Steve Jobs εις εαυτόν: Το τελευταίο μέιλ του συνιδρυτή της Apple

Μία από τις μεγάλες παρεξηγήσεις γύρω από τους θανάτους σπουδαίων προσωπικοτήτων είναι οι τελευταίες  λέξεις που είπαν πριν πεθάνουν. Για τον Steve Jobs ξέρουμε, μέσω της αδελφής του Mona Simpson, ότι οι τελευταίες του λέξεις ήταν «ΟH WOW, OH WOW, OH WOW». Αυτό τουλάχιστον έγραψε η ίδια, με κεφαλαία γράμματα, στον συγκινητικό επικήδειο που εκφώνησε στην κηδεία του αδελφού της, και δημοσίευσε στους New York Times.

Δεν μπορούμε πράγματι να ξέρουμε αν η τελευταία φράση του Γκαίτε ήταν «Φως, περισσότερο φως!», αλλά έτσι έχει μείνει στην ιστορία. Η σχετική βιβλιογραφία διευκρινίζει ότι η πλήρης φράση ήταν «μπορείς σε παρακαλώ να ανοίξεις το αριστερό παντζούρι για να μπει περισσότερο φως;», όμως το σκέτο «Mehr Licht!» ακούγεται πιο ποιητικό.

Εδώ και τουλάχιστον πέντε χρόνια κυκλοφορεί στα social media ένα κείμενο το οποίο υποτίθεται ότι ήταν οι τελευταίες φράσεις του Steve Jobs πριν πεθάνει

Είπε όντως ο Ιούλιος Καίσαρας «Και συ τέκνον Βρούτε;», πριν πέσει νεκρός από τα στιλέτα των συνωμοτών, όπως γράφει ο Σαίξπηρ; Λίγη σημασία έχει, αν και όπως διαβάζουμε ο βιογράφος του Σουητώνιος γράφει ότι μάλλον δεν είπε τίποτα, απλά βόγκηξε και ξεψύχησε.

Και αν με τον Γκαίτε και τον Καίσαρα ο μύθος δεν απέχει τόσο από την αλήθεια, δεν συμβαίνει το ίδιο με τα δήθεν τελευταία λόγια άλλων διάσημων μορφών, ακόμα και της πολύ πρόσφατης ιστορίας.

Τα τελευταία λόγια που (δεν) είπε ο Steve Jobs

Ο Steve Jobs, ο πολυτάλαντος συνιδρυτής της Apple, που βρήκε πρόωρο θάνατο από επιπλοκές του καρκίνου τον Οκτώβριο του 2011, σε ηλικία μόλις 56 ετών, υπήρξε κι αυτός θύμα μεταθανάτιας παραπληροφόρησης.

Εδώ και τουλάχιστον 5 χρόνια κυκλοφορεί στα social media ένα κείμενο το οποίο υποτίθεται ότι ήταν οι τελευταίες φράσεις του Steve Jobs πριν πεθάνει. Πρόκειται για ένα συμπίλημα από σλόγκαν και συμβουλές που βρίσκουμε στους οδηγούς αυτοβοήθειας όπως «Τρώγε το φαγητό σου σαν φάρμακο, αλλιώς θα πρέπει να τρως το φάρμακο σαν φαγητό» και «Μην εκπαιδεύεις τα παιδιά σου να γίνουν πλούσια, εκπαίδευσέ τα να γίνουν ευτυχισμένα».

Ως αρχική πηγή του ψευδούς viral δημοσιεύματος αναφέρεται ένας χρήστης του facebook ονόματι Sergio Cardenas, και η ανάρτησή του αναπαράχθηκε από δεκάδες χιλιάδες άλλους χρήστες του facebook, ενώ γέννησε και πολλαπλά άλλα – επίσης ψευδή – μιμίδια.

Το γενικό νόημα του κειμένου – που δεν διευκρινίζεται αν είναι επιστολή ή προφορικές κουβέντες, είναι ότι τα υλικά αγαθά και το χρήμα δεν έχουν αξία μπροστά στον θάνατο και ότι ο ίδιος μπορεί να ήταν πετυχημένος εκατομμυριούχος,  ήδη από τα 23 του χρόνια, αλλά δε χάρηκε τη ζωή.

Oι δήθεν «τελευταίες συμβουλές» του έχουν επανειλημμένα διαψευσθεί και καταγγελθεί ως προϊόν μυθοπλασίας, όχι μόνο επειδή ο Steve Jobs δεν θα μίλαγε ποτέ σαν life coach δεύτερης κατηγορίας, αλλά επειδή στο τελευταίο στάδιο της ασθένειάς του ήταν τόσο καταβεβλημένος που  μπορούσε μόνο να προφέρει κάποιες μονοσύλλαβες λέξεις. Αυτό τουλάχιστον μας μεταφέρει η αδελφή του Mona Simpson στον επικήδειο αποχαιρετισμό που του αφιέρωσε.

Tι πραγματικά έγραψε o Steve Jobs

Στον αντίποδα των fake news, το Steve Jobs Archive, ένα ψηφιακό αποθετήριο ντοκουμέντων από τη ζωή του σημαντικού επιχειρηματία και πολυπράγμονα εφευρέτη, έδωσε στη δημοσιότητα ένα τεκμήριο γραμμένο από τον ίδιο έναν περίπου χρόνο πριν πεθάνει, κι ενώ ήταν ήδη βαριά άρρωστος.

