«Περιβαλλοντικό» χαράτσι σε νερό, μπύρες, αναψυκτικά: Αναβάλλεται μέχρι νεοτέρας

Με το που έσφιξαν οι ζέστες και αυξήθηκε η κατανάλωση στο εμφιαλωμένο νερό,  φούντωσαν οι ανησυχίες για νέες ανατιμήσεις μέσα στο καλοκαίρι. Με βάση προγενέστερη υπουργική απόφαση,  με το που θα ξεκινήσει να εφαρμόζεται το νέο Σύστημα Επιστροφής Εγγυοδοσίας (Deposit Return System – DRS),  οι τιμές του εμφιαλωμένου νερού, των αναψυκτικών, της μπύρας κ.ά., θα ανατιμηθούν ως και 20%.

Το περιβαλλοντικό «χαράτσι» (αντίτιμο εγγυοδοσίας) θα ξεκινά από τα 10 λεπτά για το εμφιαλωμένο νερό του μισού λίτρου και θα ανεβαίνει στα 15 λεπτά για τις συσκευασίες από μισό λίτρο και πάνω. Βεβαίως οι ανατιμήσεις στο νερό και τα αναψυκτικά έχουν ήδη ξεκινήσει, με ή άνευ DRS, αφού μέσα στο 2024 ο πληθωρισμός στα συγκεκριμένα είδη τρέχει ως και με διψήφια ποσοστά.

Πράσινο «καπέλο» και εξαργύρωση με κουπόνια

Θεωρητικά το έξτρα ποσό που θα πληρώνει ο καταναλωτής, για το εμφιαλωμένο νερό, την μπύρα ή το αναψυκτικό θα το εξαργυρώνει μετά, πιθανότατα με κουπόνι. Αυτό θα γίνεται αφού επιστρέψει τη φιάλη ή το κουτάκι σε καθορισμένο σημείο συλλογής για να οδηγηθεί μετά στην ανακύκλωση. Αυτό προβλέπει ο νόμος για το Συλλογικό Σύστημα Εναλλακτικής Διαχείρισης Αποβλήτων (ΣΣΕΔΑ), το οποίο περιλαμβάνει το Σύστημα Επιστροφής Εγγυοδοσίας -DRS.

Στην πράξη όλο αυτό το σύστημα είναι στον αέρα. Δεν υπάρχουν ούτε τα σημεία επιστροφής των συσκευασιών, μηχανικά ή χειροκίνητα, ούτε έχουν στηθεί οι σύνθετοι μηχανισμοί που απαιτούνται για την αποτελεσματική περισυλλογή και ανακύκλωση των επιστρεφθέντων συσκευασιών.  Το σύστημα επρόκειτο να ξεκινήσει από τις αρχές του 2023. Πήρε αναβολή για τον Ιούλιο του ίδιου έτους και κατόπιν για τον Σεπτέμβριο. Έκτοτε πηγαίνει από αναβολή σε αναβολή, χωρίς ωστόσο να υπάρχουν επίσημες ανακοινώσεις και χρονοδιαγρράμματα.

Σενάρια ανατιμήσεων… και μια αινιγματική διάψευση

Τα νέα σενάρια περί ανατιμήσεων σε εμφιαλωμένο νερό, αναψυκτικά και μπύρες,  ξεκίνησαν από τις αρχές Ιουνίου. Αφορμή στάθηκε η πληροφορία ότι το σύστημα DRS ξεκινάει την 1^η Ιουλίου, με βάση προγενέστερο ΦΕΚ.

Το υπουργείο Ενέργειας και Περιβάλλοντος με μια λακωνική  ανακοίνωση,  διέψευσε την ύπαρξη νέου ΦΕΚ.  Δεν έδωσε ωστόσο καμία διευκρίνιση για το τι θα ισχύσει τελικά, πότε θα εφαρμοστεί το DRS και κυρίως γιατί υπάρχουν συνεχείς, βουβές, καθυστερήσεις.

Ξάφνικά… πρόπερσι το καλοκαίρι: Κρατάει χρόνια η κολόνια με το DRS

Αναμένοντας  απαντήσεις από το υπ. Ενέργειας και Περιβάλλοντος, στο οποίο έχουμε απευθυνθεί, μιλήσαμε με τον οικονομολόγο και αναλυτή αγορών Στέφανο Κομνηνό, της εταιρείας Netrino. Σε συνεργασία με την ΕΥ Ελλάδας (Εrnst&Young), η Netrino έχει αναλάβει τη συμβουλευτική υποστήριξη της δημιουργίας του νέου ΣΣΕΔΑ., εκ μέρους των συνδέσμων της βιομηχανίας αναψυκτικών και ζύθου και του οργανωμένου λιανεμπορίου (σουπερμάρκετ).

  Το σύστημα DRS  είναι στον αέρα, αφού  δεν υπάρχουν ούτε τα σημεία επιστροφής των συσκευασιών, ούτε έχουν στηθεί οι σύνθετοι μηχανισμοί που απαιτούνται

Γιατί υπάρχει ένα τέτοιο μπάχαλο με το τι ισχύει και τι δεν ισχύει για τις νέες τιμές στο νερό, την μπύρα και τα αναψυκτικά; Πότε ξεκινάει το DRS και πώς θα δουλέψει;

«Η κρίσιμη καμπή ήταν τον Ιούλιο του 2022. Τότε, ξαφνικά μέσα στο καλοκαίρι, χωρίς να έχει προηγηθεί καμία διαβούλευση, δημοσιεύθηκε μια ΚΥΑ για τις προδιαγραφές οργάνωσης του συστήματος ΣΣΕΔΑ για το DRS, η οποία άφηνε πολλά θολά σημεία».

