1969 έως το 1971], το οποίο θα ήταν εξ ορισμού ένα οικογενειακό σόου, ένιωσε ότι αυτό ήταν μια δικαίωση».

Το 1993, ο Κας δεν είχε υπογράψει συμβόλαιο. Ο Στιούαρτ και ο Στίλπερ διαφωνούν σχετικά με την επίδραση που είχε πάνω του το γεγονός ότι δεν είχε δισκογραφική εταιρεία. «Δεν νομίζω ότι τον επηρέασε πολύ, επειδή ήταν ο Τζόνι Κας και ήταν σημαντικότερος από όλους αυτούς», λέει ο Στιούαρτ. Αλλά ο Στίλπερ λέει: «Ντράπηκε. Ήταν πολύ πληγωμένος που δεν είχε ευκαιρίες. Είχε πολλές ευκαιρίες, όταν τελείωναν τα συμβόλαια, να φύγει από την Columbia όλα αυτά τα χρόνια – αλλά δεν το έκανε, επειδή ήταν πιστός σε αυτούς».

U2

Ο Στίλπερ πιστεύει ότι αυτό καθιστά σημαντικές τις συναντήσεις που οδήγησαν στο Songwriter. «Αυτό είναι ίσως εφάμιλλο με τις στιγμές λίγο πριν ηχογραφήσει το Johnny Cash at Folsom Prison το 1968. Πολλοί άνθρωποι θα σας πουν ότι αυτή ήταν μια περίοδος αδράνειας, αλλά δεν συμφωνώ απαραίτητα με αυτό. Ήταν μια πιο ήσυχη περίοδος, αλλά ο άνθρωπος ήταν 61 ετών – οι περισσότεροι άνθρωποι που είναι 61 ετών στο επάγγελμά του έχουν ήδη κάνει αυτό που επρόκειτο να κάνουν. Και αυτές ήταν οι τελευταίες του ηχογραφήσεις πριν γνωρίσει τον Ρικ Ρούμπιν».

Ο βιογράφος του Κας, Ρόμπερτ Χίλμπερν, υποστηρίζει αυτό το συμπέρασμα στο βιβλίο του «Johnny Cash: The Life».

«Αυτό που αποδείχθηκε ότι ήταν το πιο σημαντικό τριανταήμερο στην καριέρα του Κας μετά το Folsom άρχισε τον Φεβρουάριο του 1993 με μια συνάντηση στο Δουβλίνο με το ιρλανδικό ροκ συγκρότημα U2 και τελείωσε με τη συνάντησή του με έναν παραγωγό δίσκων που τον θαύμαζε στην Καλιφόρνια», γράφει.

«Απλά να είσαι ο εαυτός σου»

Η συνάντηση με τους U2 οδήγησε τον Κας να τραγουδήσει το The Wanderer στο άλμπουμ τους Zooropa του 1993 και ακολούθησε η σύνδεση με τον Ρούμπιν. Αυτό τον αναζωογόνησε πλήρως: ανακάλυψε ξανά τον Man in Black και άρχισε να κάνει σκληρούς, σοβαρούς δίσκους που έρχονταν αντιμέτωποι με τη θνητότητα και τον πόνο. Και χρειάστηκε να βγει από το Νάσβιλ για να το κάνει αυτό.

«Πολλοί άνθρωποι στη βιομηχανία του Νάσβιλ είχαν προκαταλήψεις για το τι έπρεπε να είναι ο Τζόνι Κας και τι έπρεπε να είναι ο κάντρι ήχος της εποχής», λέει ο Στίλπερ. «Ο Ρικ Ρούμπιν δεν είχε τίποτα από αυτά. Είπε στον Κας: «Απλά να είσαι ο εαυτός σου. ‘Ασε με να ακούσω τι έχεις να πεις».

Ο Τζον Κάρτερ λέει: «Η ζωή του πατέρα μου ήταν μια ζωή με σκαμπανεβάσματα. Έπεσε πολύ χαμηλά. Κατέληξε σε νοσοκομεία και κέντρα αποτοξίνωσης. Αλλά τη στιγμή που ηχογραφήθηκε το Songwriter, βρισκόταν σε μια μεγάλη άνοδο στη ζωή του. Ήταν συγκεντρωμένος, διαυγής, νηφάλιος. Όλοι δίνουν στον Ρικ Ρούμπιν όλα τα εύσημα του κόσμου [για ό,τι ακολούθησε] – και ο Ρικ ήταν πανέξυπνος. Αλλά ήταν αναπόφευκτο να συμβεί».

Το Songwriter κυκλοφορεί στις 28 Ιουνίου από τη Mercury Nashville/UMe.

*Mε πληροφορίες από: Guardian | Michael Hann | Κεντρική φωτογραφία θέματος: Flickr