Πρόκειται για ένα e-mail που έστειλε μέσω  i-pad προς τον εαυτό του, όπως συνήθιζε να κάνει, για να καταγράψει τις σκέψεις του. Δεν ξέρουμε αν ήταν όντως η τελευταία του προσωπική σημείωση, σίγουρα όμως ήταν μία από τις τελευταίες του εκλάμψεις, αφού η υγεία του επιδεινωνόταν διαρκώς.

Το μέιλ, το οποίο κοινοποίησε η σύζυγός του  Laurene Powell Jobs, βρίσκεται αναρτημένο στο Steve Jobs Archive,  έχει ημερομηνία 2 Σεπτεμβρίου 2010 και γράφει τα εξής:

«Καλλιεργώ λιγοστή από την τροφή που τρώω, και από αυτή τη λίγη που καλλιεργώ δεν αναπαρήγαγα ο ίδιος τους σπόρους, ούτε τους τελειοποίησα.

Δεν φτιάχνω τα δικά μου ρούχα.

Μιλάω μια γλώσσα που δεν εφηύρα, ούτε εκλέπτυνα ο ίδιος.

Δεν ανακάλυψα εγώ τα μαθηματικά που χρησιμοποιώ.

Προστατεύομαι από ελευθερίες και νόμους που δεν συνέλαβα εγώ, ούτε νομοθέτησα, ούτε εφαρμόζω ή επιδικάζω.

Συγκινούμαι από μουσική που δεν δημιούργησα ο ίδιος.

Όταν χρειάστηκα ιατρική φροντίδα, ήμουν ανήμπορος να φροντίσω τον εαυτό μου να επιβιώσει.

Δεν εφηύρα τους ημιαγωγούς, τους μικροεπεξεργαστές, τον αντικειμενοστρεφή προγραμματισμό (σ.σ. object oriented programming – μία θεμελιώδης τεχνική της πληροφορικής), ούτε τα περισσότερα από τα τεχνολογικά εργαλεία που χρησιμοποιώ.

Αγαπώ και θαυμάζω το ανθρώπινο είδος, στο οποίο ανήκω, ζωντανούς και τεθνεώτες, και εξαρτώμαι απόλυτα από αυτούς, για τη ζωή και την ευζωία μου».

Παραδοχή ευαλωτότητας

Το σύντομο σημείωμα «προς εαυτόν» (για να θυμηθούμε τα αποφθέγματα του Μάρκου Αυρήλιου), από έναν ιδιοφυή άνθρωπο που έπασχε από μια θανατηφόρα ασθένεια που ήξερε ότι δεν μπορεί να νικήσει, μπορεί να ερμηνευθεί με πολλούς διαφορετικούς τρόπους.

Η μία ερμηνεία είναι ότι αποτελεί μια παραδοχή ευαλωτότητας, ότι όλοι είμαστε κρίκοι της ανθρώπινης αλυσίδας. Ότι οι πράξεις μας, τα επιτεύγματά μας, η ίδια μας η ζωή βασίζεται σε γνώσεις και κατακτήσεις που μας κληρονόμησαν άλλοι, ακόμα και η φροντίδα του εαυτού μας εξαρτάται από τους άλλους ανθρώπους.

Η ερμηνεία αυτή ταιριάζει με την εικόνα που έχουμε για τον Steve Jobs ως έναν αντισυμβατικό επιχειρηματία, ζεν-βουδιστή, παιδί της ψυχεδελικής επανάστασης και ταυτόχρονα «ευαγγελιστή» της ψηφιακής κοσμογονίας. Μια εικόνα που φρόντισε και ο ίδιος να φιλοτεχνήσει για τον εαυτό του, παρουσιάζοντας  στο κοινό, με εμπνευσμένες δημόσιες ομιλίες,  τα τεχνολογικά «παιδιά» του, της γενεαλογίας των «i» (i-mac, i-pod, i-pad, i-phone),  προϊόντα που σφράγισαν και ακόμα σφραγίζουν την εποχή μας.

Ή συγκαλυμμένος ναρκισσισμός;

Κάποιος λιγότερο καλοπροαίρετος, θα έλεγε ότι η δήθεν ταπεινότητα του mail του, αποπνέει έναν ελάχιστα συγκαλυμμένο ναρκισσισμό, δεν είναι παρά ένα αντίστροφο παραλήρημα μεγαλείου.

Είναι σαν να λέει «μπορεί να μην ανακάλυψα τη φωτιά, να μην εφηύρα τον τροχό, να μην είμαι Θεός, αλλά βρίσκομαι πολύ κοντά σ’ αυτόν. Εφηύρα τις πιο εξελιγμένες «έξυπνες» συσκευές, έχτισα μια αυτοκρατορία, άλλαξα την ιστορία της τεχνολογίας. Δεν είμαι αθάνατος, αλλά κατέκτησα την ψηφιακή αθανασία».

Να μια επιστολή που ποτέ δεν έγραψε ο Steve Jobs, αλλά θα μπορούσε να έχει γράψει. Σαν τα τελευταία λόγια που δεν ειπώθηκαν ποτέ, αλλά μας αρέσει να τα πιστεύουμε.