»Κατόπιν αυτού ξεκίνησε μια εκτεταμμένη διαβούλευση με την πολιτική ηγεσία. Aποτέλεσμα της διαβούλευσης ήταν να συμφωνηθεί, όπως όλα δείχνουν,  η αλλαγή σε πρώτη φάση του ίδιου του νόμου, και στη συνέχεια η έκδοση νέας υπουργικής απόφασης», εξηγεί o αναλυτής.

Οι 7 στους 10 καταναλωτές δηλώνουν πρόθυμοι να επιστρέψουν τις συσκευασίες για να εισπράξουν την εγγύηση (πηγή: ΕΥ-Netrino)

Τι ζητάνε οι εμπλεκόμενοι φορείς

Ως άμεσα εμπλεκόμενοι στο φιλόδοξο και αναγκαίο για την προστασία του περιβάλλοντος σύστημα, οι φορείς της βιομηχανίας και του οργανωμένου λιανεμπορίου έχουν καταθέσει συγκεκριμένες προτάσεις. «Μεταξύ άλλων ζητάνε να προβλεφθεί η ισότιμη συμμετοχή του λιανεμπορίου στη λειτουργία του συστήματος. Επιπλέον, να υπάρχει δυνατότητα συμμετοχής και των συνδέσμων της βιομηχανίας και όχι μονάχα των εταιρειών. Τέλος, να εξαιρεθεί από την εφαρμογή του συστήματος το γυαλί ως συσκευασία υλικών», μας λέει ο Στέφανος Κομνηνός.

Συγκεκριμένες προτάσεις για το DRS έχει καταθέσει και ο Σύνδεσμος Εταιρειών Εμφιαλώσεως Ελληνικού Φυσικού Μεταλλικού Νερού (ΣΕΦΥΜΕΝ).

Είναι πολλά τα λεφτά

‘Oταν εφαρμοστεί το DRS αναμένεται να έχουμε 3,6 δισεκατομμύρια συσκευασίες προς επιστροφή – που αντιστοιχούν σε περίπου 400 εκατ. ευρώ εγγυήσεων σε κυκλοφορία, το 5% του ετήσιου τζίρου του ελληνικού λιανεμπορίου τροφίμων.

Οι επενδύσεις στο σύστημα DRS εκ μέρους της ελληνικής βιομηχανίας, αναμένονται να ξεπεράσουν – σε πρώτη φάση – τα 160 εκατ. ευρώ. Ο ετήσιος τζίρος του φορέα συλλογής εκτιμάται στα 120 εκατ. ευρώ. Για να λειτουργήσει το σύστημα εκτιμάται ότι χρειάζονται  πάνω από 14.000 σημεία συλλογής συνολικά. Τα 4.500 θα αφορούν μηχανήματα αντίστροφης πώλησης (που θα επιστρέφουν το αντίτιμο εγγυδοσίας), γνωστά ως  Reverse Vending Machines -RVMs.

Ποιός θα διαχειρίζεται το σύστημα;

Στα ερωτηματικά που προκύπτουν είναι ποιος θα επωμιστεί το οικονομικό και οργανωτικό βάρος ενός τόσο μεγαλεπήβολου πρότζεκτ και  ποιος θα διαχειρίζεται τα χρήματα των εγγυήσεων που θα κυκλοφορούν.  Για παράδειγμα, τι θα γίνονται τα ανείσπρακτα αντίτιμα εγγυοδοσίας;  Εξίσου κρίσιμο ζήτημα είναι το πώς  θα υποδεχθούν το σύστημα οι καταναλωτές. Θα είναι φιλικό προς τον χρήστη ή θα καταντήσει άλλο ένα «πράσινο χαράτσι». Τέλος, οφείλουν να υπάρξουν δικλείδες ώστε το σύστημα να είναι  αποτελεσματικό. Να υπάρχει διασφάλιση ότι οι συσκευασίες όντως να  ανακυκλώνονται και να μην… χάνονται κάπου στην πορεία.

«Το  μεγάλο στοίχημα για να μην επιβαρυνθεί οικονομικά ο καταναλωτής, είναι όταν λειτουργήσει το σύστημα να υπάρχει επαρκής αριθμός σημείων επιστροφής. Τα σημεία και οι μηχανισμοί  θα πρέπει να είναι λειτουργικά, άμεσα προσβάσιμα και κατάλληλα τοποθετημένα. Μόνο έτσι θα μπορεί εύκολα να επιστρέψει τις συσκευασίες και να πάρει πίσω τα χρήματα που έχει δώσει ως εγγύηση. Αν δεν συμβεί αυτό, τότε ο καταναλωτής θα αντιμετωπίσει το σύστημα DRS ως κάτι εχθρικό προς αυτόν. Δεν θα το δει ως ένα σύστημα αναγκαίο για την προστασία του περιβάλλοντος», καταλήγει ο αναλυτής.